Maarten Atsma is projectleider kerkgebouwen voor de Protestantse Kerk Amsterdam. Hij vertelt over een huisgemeente die samen met andere gebruikers van het kerkgebouw bezig zijn om een nieuwe visie op het gebouw te ontwikkelen. “Geïnspireerd op een boek van de theoloog Samuel Wells hebben ze besloten dat ze een zegen willen zijn voor iedereen die in het gebouw komt.”

Kerkgebouw is niet meer 'van ons'
In Limburg zijn er vier protestantse kerkplekken. De Protestantse Gemeente Maas-Heuvelland heeft een paar jaar geleden besloten niet meer te praten over het sluiten van kerkgebouwen, maar alleen nog maar na te denken over hoe je de gebouwen zo kunt inzetten dat ze van betekenis zijn voor de gehele omgeving. Ds. Harry de Reus is enthousiast over deze beweging, maar erkent ook dat het spannend is dat je het gebouw anders gaat inzetten. “Je moet eraan wennen dat het gebouw niet meer van ‘ons’ is, maar dat we een van de bewoners zijn.” Zo gebruikt de muziekschool in Valkenburg het kerkgebouw ook. “Van tevoren dachten we dat de muziekschool niet bij ons zou passen, we hadden geen relatie met elkaar, maar nu blijkt dat het kinderkoortje graag een keer willen zingen in de kerkdienst. Bedenk dus niet wie wat voor de kerk kan betekenen, maar sta ook open voor partners die je in eerste instantie misschien niet voor ogen had.”

In Steenwijk hebben ze helemaal een spannende keuze gemaakt. Ze hebben het moderne gebouw afgestoten en besloten de monumentale kerk te behouden. De afweging hierbij was niet alleen dat financiën en pragmatisme leidend moeten zijn, maar ook ambiance en beleving. Gerben Pol is in Steenwijk verantwoordelijk voor de culturele exploitatie van het gebouw. Hij vertelt dat er inmiddels veel klassieke concerten plaatsvinden en ook de burgerlijke gemeente kiest er regelmatig voor om het gebouw te gebruiken voor activiteiten zoals het verwelkomen van nieuwkomers of het prinsjesdagontbijt.
Emoties bij sluiting kerkgebouw

Vanuit de synode komt een groot aantal vragen. Onder meer over de emoties van gemeenteleden rond sluiting of herbestemming van kerkgebouwen. Henk de Roest, hoogleraar Praktische Theologie aan de PThU, voelt zich enorm betrokken bij dit thema. Hij heeft er veel onderzoek naar gedaan en laat weten dat hij daardoor weet dat het te laat informeren van gemeenteleden leidt tot kerkverlatingen. Daar moet je bij deze thematiek dus zeer alert op zijn.

Protestantse visie op kerkgebouwen
Na deze bespreking overweegt de generale synode onder meer dat het belangrijk is dat gemeenten van de Protestantse Kerk een visie kunnen formuleren op bezit en gebruik van hun kerkgebouw(en). Dit helpt hen in contacten met de overheid en maatschappelijke partners, maar ook bij het formuleren van het eigen beleid van de gemeente.

Tot slot besluit de generale synode:

Het rapport ‘Speelruimte gezocht - Protestantse visie op kerkgebouwen’ te aanvaarden als uitgangspunt voor het beleid van de kerk met betrekking tot haar kerkgebouwen;
het moderamen op te dragen het bestuur van de dienstenorganisatie te verzoeken:
a) de kerkenraden te informeren over de inhoud van dit rapport en de daarin vervatte mogelijkheden voor beleid van gemeenten
b) de inhoud van het rapport te benutten voor de dienstverlening aan gemeenten;
Het moderamen op te dragen om het GCBB te vragen de nota onder de aandacht te
brengen van de CCBB's, als denkkader voor beheer en gebruik van kerkgebouwen door de gemeenten van de kerk.