In de zomer fietsten mijn vrouw en ik een paar dagen in Nederland. We kwamen langs stukgemaaide bermen, kaarsrechte akkers, gifgroene overbemeste weiden, leeg en kaal. Dit Nederlandse landschap raakte me als een spiegel van een efficiënte samenleving, waarin het leven in het teken staat van winst, groei van productie en consumptie. Maar wat je mist, is genade, vriendelijkheid en gulheid. Ik herken er ook de signalen in van een cultuur die zich niet meer kan verbazen over de uitbundigheid van de schepping. Een cultuur waarin plekken van verwondering en ontzag schaars zijn en we heilige tijden missen.  

Een veeleisende cultuur 
In onze wereld ligt veel druk op mensen, vooral op jonge mensen, door de eisen van de tijd.  Er heerst spanning om perfect te zijn in alle rollen die je speelt, om te voldoen aan de verwachtingen om je heen en daarbij is er de angst dat je het niet redt. Het kan je heel moe en onrustig maken. 

Tegelijkertijd kan juist ook verveling ons onrustig maken. Het gaat dan niet om een saaie tijd die je moet zien te ‘doden’. Het gaat om een gevoel van onproductief zijn, het gevoel jezelf niet kwijt te kunnen of de kick van een nieuw avontuur te missen. En geregeld brengt het leven juist dát mee: set backs, tegenslagen op je werk of ziekte, waardoor we niet verder kunnen of waardoor we ons uitgesloten voelen van geluk. Ontzettend moeilijk om daar goed mee om te gaan.  

Rust voor je ziel 
Jezus zag hoe vermoeid en belast de mensen waren en Hij nodigde hen uit om naar Hem toe te komen en bij Hem rust vinden. Meer dan ooit is het een vraag voor ons vandaag waar we rust vinden voor onze ziel. Er is tijd en aandacht voor nodig om de oorzaken door te krijgen die ons moe maken en om de symptomen van stress eerlijk onder ogen te zien.  

• Geïrriteerdheid bijvoorbeeld, wanneer je merkt dat je veel te makkelijk boos of gefrustreerd raakt. 
• Of rusteloosheid – wanneer je probeert rustig aan te doen, en je niet kunt ontspannen.  
• Of werkverslaving – je kunt gewoon niet stoppen.  
• Of ontsnappingsgedrag – je bent te moe om te doen wat leven geeft aan je ziel en je zoekt je toevlucht bij je favoriete afleiding: te veel eten, drinken, Netflix, sociale media, porno…You name it. 

De kunst van het vertragen 
Er is vertraging nodig om ons bewust te worden van de slag die om ons hart woedt en om aandacht te krijgen voor wat er in het leven echt toe doet. Thuiskomen bij Jezus betekent vooral dat we met de eisen van de tijd en de eisen van onszelf naar Hem toegaan en rust vinden bij Hem. 

Als je haast hebt of gespannen bent, kun je niet luisteren of aandachtig zijn, kun je je ziel niet bereiken en ben je doof voor de woorden van God. Geen wonder dat veel mensen dorst hebben, verlangen naar vrede en goede dagen en dat vandaag zoeken in de rust van kloosters en retraite-oorden.    

Moeder Theresa, die een groot deel van haar leven gaf om onder de armsten van de armen te werken in Calcutta heeft eens gezegd. ‘Mensen willen vrede, maar wat ze allereerst nodig hebben is stilte. Want de vrucht van stilte is gebed; de vrucht van gebed is geloof; de vrucht van geloof is liefde; de vrucht van liefde is dienstbaarheid en de vrucht van dienstbaarheid is vrede.’ 

Tips om te zorgen voor je ziel 
Wat we nodig hebben, is een oefening in het tot rust brengen van ons hart en in verwondering over het leven. Verwondering dat jij er bent en dat de wereld er is. En vooral: dat Christus leeft en dat Hij wil dat wij leven en de overvloed ervan ervaren. Dat is ook wat we proberen te oefenen tijdens de retraites op de Wittenberg. 

Hoe kun je zelf oefenen in die kunst van het vertragen? In mijn boek schrijf ik over een aantal mogelijkheden: 

• Spreek met jezelf, je gezin, met God af dat je de zondag als 'sabbat' in ere houdt: echt een dag voor God, je gezin en jezelf. 
• Spreek met een vriend(in) af dat je elkaar wekelijks vraagt naar de 'kunst van het ophouden' - waarom het wel/niet lukt en wat je helpt om te stoppen. 
• Plan dagelijks een moment van rust (kan 10 min, kan een half uur zijn), waarin je niets doet. Je kunt bijvoorbeeld even wandelen en aandacht hebben voor de natuur om je heen. Je kunt even genieten van kleine dingen, bidden of iets opschrijven wat je raakt.
• Zie wachtmomenten (voor het stoplicht, bij de dokter of de tandarts, wachten op een uitslag) als oefeningen in vertraging. Momenten om even te mediteren, naar je hart te gaan, te proeven wat je misschien onrustig maakt en waarom en daarover te praten met God.