Gabriel Barkay is decaan Bijbelse archeologie: "Ik probeer de Bijbel niet te bewijzen"

God 2 augustus 2023 David Parsons en Jonathan Parsons
Gabriel Barkay

Professor Gabriel Barkay is een levende legende op het gebied van bijbelse archeologie. Een kleurrijk figuur, hij wordt beschouwd als de leidende expert op het gebied van de geschiedenis van Jeruzalem.

Hij heeft archeologie gestudeerd en onderwezen aan de Universiteit van Tel Aviv en de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Met name wordt Barkay gecrediteerd voor het ontdekken van de oudste bijbelse Hebreeuwse inscripties die ooit zijn gevonden - twee zilveren amuletten met de Aäronische zegen uit Numeri 6:24-26, daterend uit de tijd van koning Hizkia. We spraken hem onlangs over deze en andere belangrijke vondsten in het land sinds de wedergeboorte van Israël 75 jaar geleden. Hier is een transcriptie van ons interview.

Waarin bent u geïnteresseerd geraakt op het gebied van archeologie?
"In mijn jeugd woonde ik in het gebied van Rehavia en dwaalde ik door de Vallei van het Kruis en verschillende andere plaatsen. Een groot deel van het huidige Jeruzalem was nog niet bebouwd. En er waren veel open plekken. Ik verzamelde allerlei artefacten, oude munten en potten van aardewerk en andere dingen. Ik vroeg me af van wie zou dat kunnen zijn? Ik begreep dat ik niet de eerste in dit land ben en dat er vele anderen voor mij waren. Ik kreeg steeds meer interesse. Ik dwong mijn vader om wat boeken voor me te kopen. En zo kwam ik in mijn jeugd in de archeologie terecht."

"Eigenlijk is de Bijbel de belangrijkste motivatie van mensen die komen graven in het Heilige Land, en vooral in Jeruzalem."

Wat waren enkele van uw belangrijke vondsten of ontdekkingen?
"In de afgelopen 15 jaar heb ik leiding gegeven aan het Sifting Project, het zeven van grond die illegaal is verwijderd van de Tempelberg, de belangrijkste archeologische vindplaats in dit land. Ik ben vooral trots op mijn opgraving aan de westkant van Jeruzalem, bij Katef Hinnom, de schouder van Hinnom, naast de St. Andrews Presbyterian Church of Scotland. Daar had ik negen seizoenen van opgravingen.

We hadden een reeks grafgrotten en een belangrijke vroegchristelijke kerk. De grafgrotten dateren uit de zevende eeuw voor Christus, de tijd van de profeet Jeremia en koning Josia, zo’n 2600 jaar geleden. In de meeste van deze zeven grotten werd het bovenste gedeelte weggehouwen en in de oudheid geplunderd. In een van de grafgrotten vonden we een zeer interessante architectuur met verhoogde planken voor het begraven van lichamen met uitgeholde hoofdsteunen voor de overledene. We hebben honderden grafplanken gevonden in deze opslagplaats, wat een unieke vondst is. In die kamer verzamelden ze de botten en grafgiften van mensen die op de banken waren begraven. We hadden meer dan 1000 objecten in één kamer. Ongeveer 125 van hen waren gemaakt van zilver, 360 intacte aardewerken vaten en 140 kralen gemaakt van halfedelstenen. We hadden glazen voorwerpen, ivoren voorwerpen en zelfs wat goudstukken.

Onder de vondsten in die opslagplaats hadden we twee kleine opgerolde plaquettes gemaakt van 99 procent puur zilver. En na drie jaar van inspanningen slaagden we erin om die twee kleine boekrollen uit te rollen en ze waren dicht bezaaid met oud Hebreeuws schrift, dat in beide gevallen de priesterlijke zegening bevatte uit het boek Numeri uit hoofdstuk zes, verzen 24 tot 26. En deze zijn de vroegste bijbelverzen die we vandaag bezitten. Ze zijn uit de zevende eeuw voor Christus, ongeveer 2600 jaar oud, van vlak voor de verwoesting van Jeruzalem door de Babyloniërs, vóór koning Josia. Het stamt uit de tijd dat de eerste tempel, de Tempel van Salomo, nog in Jeruzalem stond. En die twee kleine boekrollen noemden ze zes keer de naam van de HEER, wat ook het eerste woord was dat ik wist te ontcijferen toen ik ze voor het eerst zag nadat ze waren uitgerold. Het tetragrammaton van de onuitspreekbare naam van God, in de Bijbel waar je het woord Heer hebt, dat verschijnt als JHWH."

Bent u op een gegeven moment de Bijbel gaan gebruiken als gids of hulpmiddel bij je onderzoek? Dit is de essentie van Bijbelse archeologie waarbij de Bijbel als leidraad wordt gebruikt, maar niet noodzakelijkerwijs om het te bewijzen.
"De connectie tussen de Bijbel en theologie is een bekend onderwerp op het gebied van archeologie in dit land. Eigenlijk is de Bijbel de belangrijkste motivatie van mensen die komen graven in het Heilige Land, en vooral in Jeruzalem. Maar met de jaren ontwikkelde zich onder archeologen een gemengde houding ten opzichte van de Bijbel. Sinds de jaren 70 waren er enkele mensen die elk mogelijk verband tussen de Bijbel ontkenden en ze betwistten en verwierpen de bijbelse verslagen als niet-historisch.

"Ik denk niet dat de Bijbel archeologie bewijst. Ik denk dat archeologie ons vermogen vergroot om de Bijbel beter te begrijpen."

Aan de andere kant waren er anderen die het bijbelse verslag zonder enige kritiek volgden en dachten dat het een nauwkeurige beschrijving was van de geschiedenis van de Israëlieten. De waarheid is dat de middenweg de juiste is; we zouden de Bijbel moeten gebruiken en we zouden archeologie moeten gebruiken, en wanneer ze maar passen - dat is heel goed. Het een heft de waarde van het ander niet op.

Ik heb in ieder geval een conservatievere kijk op het onderwerp. Ik denk dat iemand die de vroegste bijbelverzen heeft ontdekt, de waarde van de term ‘bijbelse archeologie’ niet kan ontkennen. Ik voel wel een heel nauwe band met de mensen die hier waren en in de Heilige Schrift worden beschreven. Dus ik probeer de Bijbel niet te bewijzen, en ik denk niet dat de Bijbel enig bewijs nodig heeft."

Dus het heeft uw geloof verdiept?
"Het is sterk genoeg, het heeft mijn bewijs niet nodig. Ik denk niet dat ik de Bijbel of iets dergelijks moet versterken. Ik denk niet dat de Bijbel archeologie bewijst. Ik denk dat archeologie ons vermogen vergroot om de Bijbel beter te begrijpen. En het levert ook het chronologische kader en de aspecten van het dagelijks leven. Waar de Bijbel soms zwijgt, voegen we meer informatie toe over de mensen die ons deze prachtige literatuur hebben nagelaten."

Wat zijn enkele van de andere belangrijke archeologische ontdekkingen van de afgelopen 75 jaar?
"De Dode Zeerollen zijn de belangrijkste ontdekking, een verzameling van ongeveer 900 boeken of overblijfselen van een bibliotheek van een joodse sekte die in het jaar 68 na Christus ten einde kwam. Het waren waarschijnlijk de in historische bronnen genoemde Essenen, die naast de Dode Zee een spiritueel centrum vestigden.

"We hebben werken in de collectie vanaf de derde eeuw voor Christus en verder. Dit is een schitterende ontdekking."

We hebben werken in de collectie vanaf de derde eeuw voor Christus en verder. Dit is een schitterende ontdekking. Alle boeken van de Bijbel behalve de rol van Esther zijn daar vertegenwoordigd. We hebben veel boeken van de apocriefen onder hen. We hebben ook enkele sektarische woorden, die van het allergrootste belang zijn, vooral de Tempelrol, die een zeer lange tekst is, zeer goed bewaard gebleven, en ons vertelt over de toekomstige tempel die komt, zoals ze die visualiseerden. Zonder enige twijfel zijn de Dode Zeerollen de belangrijkste ontdekking."

Hoe zit het met de Tel Dan-stèle? Hoe belangrijk is dat?
"In de jaren negentig stapelden zich twijfels op over de historiciteit van David en Salomo, en de verenigde monarchie beschreven in de Bijbel, vooral in de boeken Samuel en 1 Koningen. De Deense of Kopenhagense school ontkende de historiciteit van David en Salomo en ze zeiden dat deze bijbelse figuren nooit hebben bestaan. Er waren veel volgelingen van die school in Groot-Brittannië, in de Verenigde Staten en ook hier in dit land. Nu, de volgende decennia sindsdien hebben iets totaal anders laten zien.

Allereerst, in 1993 in Tel Dan in het noorden, een fragment van een stenen stèle die was opgericht door de koning van de Arameeërs, koning Hazael die Tel Dan veroverde, plaatste hij een monument bij het poortgebouw dat daar in stukken gebroken lag, en de fragmenten ervan waren opgenomen in de bouwstenen van een latere poort op die plaats, met die inscriptie, geschreven in de negende eeuw vGT, waar hij opschept dat hij vele koningen heeft gedood, onder wie de koning van Israël en de koning van het ‘Huis van David’. In hun eerste reacties beweerde een van de scholen in Kopenhagen dat de inscriptie een vervalsing was, wat niet alleen een zeer wrede beschuldiging is, maar ook een zeer verkeerde. Iedereen kan het met eigen ogen zien in een tentoonstelling.

Ook werd een site in de vallei van Elah, in de buurt van Beit Keyafa, opgegraven door mensen van de Hebreeuwse Universiteit. En daar kwamen ze erachter dat David niet alleen bestond, maar hij bouwde ook een stad in het laagland, in de Shephela-vallei, en er was een koninkrijk van David, niet alleen genoemd 100 jaar na zijn leven in de stèle van Tel Dan, maar bewijs in de fysieke overblijfselen van sites die door hem zijn gebouwd. Dus de hele ontkenning van de historiciteit van de verenigde monarchie stortte langzaam ineen, ook met de vele ontdekkingen in de oorspronkelijke Stad van David. Dat is een ander verhaal.

Jeruzalem is hét centrum van archeologische activiteit, vooral sinds de Zesdaagse Oorlog en de hereniging van Jeruzalem. In het hart van de Joodse wijk van Jeruzalem ontdekte wijlen professor Avigad een grote stadsmuur van ongeveer acht meter dik en ongeveer acht meter hoog. Een zeer massieve stadsmuur. En dat maakte een einde aan het idee van mensen die dachten dat het in de Bijbel beschreven Jeruzalem een kleine koeienstad was, beperkt tot de smalle Stad van David.

"We hebben aardewerk in overvloed, dit alles getuigt van het feit dat de Tempelberg van belang was in de vroegchristelijke periode…"

Dit bracht een revolutie teweeg in de studie van de Eerste Tempelperiode in Jeruzalem, maar ook de Tweede Tempelperiode van Jeruzalem werd intensief bestudeerd door Benjamin Mazar, die de omgeving van de Tempelberg bestudeerde. Zijn werk werd later voortgezet door zijn kleindochter, Eilat Mazar, in Shilo en vele anderen opgegraven delen van de Oude Stad, in de oude kern van de Stad van David, evenals in de Citadel, in het westelijke deel van Jeruzalem. En al met al hebben we een beeld van Jeruzalem gedurende zijn hele geschiedenis, van ver voor de Eerste Tempelperiode, en ook na de Tweede Tempel."

Hoe dankbaar moeten christenen zijn dat Israël hier soevereiniteit heeft en al dit bijbelse erfgoed kan vinden?
"Luister, al die jaren van mijn jeugd en vroege volwassenheid heb ik als soldaat deelgenomen aan de veldslagen in Jeruzalem. Ik weet hoe ik de vrijheid moet waarderen die we nu in Jeruzalem hebben. Niet al te veel mensen stellen het op prijs. Zij beschouwen het als iets dat altijd al bestond, ik beschouw het niet als zodanig. Ik denk dat we het meer moeten waarderen.

En ik denk dat de ontdekking van christelijke overblijfselen van enorm belang is. Ik heb zelf verschillende kerken opgegraven, en in de grond die we op de Tempelberg hebben opgegraven, bevonden zich een overvloed aan vondsten uit de vroegchristelijke periode, wat onze kijk op de christelijke aanwezigheid op de Tempelberg veranderde, wat anders is dan de algemene gedachte. Tijdens de christelijke periode was er veel activiteit op de Tempelberg. We hebben munten, we hebben mozaïekresten, we hebben kleine kruishangers verloren door pelgrims die naar de Tempelberg kwamen. We hebben aardewerk in overvloed, dit alles getuigt van het feit dat de Tempelberg van belang was in de vroegchristelijke periode…

En we hebben overal in het land bewijs van het belang van dit land voor christenen in het verleden. Men kan in de voetsporen van Jezus treden in Galilea, in Jeruzalem en elders. Men kan de vroegchristelijke periode en andere perioden volgen waarin het Heilige Land belangrijk was voor christenen, die zeer goed vertegenwoordigd zijn in de archeologische archieven.

Dit artikel is geschreven door David Parsons en Jonathan Parsons, onderdeel van International Christian Embassy Jerusalem (ICEJ). Bovenstaand verhaal is een deel van het volledige interview. Wil je het volledige interview lezen? Klik dan hier.

Praatmee

Beluister onze podcast

#386 Daniël van Deutekom & Elmar Hofstee discussiëren over genezingsdiensten
Of beluister op:

Meerartikelen

Ds. P. D. van den Boogaard
Nieuws

Hersteld hervormde gemeente Sirjansland hoopt op komst ds. P. D. van de Boogaard

De hersteld hervormde gemeente te Sirjansland heeft een beroep uitgebracht op ds. P. D. van den Boogaard (foto). De Zeeuwse gemeente is vacant omdat ds. K. den Boer vorig jaar naar Goedereede verhuisde. Van den Bogaard is sinds 2021 verbonden aan de

Ds. A. A. Egas
Video

CGK-predikant vertelt hoe straatarme krantenverkoper tot geloof kwam

"Johannes 3 vers 16? Ik begrijp het niet, maar het is een woord dat een kleine jongen behouden kan", aldus ds. A. A. Egas. De CGK-predikant deelde in een recente preek een ontroerend verhaal van een jonge krantenverkoper. Het verhaal speelt zich in h

Peter Roosendaal
Nieuws

Terugluisteren: de vergeten waarheid achter het geweld in Nigeria

Het geweld in Nigeria haalt opnieuw het wereldnieuws, maar volgens Open Doors wordt een essentieel deel van het verhaal structureel gemist: de religieuze dimensie. Terwijl sommige media deze maand suggereerden dat vooral moslims slachtoffer zijn en d

Kees
Opinie

Is abortus normale medische zorg?

Bijna elke week komt de opmerking wel ergens langs. Abortus is normale medische zorg waar een vrouw in Nederland recht op heeft. Maar is abortus, het doelbewust doden van een ongeboren kind, hoe klein dan ook, wel normale medische zorg? In 1984 werd

Arjan Berkouwer
Video

Ondernemer Arjan Berkouwer over loslaten en luisteren naar Gods stem

Wat gebeurt er als God je roept voor iets waar je zelf geen enthousiasme voor voelt? Ondernemer Arjan Berkouwer ontdekte dat juist dát het begin kon zijn van iets groters dan hij ooit had gepland. In de deze aflevering van de In His Company Podcast v

Elbert Pogosjan
Video

Is er maar één Koran? Apologeet legt uit waarom dit niet klopt

Wat betekenen begrippen als Qira’at, Mushaf en Ahruf, en waarom zijn ze zo belangrijk als het gaat om de betrouwbaarheid van de Koran? In deze video van Christendom.nl legt apologeet Elbert Pogosjan stap voor stap uit wat deze termen inhouden en hoe

Vincent Scheurwater
Video

Wat betekent het zesde gebod? Politieagent Vincent Scheurwater antwoordt

Elke zondag horen veel christenen in de kerk de tien geboden, maar wat betekenen ze voor ons dagelijks leven? In deze aflevering van Daniël Online gaat Hannah in gesprek met Vincent Scheurwater, politieagent in Katwijk, over het zesde gebod. Ontdek h

Chris Wright
Persbericht

Langham Partnership wil kerken verbinden met Gods wereldwijde missie

Sinds april 2025 heeft de internationale organisatie Langham Partnership een Nederlandse tak: Langham Nederland. De stichting wil kerken, theologische opleidingen en christenen in Nederland helpen om zich te verbinden met Gods wereldwijde missie. In

Meerartikelen

Joyce van de Kamp
Interview

De (Pre)Marriage Course als missionair middel: "Je laat iets van Gods hart zien"

"Het huwelijk is kostbaar. Wij geloven dat bloeiende huwelijken bijdragen aan bloeiende kerken," zegt Joyce van de Kamp, relatiemanager (Pre)Marriage Courses bij Alpha Nederland. De (Pre)Marriage Course helpt stellen om vijf of zeven avonden bewust t

Jan Pool
Column

Ik geloof in Gods onvoorwaardelijke liefde (maar niet in alverzoening)

Ongetwijfeld hebben velen van jullie de discussie rond David de Vos meegekregen.David is al jarenlang een hartsvriend van mij. Natuurlijk hebben we de afgelopen jaren ook gesproken over zijn geloofsreis en zijn veranderde theologie. David gelooft inm

CGK-synode
Nieuws

CGK-kerkenraden ontvangen brief: waarschuwing voor 'onomkeerbare stappen'

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) groeit de spanning over de koers van het kerkverband. Terwijl een deel van de kerken rond ‘Rijnsburg’ werkt aan een eigen kerkelijke vergadering met synodaal gezag, roepen deputaten vertegenwoordiging

Politie
Nieuws

Opnieuw waakster aangehouden bij abortuskliniek; SGP stelt Kamervragen

De SGP heeft Kamervragen gesteld naar aanleiding van de aanhouding van een pro-life demonstrant bij een abortuskliniek in Amsterdam. Begin deze maand stond daar een vrouw met een bord waarop de tekst 'bescherm je baby' te lezen was. Tegelijkertijd be

Don Ceder
Nieuws

ChristenUnie wil krachtiger EU-optreden tegen rol Golfstaten in Soedanconflict

De ChristenUnie roept het kabinet op om zich in Brussel steviger uit te spreken over de rol van landen in de Golfregio bij het bloedige conflict in Soedan. Kamerlid Don Ceder (foto) diende woensdag een motie in waarin Nederland wordt verzocht om binn

Eritrea
Nieuws

Acht christenen al twintig jaar opgesloten in Eritrea

In Eritrea zitten acht christenen al tussen de 18 en 21 jaar gevangen, louter vanwege hun geloof. De regering erkent slechts vier religieuze gemeenschappen en vervolgt systematisch christenen uit niet-erkende kerken. Christelijke organisaties zoals B

syrie
Nieuws

Christenen in Syrië angstig door bedreigingen en geweld

Op de muren van kerken en gebouwen in verschillende plaatsen in Syrië verschijnen dreigementen tegen christenen. Een van de bedreigingen werd in de nacht van 6 november geschreven op de Sint-Cyrilluskerk in Damascus: “Er zullen geen christenen meer o

Bernard Randall
Nieuws

Rechtszaak heropend van kapelaan die na preek over LHBTI ontslagen werd 

Christenen in het Verenigd Koninkrijk worden opgeroepen om mee te bidden nu een Engelse rechtbank zich opnieuw buigt over de zaak van dr. Bernard Randall. De kapelaan verloor zes jaar terug zijn baan, nadat hij in een preek opmerkte dat leerlingen ni

Spaanse kerk
Nieuws

Nieuw rapport toont zorgelijke cijfers: bijna helft van Spanjaarden niet religieus

Bijna de helft van de Spanjaarden noemt zich niet langer religieus. Dat staat in het Barometer on Religion and Beliefs in Spain (BREC 2025), een onderzoek van de staatsstichting Pluralismo y Convivencia. Volgens het rapport is het religieuze landscha

Ilona en Peter Paauwe
Video

Zondag zijn Ilona en Peter Paauwe van de Doorbrekers te gast in Hour of Power

In Hour of Power zijn Ilona en Peter Paauwe te gast, beiden voorganger bij Doorbrekers. Ze vertellen over waar ze vandaan komen, hun roeping om deze gemeente te beginnen en wat dat betekende voor hun leven. Wat Doorbrekers zo bijzonder maakt, is: "da

Ds. J. de Bruin
Video

CGK-predikant roept christenen op te stoppen met pogingen om zelf zalig te worden

"Misschien zijn er wel mensen in ons midden die zelf verlossingspogingen ondernomen hebben. Wat raak je daar geestelijk doodop van", aldus ds. J. de Bruin. De CGK-predikant wees in een recente preek op christenen die door goede werken te doen en te b

Bram Hofland
Video

Ds. Bram Hofland over eenheid van Oude en Nieuwe Testament

Is de God van het Oude Testament dezelfde als die van het Nieuwe? Veel mensen ervaren een kloof: met Jezus kunnen we vaak wel uit de voeten, maar die heftige en soms bloederige verhalen in het Oude Testament roepen vragen op. Waarom lijkt God daar zo