Iedereen die wel eens columns van mijn hand leest of liedjes van mij kent, weet dat ik al sinds mijn 16é strijd tegen depressie en terugkerende suïcidaliteit. Ik ben er echter nog steeds en dat komt doordat ik al heel jong de ‘tools’ heb aangereikt gekregen om met name op tijd de signalen te herkennen en hulp in te schakelen. En ik heb geleerd te praten. Om die reden zie ik mezelf als een veteraan op het gebied van psychiatrie en psychische issues en ik heb besloten, een paar jaar geleden, om te schrijven over deze onderwerpen, om het taboe er over in christelijke kringen weg te nemen.

Mijn grootste zorg op dit moment is hoe mijn vrienden en kennissen omgaan met het verlies van Michael en ook hoe groot de impact zal zijn op onze jongeren, de duizenden die de muziek van De Rechtstaat kennen. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om de hand uit te strekken naar iedereen die, mede wellicht door dit gebeuren, er aan denkt om uit het leven te stappen. Onder veel berichtgeving over zelfdoding zie ik het telefoonnummer 113 toegevoegd. Dat is heel goed. Echter, het vergt meer dan dat van ons als we daadwerkelijk preventie willen aansnijden en de kansen op zelfdoding te verkleinen. Het vergt onze persoonlijke inzet en openheid.

Een telefoonnummer bellen is voor veel mensen een grote stap. Praten met een onbekende, die daarna ook niet zo veel kan doen. De wachtlijsten in de GGZ zijn levensgevaarlijk lang en ik kies dat woord bewust. Iedereen die suïcidaal is, heeft professionele hulp nodig. Daarnaast is een vangnet van levensbelang. Ouders, vrienden, familie, voorgangers; zij allen kunnen een rol spelen in het behoud van levens. Er is daardoor allereerst begrip nodig voor de ernst van psychische ziekten en het feit dat bidden alleen niet voldoende is.

Ik heb daarom een aantal punten opgeschreven, waarmee ik denk dat naasten van iemand die suïcidaal is, geholpen zijn.

1. Zorg dat je open staat voor alle emoties en gedachten die iemand met je zou kunnen en willen delen. Er is geen goed of fout als het gaat om wat wij en zij voelen. Luisteren zonder oordeel is van groot belang. Indien er oordeel wordt gegeven, is de kans groot dat iemand niets meer met je deelt.
2. Zorg dat je hulp zoekt via de huisarts, die kan doorverwijzen naar GGZ. De huisarts kan tot er iets beschikbaar is, ook een oogje in het zeil houden. Zorg daarnaast voor geestelijke hulp via de kerk of/en het pastoraat, indien men hier open voor staat en er goede zorg is in de betreffende kerk. Let wel: deze beide hulpbronnen zijn nodig en kunnen elkaar niet vervangen. Alleen pastorale zorg is onvoldoende!
3. Maak de dagen klein en de doelen klein en behapbaar. Omdat de toekomst in hun ogen volkomen zwart is en dit heel groot wordt gemaakt, is het belangrijk om hen te helpen per dag te leven. Als het niet lukt uit bed te komen, probeer het de dag erna weer. Het is niet erg als dat even niet lukt, maar elke kleine vorm van activiteit is belangrijk. Stimuleer en benoem dit, wees blij met elk stapje.
4. Wees geduldig. Soms duurt een depressie erg lang. Het is echter zo dat veel mensen gewoon herstellen van een depressie. Lang niet iedereen heeft levenslang last van depressies. Maar als het zo is, dat iemand wel mentaal ziek blijft, veranderen zijn of haar hulpbehoeften niet, en dat kan veel van je vergen als naaste, maar onthoudt dat het een ziekte is en geen wilskeuze. Iemand onder druk zetten om ‘nu toch echt even op te houden en iets te gaan doen!’ werkt averechts.
5. Zorg dat je als naaste ook zelf iemand hebt bij wie je kan ventileren. Jouw gevoelens uiten aan degene die suïcidaal is, is onverstandig. Als iemand zich al schuldig voelt over het ziektebeeld, zal dat alleen maar daaraan bijdragen, terwijl de depressieveling er zelf ook niks aan kan veranderen. Daarom is het van belang dat je zelf een sparringspartner hebt.
6. Blijf in contact, ook als het niet wederzijds is. Dat klinkt tegenstrijdig, maar soms lukt het diegene niet om in contact te blijven. Elk sociaal contact kan moeizaam zijn. Als iemand de telefoon niet meer opneemt, ga af en toe aanbellen. Zelfs als de ander niet eens open doet, houdt de contactlijn open, voor zover dat mogelijk is vanaf jouw kant. Je kunt mensen ook niet dwingen inhoudelijk te praten. Soms moet je er gewoon naast gaan zitten en je mond houden.
7. Tot slot: Als iemand echt dood wil, kan niemand die persoon tegen houden. Alle hulp, liefde, aandacht en zorg kunnen er dan niet voor zorgen dat iemand van gedachten verandert. Indien dan iemand de daad bij het woord voegt, is het dus ook niet ‘jouw schuld’ en nee, je bent dan nergens in tekort geschoten. Iemand zondert zich mentaal zo af, dat er geen ontsnapping meer mogelijk is uit de cocon waar men mentaal in zit. Uiteraard hopen we deze fase te voorkomen met alle hulp en openheid die we kunnen en moeten willen bieden.

We moeten er persoonlijk voor mensen zijn.Liefde is actie! Ik zeg altijd tegen jonge depressieve mensen: bekijk het per dag, stel het uit, doe het niet NU! Houd je doelen klein. Dit is hoe ik altijd overleef en er nog ben. Ik kom door de dag heen en dan kan het morgen anders zijn. Je verandert als mens nog zo enorm door de jaren heen en je hebt geen idee hoe anders je kan denken en doen over 10 jaar. Ik ben niet meer de jongen van 16, ook niet meer de jongeman van 26, maar weer geheel anders.

Voor mij geldt dat de depressies echter wel terug blijven komen. En mijn omgeving weet ook, dat er misschien ooit een dag komt dat ik het niet meer volhoud. En dan heb ik er 30 jaar tegen gevochten. Je kan niet iets beloven wat je niet kan weten. Voor nu echter, heb ik vurige plannen voor het leven en zo lang ik hier nog rondloop, wil ik een open boek zijn voor soortgenoten en hun omgeving. Ik zal altijd doorverwijzen naar professionele hulp, maar ik heb gemerkt dat mensen graag hun verhaal met mij delen, zoals is gebleken na eerdere columns. Daar heb ik geen problemen mee. Je kunt me hier mailen.