Moeilijke Bijbelteksten: Waarom offerde Abraham voor Izak?

God 23 september 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom Abrahams een ram offerde in plaats van Izak.

Iemand met niet alleen grote rijkdom, maar ook met een bijzondere geestelijke ‘bagage’ is er alles aan gelegen dit door te geven aan de volgende generatie van zijn nageslacht. Maar als zijn vrouw onvruchtbaar is, dan lijkt heel die nalatenschap in gevaar. Dat was de situatie waarin Abraham zich bevond. Niemand wil zijn nalatenschap overdragen aan mensen buiten de familie en zeker niet aan een vreemdeling (Gn 15:2).

God kende die situatie ook. Sterker, Hij was verantwoordelijk voor Abrahams ‘bagage’. Daarom handelde God uiteindelijk ten gunste van Abraham zodat hij een eigen zoon kreeg. Hij liet die geboorte aankondigen en dat die zoon Izak genoemd moest worden (17:19).

Izak interpreteerde zijn vaders woorden blijkbaar als een kind. Hij vertrouwde volledig op zijn vader.

Gods beproeving van Abraham
Maar toen kwam er een dag waarop God Abraham aansprak over die zoon, over Izak. Hij moest hem meenemen naar een plaats en daar aan God brandofferen. Dit was een beproeving van Godswege (22:1). Opvallend is dat God het over een brandoffer (Hebr. ’olah) heeft, dat is een offer dat geheel aan God werd gewijd en was bedoeld om Hem te eren. Waarom zou God vragen om Hem zo te eren? Toch wist Abraham dat wat God aan hem gegeven had Hij ook weer mocht terugnemen (Job 1:21).

Izaks leeftijd
Izak kende God nog niet zo goed als zijn vader. Dat blijkt uit de vraag die hij onderweg naar de offerplaats stelde: ‘Waar is het offerdier voor het brandoffer?’ (22:7) Toen openbaarde Abraham zijn zoon wat er stond te gebeuren: ‘God zal Zichzelf voorzien van een offerdier voor het brandoffer, mijn zoon.’ Izak interpreteerde zijn vaders woorden blijkbaar als een kind. Hij vertrouwde volledig op zijn vader. Er staat dat dit hem geruststelde. Daardoor gingen zij eensgezind (Hebr. jachad) op naar de offerplaats.

Er zijn uitleggers, vooral rabbijnen, die om allerlei redenen beweren dat Izak een volwassen man was, maar als dat zo was dan zou Izak niet meer zo’n groot vertrouwen hebben gehad in zijn vader. Misschien zelfs ook niet in God. Izak laat in zijn vraag en reactie echter blijken de situatie niet goed te hebben ingeschat. Een volwassen Izak zou verontwaardigd hebben gereageerd. De kans dat er zomaar een offerdier op die berg zou zijn, was bijzonder klein.

Gods opdracht om Izak te offeren heeft niets te maken hebben met verlossing van de macht van satan, waarvoor de Here Jezus Zich liet martelen en doden.

Op de offerplaats bouwde Abraham een altaar van stenen. Opnieuw een aanwijzing dat Izak te jong was om zware stenen te sjouwen. Maar waarschijnlijk heeft hij zijn vader wel geholpen. Toen kwam het moment dat Izak als brandoffer gereed moest worden gemaakt en Izak laat alles over zich heen komen. Ook dat wijst erop dat Izak het als een spel heeft opgevat en zijn vader volledig vertrouwde. Dan staat er dat Abraham zijn zoon op het altaar legde. Hoe kan een oude man van over de 100 jaar een volwassen man op het altaar hebben gelegd?

Abraham wijdt zijn zoon
Pas op het moment dat Izak zijn vader het mes zag trekken om zijn keel door te snijden zal hij grote angst hebben gekregen. Toen pas begreep hij dat het geen spel was. Hij zou geofferd gaan worden. Maar op dat cruciale moment waarop Abraham definitief zijn zoon aan God wijdde, greep God in. Hij had gezien dat Abraham God boven alles lief had en Hem vreesde.

Christelijke uitleggers vergelijken dit met wat God, de Vader, de Here Jezus, Zijn Zoon, liet overkomen. Maar dat is appels met peren vergelijken. In de eerste plaats was de Here Jezus van oorsprong geen mens. Gods opdracht om Izak te offeren heeft niets te maken hebben met verlossing van de macht van satan, waarvoor de Here Jezus Zich liet martelen en doden. Aan satan gebonden mensen zijn immers niet in staat die macht over zichzelf te verbreken. Laat staan over anderen. Izaks offer had ook een Hebreeuwse setting en geen christelijke. Bovenal zou het beproeven van Gods liefde voor de Here Jezus onzinnig zijn. Kortom, er is geen relevant verband. Het lijkt er slechts op.

Het eigenlijke brandoffer
Toen zag Abraham, tegen de verwachting in, plotseling een ram die met zijn horens verstrikt was in het struikgewas. Abraham begreep meteen dat dit van Gods Hand zo geregeld was. Hij ving de ram, haalde Izak van het altaar en brandofferde de ram. Belangrijk zijn de woorden: ‘… in plaats van zijn zoon.’ (vs 13) Waarom is dit belangrijk? Op de eerste plaats is het opmerkelijk wat er gebeurde. Eigenlijk was, door het ingrijpen van Gods engel, het offeren afgeblazen. God was bevredigd in wat Hij had gezien. De beproeving was goed doorstaan. Waarom werd dan toch nog een brandoffer aan God gebracht? Deze kern van het gebeuren zien veel uitleggers over het hoofd.

De offergebeurtenis lijkt van Izak een volwassen man gemaakt te hebben.

In de Bijbel staat de ram meestal voor een brandoffer dat bij een ander offer werd gevoegd. Maar er was toch geen voorafgaand offer, want Izak werd niet geofferd? In dit geval was de ram echter een wijdingsoffer (Ex 29:22; Lv 8:22). Wie werd er dan gewijd? Niemand anders dan Izak. Er gebeuren dus twee dingen op die berg. Niet alleen ter beproeving van Abraham (feitelijk het wijden van Izak aan God in Abrahams hart), maar ook de fysieke wijding. Daarom kon de engel, in diens afkondiging namens God, tweemaal spreken over nageslacht (namelijk Izak): ‘Jouw nageslacht zal innemen de poort van zijn vijanden. In jouw nageslacht zullen alle natiën van de aarde worden gezegend …’ (Gn 22:17-18). Gods Verbondsbelofte aan Abraham (zijn geestelijke ‘bagage’) ging op dat moment over op Izak.

Abrahams afname
Het wordt nog opmerkelijker als blijkt dat Izak vanaf dat moment Abraham verliet, want er staat dat Abraham alleen terugkeerde en in Berseba verbleef (vs 19). Waar was Izak dan gebleven? Izak had een eerste grote ervaring gehad met God. Volgens sommige uitleggers vertrouwde Izak zijn vader niet meer nadat hij hem had geprobeerd te offeren. Dat is onzin en staat niet in de Bijbel. De vraag is of Izak de engel ook had horen spreken tegen Abraham. Waarschijnlijk wel.

In het vervolg van het boek Genesis neemt Abraham af in betekenis. Eerst stierf zijn vrouw Sarah (23:2) en dat gaf aanleiding voor het inrichten van een eigen graftombe.
Daarna bleek Abraham zich te realiseren oud te zijn (24:1). Hij wilde dat zijn zoon Izak nog voor zijn dood een vrouw had, zodat zijn hele nalatenschap doorgegeven werd aan een volgende generatie van zijn eigen nageslacht.

De nieuwe patriarch
Toen de door God gekozen vrouw naar Izak werd gebracht bleek hij in de Négév (het uiterste zuiden van het beloofde Land) te wonen (24:62). De offergebeurtenis lijkt van Izak dus een volwassen man gemaakt te hebben. Weer een argument dat hij dat eerst nog niet was. Hij was op zichzelf gaan wonen en zou Abrahams nalatenschap erven en voortzetten.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuw paus? Cva

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord bij islamitische aanvallen in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen, maar bidt op een dag toch voor een wonder en Nirky wordt zwanger. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Meerartikelen

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo

Baptize California
Nieuws

Bijna 8.000 mensen gedoopt op strand in Californië: "Grootste doopdienst ooit"

Dit weekend zijn meer dan 7.750 mensen gedoopt in de Stille Oceaan bij Huntington Beach (Californië). Dat meldt The Christian Post. Het zou volgens de organisatoren de grootste eendaagse doopdienst zijn die ooit in de geschiedenis van de Verenigde St

Corina Nagel
Video

Video: Corina Nagel over nieuw expertisecentrum voor geloofsopvoeding

Veel dominees, jongerenwerkers en kinderwerkers worstelen met de vraag hoe je jongeren betrokken houdt bij de kerk. Om hen tegemoet te komen bundelen drie experts op het gebied van kinderen, jongeren en geloof de krachten in een nieuw expertisecentru