Moeilijke Bijbelteksten: Waarom offerde Abraham voor Izak?

God 23 september 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom Abrahams een ram offerde in plaats van Izak.

Iemand met niet alleen grote rijkdom, maar ook met een bijzondere geestelijke ā€˜bagage’ is er alles aan gelegen dit door te geven aan de volgende generatie van zijn nageslacht. Maar als zijn vrouw onvruchtbaar is, dan lijkt heel die nalatenschap in gevaar. Dat was de situatie waarin Abraham zich bevond. Niemand wil zijn nalatenschap overdragen aan mensen buiten de familie en zeker niet aan een vreemdeling (Gn 15:2).

God kende die situatie ook. Sterker, Hij was verantwoordelijk voor Abrahams ā€˜bagage’. Daarom handelde God uiteindelijk ten gunste van Abraham zodat hij een eigen zoon kreeg. Hij liet die geboorte aankondigen en dat die zoon Izak genoemd moest worden (17:19).

Izak interpreteerde zijn vaders woorden blijkbaar als een kind. Hij vertrouwde volledig op zijn vader.

Gods beproeving van Abraham
Maar toen kwam er een dag waarop God Abraham aansprak over die zoon, over Izak. Hij moest hem meenemen naar een plaats en daar aan God brandofferen. Dit was een beproeving van Godswege (22:1). Opvallend is dat God het over een brandoffer (Hebr. ’olah) heeft, dat is een offer dat geheel aan God werd gewijd en was bedoeld om Hem te eren. Waarom zou God vragen om Hem zo te eren? Toch wist Abraham dat wat God aan hem gegeven had Hij ook weer mocht terugnemen (Job 1:21).

Izaks leeftijd
Izak kende God nog niet zo goed als zijn vader. Dat blijkt uit de vraag die hij onderweg naar de offerplaats stelde: ā€˜Waar is het offerdier voor het brandoffer?’ (22:7) Toen openbaarde Abraham zijn zoon wat er stond te gebeuren: ā€˜God zal Zichzelf voorzien van een offerdier voor het brandoffer, mijn zoon.’ Izak interpreteerde zijn vaders woorden blijkbaar als een kind. Hij vertrouwde volledig op zijn vader. Er staat dat dit hem geruststelde. Daardoor gingen zij eensgezind (Hebr. jachad) op naar de offerplaats.

Er zijn uitleggers, vooral rabbijnen, die om allerlei redenen beweren dat Izak een volwassen man was, maar als dat zo was dan zou Izak niet meer zo’n groot vertrouwen hebben gehad in zijn vader. Misschien zelfs ook niet in God. Izak laat in zijn vraag en reactie echter blijken de situatie niet goed te hebben ingeschat. Een volwassen Izak zou verontwaardigd hebben gereageerd. De kans dat er zomaar een offerdier op die berg zou zijn, was bijzonder klein.

Gods opdracht om Izak te offeren heeft niets te maken hebben met verlossing van de macht van satan, waarvoor de Here Jezus Zich liet martelen en doden.

Op de offerplaats bouwde Abraham een altaar van stenen. Opnieuw een aanwijzing dat Izak te jong was om zware stenen te sjouwen. Maar waarschijnlijk heeft hij zijn vader wel geholpen. Toen kwam het moment dat Izak als brandoffer gereed moest worden gemaakt en Izak laat alles over zich heen komen. Ook dat wijst erop dat Izak het als een spel heeft opgevat en zijn vader volledig vertrouwde. Dan staat er dat Abraham zijn zoon op het altaar legde. Hoe kan een oude man van over de 100 jaar een volwassen man op het altaar hebben gelegd?

Abraham wijdt zijn zoon
Pas op het moment dat Izak zijn vader het mes zag trekken om zijn keel door te snijden zal hij grote angst hebben gekregen. Toen pas begreep hij dat het geen spel was. Hij zou geofferd gaan worden. Maar op dat cruciale moment waarop Abraham definitief zijn zoon aan God wijdde, greep God in. Hij had gezien dat Abraham God boven alles lief had en Hem vreesde.

Christelijke uitleggers vergelijken dit met wat God, de Vader, de Here Jezus, Zijn Zoon, liet overkomen. Maar dat is appels met peren vergelijken. In de eerste plaats was de Here Jezus van oorsprong geen mens. Gods opdracht om Izak te offeren heeft niets te maken hebben met verlossing van de macht van satan, waarvoor de Here Jezus Zich liet martelen en doden. Aan satan gebonden mensen zijn immers niet in staat die macht over zichzelf te verbreken. Laat staan over anderen. Izaks offer had ook een Hebreeuwse setting en geen christelijke. Bovenal zou het beproeven van Gods liefde voor de Here Jezus onzinnig zijn. Kortom, er is geen relevant verband. Het lijkt er slechts op.

Het eigenlijke brandoffer
Toen zag Abraham, tegen de verwachting in, plotseling een ram die met zijn horens verstrikt was in het struikgewas. Abraham begreep meteen dat dit van Gods Hand zo geregeld was. Hij ving de ram, haalde Izak van het altaar en brandofferde de ram. Belangrijk zijn de woorden: ā€˜ā€¦ in plaats van zijn zoon.’ (vs 13) Waarom is dit belangrijk? Op de eerste plaats is het opmerkelijk wat er gebeurde. Eigenlijk was, door het ingrijpen van Gods engel, het offeren afgeblazen. God was bevredigd in wat Hij had gezien. De beproeving was goed doorstaan. Waarom werd dan toch nog een brandoffer aan God gebracht? Deze kern van het gebeuren zien veel uitleggers over het hoofd.

De offergebeurtenis lijkt van Izak een volwassen man gemaakt te hebben.

In de Bijbel staat de ram meestal voor een brandoffer dat bij een ander offer werd gevoegd. Maar er was toch geen voorafgaand offer, want Izak werd niet geofferd? In dit geval was de ram echter een wijdingsoffer (Ex 29:22; Lv 8:22). Wie werd er dan gewijd? Niemand anders dan Izak. Er gebeuren dus twee dingen op die berg. Niet alleen ter beproeving van Abraham (feitelijk het wijden van Izak aan God in Abrahams hart), maar ook de fysieke wijding. Daarom kon de engel, in diens afkondiging namens God, tweemaal spreken over nageslacht (namelijk Izak): ā€˜Jouw nageslacht zal innemen de poort van zijn vijanden. In jouw nageslacht zullen alle natiĆ«n van de aarde worden gezegend …’ (Gn 22:17-18). Gods Verbondsbelofte aan Abraham (zijn geestelijke ā€˜bagage’) ging op dat moment over op Izak.

Abrahams afname
Het wordt nog opmerkelijker als blijkt dat Izak vanaf dat moment Abraham verliet, want er staat dat Abraham alleen terugkeerde en in Berseba verbleef (vs 19). Waar was Izak dan gebleven? Izak had een eerste grote ervaring gehad met God. Volgens sommige uitleggers vertrouwde Izak zijn vader niet meer nadat hij hem had geprobeerd te offeren. Dat is onzin en staat niet in de Bijbel. De vraag is of Izak de engel ook had horen spreken tegen Abraham. Waarschijnlijk wel.

In het vervolg van het boek Genesis neemt Abraham af in betekenis. Eerst stierf zijn vrouw Sarah (23:2) en dat gaf aanleiding voor het inrichten van een eigen graftombe.
Daarna bleek Abraham zich te realiseren oud te zijn (24:1). Hij wilde dat zijn zoon Izak nog voor zijn dood een vrouw had, zodat zijn hele nalatenschap doorgegeven werd aan een volgende generatie van zijn eigen nageslacht.

De nieuwe patriarch
Toen de door God gekozen vrouw naar Izak werd gebracht bleek hij in de NƩgƩv (het uiterste zuiden van het beloofde Land) te wonen (24:62). De offergebeurtenis lijkt van Izak dus een volwassen man gemaakt te hebben. Weer een argument dat hij dat eerst nog niet was. Hij was op zichzelf gaan wonen en zou Abrahams nalatenschap erven en voortzetten.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Raouf Leeraar
Video

Christenen voor Israƫl genoemd in VN-rapport over verdrijving Palestijnen, Raouf Leeraar reageert

Volgens VN-rapporteur Francesca Albanese zouden bijna 50 organisaties zich schuldig maken aan de verdrijving van Palestijnen. Dat schrijft zij in een nieuw rapport. In het rapport staat onder meer dat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever blijf

Urkers
Video

Prachtig: honderden Urkers zingen uit volle borst 'Een toekomst vol van hoop'

'U geeft een toekomst vol van hoop. Dat heeft U aan ons beloofd. Niemand anders U alleen, leidt ons door dit leven heen', deze woorden komen uit het voor veel christenen bekende lied 'Een toekomst vol van hoop'. Het lied - afkomstig van de christelij

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee hƩ? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep mo

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 80 in nieuwe gebedsvlog

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe bid je nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt PKN-predikant Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dag

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen tijdens Pinksteren met Gods Geest vervuld werden

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d

Matthijn
Opinie

Het is moeilijk om 'echt' te zijn in de christelijke muziekwereld

Onze zintuigen zijn opmerkelijk. Wat ons getoond wordt en wat we willen zien, kan soms nogal verschillen. Toch zijn er onverwacht meer overeenkomsten dan je denkt. Het oog wil wat, het oor ook. En voor je het weet, zie en hoor je meer dan je van plan

Drs. Piet Guijt
Column

Christenen moeten zich wapenen tegen dubieus piramideverhaal

Sinds maart 2025 gaat er een opmerkelijke theorie rond over verborgen structuren onder de Egyptische piramide van Chefren. De hype verspreidt zich razendsnel online, maar wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt volledig. Sterker nog: betrokken onder

Gisley Borges
Interview

Voorganger in actie voor vervolgde Nigeriaanse christenen: "Dit is óns probleem"

In geen enkel land ter wereld worden zoveel christenen vermoord vanwege hun geloof als in Nigeria. Voorganger Gisley Borges van de evangelische gemeente New Life Zoetermeer vindt dat het zo niet langer kan. Daarom is hij een petitie gestart. Cvandaag

Meerartikelen

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Ds. Kees van Velzen
Video

Christenen vertellen wat de kerk volgens hen meer dan ooit nodig heeft

Wat heeft de kerk meer dan ooit nodig? Deze vraag legden wij onlangs aan diverse christenen voor. Onder andere ds. Kees van Velzen, CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, presentator Jan van den Bosch en theoloog Willem Ouwen

Willem Lingeman
Opinie

Hebben gelovigen de wet der tien geboden nodig?

Elke zondagmorgen buigen veel christenen zich onder het voorlezen van de Wet des Heeren, zoals die te vinden is in Exodus 20:1-17 en Deuteronomium 5:6-21. In veel kerken, met name van reformatorische signatuur, is dit zoals men zegt: ā€˜een goede gewoo

Zwitsers parlementsgebouw
Nieuws

Zwitserse overheid wil eiceldonatie voor vrouwen legaliseren

De Zwitserse Evangelische Alliantie (SEA) heeft zich uitgesproken tegen plannen van de overheid om eiceldonatie voor vrouwen te legaliseren. Volgens de christelijke koepelorganisatie brengt het wetsvoorstel ernstige ethische risico’s met zich mee en

Michal Canina Geske
Nieuws

Dochter van vermoorde christelijke uitgever dreigt Turkije te worden uitgezet

De Duitse Michal Canina Geske, de dochter van een in 2007 vermoorde christelijke uitgever in Turkije, dreigt na bijna dertig jaar Turkije te moeten verlaten. Dat meldt de Deutsche Welle. Michal was pas drie jaar oud toen ze met haar ouders naar Turki

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant: Israƫl heeft het recht om zichzelf te verdedigen

Al ruim anderhalf jaar zijn Israƫl en Hamas met elkaar in oorlog. In het begin van de oorlog kozen veel mensen Israƫls kant. Vandaag de dag scharen steeds meer mensen zich achter de Palestijnen. Ds. J. Koppelaar - hersteld hervormd emerituspredikant

 Wilkin van de Kamp
Video

Volgens Wilkin van de Kamp verwaarloosde de kerk eeuwenlang het werk van de Heilige Geest

"In de vierde eeuw na Christus beschreef een theoloog de Heilige Geest al als de 'onbeschreven God', de God over wie niemand schrijft", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' vertelt de spreker en schri

Elvis E
Video

Elvis E. is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Zondag in Hour of Power het verhaal van de veelzijdige en muzikale Elvis E. De musicus groeide op in Nigeria en werd geboren als prins. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik tekort kom, vult God het voor mij in

HSV
Nieuws

Hersteld Hervormde Kerk versoepelt koers rond Herziene Statenvertaling

De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft haar standpunt ten aanzien van het gebruik van de Herziene Statenvertaling (HSV) versoepeld. Tijdens de synodevergadering van juni besloot het landelijke kerkverband dat het gebruik van de HSV niet langer wordt

Bart Bolhuis
Nieuws

Prominent ChristenUnie-lid stapt over naar Partij voor de Dieren

Bart Bolhuis, tot voor kort actief binnen de ChristenUnie, heeft bekendgemaakt dat hij per 1 augustus in dienst treedt als beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren. De overstap markeert een duidelijke breuk met zijn v

Gids bij de Bijbel
Nieuws

NBG helpt jongeren met 'Gids bij de Bijbel'

Wat staat er allemaal in de Bijbel? Spreekt God echt door de Bijbel? Bijbellezen, hoe doe je dat eigenlijk? Voor jongeren met dit soort vragen is er nu de Gids bij de Bijbel. "Deze Gids is een mega-handige, laagdrempelige, frisse en tegelijk verdiepe

Diederik van Dijk
Nieuws

SGP stelt Kamervragen over christenvervolging in Indonesiƫ

SGP-Kamerlid Diederik van Dijk heeft minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken schriftelijke vragen gesteld over christenvervolging in Indonesiƫ. Aanleiding daarvoor is de recente, zorgelijke berichtgeving die onder andere op deze website verscheen. H