Theoloog: 'SGP zoekt seculiere bondgenoot in de xenofobie op radicaal-rechts'

Nieuws 5 juni 2024 4 minuten Redactie
Stefan Paas
YouTube

Stefan Paas suggereert dat de huidige SGP ‘PVV/FvD met den Bijbel’ genoemd zou kunnen worden. 'Mijn indruk is dat de SGP vroeger minder populistisch en activistisch was dan nu', zo stelt de invloedrijke theoloog Stefan Paas via het sociale medium X.

'Dat de SGP in de opkomst van radicaal-rechts een kans zag om uit haar isolement te komen, lijkt me wel duidelijk', stelt Paas vast. 'Ik herinner me een Urker dominee die indertijd zei dat Wilders tenminste onverkort artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis wilde uitvoeren: uitroeien van de valse godsdienst. De theocratische traditie van de SGP zocht een seculiere bondgenoot in de xenofobie op radicaal-rechts. Vreemde bedgenoten, maar ja: politiek is ook vaak opportunisme.

In their defense: nadruk op het 'eigene' en op 'gemeenschap' kan gebeuren vanuit verschillende motivaties. Dat radicaal-rechts en racisten soms dezelfde doelen hebben als theocraten en conservatieven maakt het nog niet dezelfde stromingen. De SGP heeft in die zin ook als probleem dat er eigenlijk geen fatsoenlijke, seculiere conservatieve partijen zijn in Nederland. Als zij bondgenoten zoeken voor hun God-NL-Oranje-agenda, komen ze al gauw terecht bij ongure partijen die zulks uit opportunisme wel willen echoën', aldus de theoloog.

Hoe denken SGP'ers hierover?
'Steeds vaker hoor ik het verwijt richting de SGP(-jongeren) dat er een populistische koers wordt gevaren. Maar is dat terecht?', vroeg Rody van Heijst, voormalig voorzitter van SGP-jongeren zich eerder af in een opinieartikel voor Cvandaag. 'Populistische partijen als de PVV en Forum voor Democratie willen via allerlei referenda en rechtstreekse burgemeestersverkiezingen de stem van het volk direct laten doorwerken in de politieke besluitvorming. De visie van de SGP staat hier haaks op. Niet de wil van ‘het volk’, maar Gods Woord is leidend voor ons politiek handelen. Het volk heeft niet het hoogste gezag. Die eer komt alleen aan God toe.

Waar de SGP ernaar streeft zoveel mogelijk Bijbelse beginselen te uiten in haar politieke optreden, zijn populistische partijen enkel op zoek naar een meerderheid van kiezers. Het zou trouwens in het algemeen goed zijn om te stoppen met doordachte ideeën weg te zetten als ‘populisme’. Daarmee verliest de term aan betekenis. De Bijbelse boodschap van de SGP is niet populistisch, maar koersvast.'

Cvandaag sprak in 2022 met een aantal SGP'ers over het vermeende geflirt met populistisch-rechts. 'Populisme past de SGP niet', stelde André Scheppink, SGP-fractievoorzitter in Rijssen. 'Op zich is er niets tegen een vorm van politieke samenwerking met partijen die andere ideeën huldigen (in een coalitie zul je wel moeten). Ik denk dat critici wat moeite hebben met de wat zogenaamde rechtsere koers van de SGP. Maar deze koers is niet direct hetzelfde als populisme. Populisme over links komt net zo goed voor. Populisme zegt niet zoveel over de inhoud van de politiek maar meer over de gehanteerde stijl (polarisatie, verdachtmakingen, anti-establishment en alternatieve feiten).'

Verhouding met populistisch-rechts
De verhouding van een partij als de SGP met populistische partijen als PVV en FVD is geen zwartwitverhaal, stelde politicoloog Samuel Vandeputte onlangs in gesprek met het Reformatorisch Dagblad. 'Feit is immers ook dat iemand als de populistische Tom de Nooijer binnen de SGP op zijn vingers is getikt mede vanwege zijn FVD-sympathieën en de partij heeft verlaten.'

Hans van de Breevaart stapte een paar jaar geleden over van de SGP naar FVD. In gesprek met Cvandaag lichtte hij als senior onderzoeker bij het wetenschappelijk bureau van FVD toe waarom SGP en FVD in zijn ogen bondgenoten zijn: 'Om een voorbeeld te noemen: net als Forum is SGP principieel een tegenstander van de genderideologie, zoals die tegenwoordig in politiek Den Haag, Brussel en door alle vele anderen aan de Verenigde Naties gelieerde instanties gepredikt wordt. Op basis van de scheppingsorde ziet de SGP een principieel onderscheid tussen man en vrouw en ageert dus tegen die genderideologie.'

Jan Schippers, directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de SGP, vatte populisme eerder samen als 'een onbetaalde rekening van de democratie in ons land'. 'Het is geen exotische plant, maar een wrange vrucht die goed gedijt in het politiek-culturele klimaat dat in ons land sinds de jaren 1960 is gecreëerd. In zo'n seculier denkklimaat raakt niet alleen de relatie met God verstoord, maar ook die met medemensen en met de schepping. De individualistische vrijheidsdrang vreet als zoutzuur deze verbindingen kapot. Het recept van populisten om met behulp van nationalisme en groepsdenken deze verbindingen te herstellen, is bij voorbaat tot mislukken gedoemd.

Ook de maatregelen die beogen het politieke stelsel te veranderen, zoals het referendum en de direct gekozen burgemeester, dragen niet bij aan een gewenste verandering in oriëntatie bij de bestuurlijke elites. De SGP is eveneens kritisch op de huidige manier waarop de Nederlandse politiek functioneert en de geestelijke koers die in beleid en wetgeving neerslaat. Maar dat zij daarmee de richting steunt waarin populisten de oplossing van de problemen zoeken, is een misvatting', aldus de SGP'er in 2020.

Europese verkiezingen
De uitspraken van Stefan Paas zijn momenteel extra relevant met het oog op de Europese verkiezingen van aanstaande donderdag. Voor het eerst doen de christelijke partijen ChristenUnie en SGP  los van elkaar mee. Tot dusver was er altijd sprake van een gezamenlijke lijst waarmee men tijdens de laatste verkiezingen twee zetels wist te veroveren. Nu SGP en ChristenUnie afzonderlijk meedoen, spant het erom of ze erin slagen om een zetel in Brussel te veroveren. Beide partijen balanceren op de rand van een zetel. Tot dusver leek het er iedere keer op dat SGP net wel een zetel zou gaan halen en ChristenUnie net niet. Maar volgens de laatste peilingen verdwijnen ze allebei uit het Europees Parlement.

Na de verkiezingen in 2019 maakten de partijen bekend dat ze los van elkaar verder zouden gaan. De ChristenUnie wilde zich niet langer aansluiten bij de conservatieve Europese ECR-fractie en koos in plaats daarvan voor de EVP. De SGP wilde dat juist niet en bleef bij de ECR. 

Wij vragen ons af...

Is de huidige SGP ‘PVV/FvD met den Bijbel’?

Praatmee

Beluister onze podcast

#353 Ds. Bram & Marco Hofland over de crisis binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. A. T. Vergunst
Video

GerGem-predikant wijst op christenen die in een geestelijke gevangenis zitten

"Ik ontmoet mensen die in een soort geestelijke gevangenis zitten die het vonnis hoorden dat ze de dood waardig zijn, maar die ook zo vaak hoorden dat een ieder die in Hem gelooft vrijgesproken wordt. Toch zitten er nog velen in hun cellen", aldus ds

Het Britse parlement
Nieuws

Britse politici willen einde aan gebed in parlementsvergaderingen: 'Niet meer van deze tijd'

Een groep progressieve parlementsleden in het Verenigd Koninkrijk wil een einde maken aan het dagelijks gebed in het Lagerhuis, de plek waar het Britse parlement gevestigd is. Volgens hen is deze traditie, die al sinds 1558 bestaat, niet langer passe

door IS-terroristen gedode christenen
Nieuws

Film als eerbetoon voor door IS-terroristen gedode christenen

Tien jaar geleden werden 21 christenen door terreurgroep IS op brute wijze geëxecuteerd op een strand in Libië. Deze mannen weigerden hun geloof in Jezus Christus te verloochenen, zelfs toen ze de dood in de ogen keken. Hun indrukwekkende getuigenis

Pierre en Patricia
Interview

Pierre en Patricia verloren hun enige zoon: "We vergaven de taxichauffeur die hem aanreed"

"De tijd is weg. Het is als gisteren dat hij is overleden, maar het is veel te lang geleden dat we hem gezien hebben." Met deze woorden vat Patricia van Rosmalen het intense gemis samen van hun enige zoon Koen, die op tragische wijze om het leven kwa

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp merkt op dat de waarde van een mensenleven vaak in geld wordt uitgedrukt

Volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SVOG) is een mensenleven 2,2 miljoen euro waard. In Bangladesh is een mensenleven volgens diezelfde methode slechts 5000 euro waard. De waarde van een mensenleven wordt in de wereld

Instagram Unite US
Nieuws

Honderden Amerikaanse studenten geven leven aan Jezus tijdens evangelisatiebijeenkomst

Op de campus van de Universiteit van Kentucky vond onlangs een indrukwekkende geestelijke opwekking plaats. Dat schrijft CBN News. Tijdens een massaal evangelisatie-evenement van Unite US gaven meer dan 2.000 studenten hun leven aan Jezus en werden v

ds. J. Joppe
Nieuws

HHK Zuilichem-Brakel hoopt op komst ds. J. Joppe

De hersteld hervormde gemeente van Zuilichem-Brakel heeft een beroep uitgebracht op ds. J. Joppe (foto). De predikant is in beeld als opvolger van de naar Oud-Beijerland verhuisde ds. P. Verhaar. Joppe is momenteel woon- en werkzaam in Barneveld. Ds.

paus Franciscus
Nieuws

Paus langer in ziekenhuis vanwege luchtweginfectie

Het Vaticaan meldt dat de toestand van paus Franciscus, die vrijdag met bronchitis werd opgenomen in het ziekenhuis, "complex" is door een luchtweginfectie. Dit betekent dat de 88-jarige paus langer in het ziekenhuis zal moeten blijven dan oorspronke

Meerartikelen

Tweede Kamer
Opinie

Ondoordachte bezuinigingen op ontwikkelingshulp schaadt Nederland én minderheden

Het kabinet wil een ondoordachte monsterbezuiniging van 2,4 miljard euro op ontwikkelingssamenwerking doorvoeren. Dat is niet alleen slecht nieuws voor minderheden in kwetsbare situaties maar ook voor Nederland zelf. Op 29 januari is de Tweede Kamer

Myanmar vlag
Nieuws

Katholieke priester gedood in Myanmar

In Mandalay, een grote stad in centraal Myanmar is vrijdag priester Donald Martin Ye Naing Win vermoord aangetroffen door parochianen. Kerk in Nood (ACN), dat op 1 februari nog een wereldwijde 24 uurs gebedsmarathon hield voor vrede in Myanmar, spree

Gave-dag
Nieuws

Speciale dag voor iedere christen die zich inzet voor vluchtelingen

Op zaterdag 29 maart 2025 organiseert Stichting Gave in Houten de jaarlijkse Gave-dag, dit jaar met het thema ‘Maak groot onze God – Van vluchten naar vieren’. Deze dag biedt een inspirerend programma voor iedere christen die zich inzet voor vluchtel

Gert-Jan Segers
Column

Navalny handelde in de geest van Jezus’ Bergrede

Gisteren was het een jaar geleden dat Alexei Navalny stierf. Beter gezegd, dat hij werd vermoord. Ik had mezelf opgedragen om vóór die sombere verjaardag zijn boek ‘Patriot’ te hebben gelezen. Zaterdagavond sloeg ik het dicht. En staarde ik een tijdj

Opperrabbijn Jacobs
Column

Direct na sjabbat barstte er een positief bommetje los

Opperrabbijn Jacobs bracht een week vol ontmoetingen door, zo schrijft hij in zijn nieuwe dagboek. Van Groningen tot Antwerpen, van religieuze vieringen tot bestuurlijke vergaderingen. Zijn scherpe kritiek op het bestuurlijk wegkijken bij oplopend an

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Hoofdredacteur strooit zout in brandwonden CGK

'Het is juist toe te juichen dat een groeiend aantal lokale kerken niet langer wil blijven discrimineren. Dat recht is desnoods wel een scheuring waard.' Met deze bewoordingen duidt Karel Smouter, hoofdredacteur van het dagblad Trouw, de huidige situ

Ds. A. C. Uitslag
Video

Ds. Uitslag spreekt zich uit over afnemende ledentallen in CGK en GerGem

"De Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) verloren in tien jaar tijd tien procent van haar leden. Binnen de Gereformeerde Gemeenten (GerGem) verlieten in 2023 2500 mensen de kerk", aldus ds. A. C. Uitslag. De CGK-predikant stond in een preek stil b

Drie ex-moslima's
Positief nieuws

Drie ex-moslima's vertellen hoe Jezus hun levens veranderde

De positie van islamitische vrouwen is al eeuwen onderwerp van discussie, maar kreeg wereldwijde aandacht na de tragische dood van Jina Mahsa Amini in september 2022. Omdat ze haar hoofddoek op een verkeerde wijze droeg, werd ze zwaar mishandeld. Lat

JD Vance
Nieuws

Amerikaanse vicepresident springt in de bres voor biddende man bij abortuskliniek

De Amerikaanse vicepresident JD Vance heeft zich tijdens een internationale conferentie uitgesproken over de veroordeling van de Britse legerveteraan Adam Smith-Connor. Dat meldt Christian Today. Smith-Connor werd in oktober vorig jaar veroordeeld na

Progress Pride-vlag
Nieuws

Anglicaanse predikant legt Pride-vlag op avondmaalstafel: “God houdt van iedereen"

Een anglicaanse predikante uit Engeland heeft voor opschudding gezorgd door een LHBTI-vlag op de avondmaalstafel te leggen. Dat meldt The Christian Post. Het gaat daarbij om de zogeheten 'Progress Pride-vlag'. Critici stellen dat deze actie in strijd

Ds. H. S. Mosterd
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormd Leersum: ds. H. S. Mosterd

Ds. H. S. Mosterd (foto) bereidt zich voor op een vertrek uit Amersfoort. De predikant heeft een beroep van de hervormde gemeente (PKN) in Leersum aanvaard. De gemeente was sinds vorig jaar vacant in verband met het emeritaat van ds. P. F. Goedendorp

dakloos
Opinie

Een groot probleem in Nederland: stijgende dakloosheid

De rugklachten hielden toch aan bij de veelgevraagde ZZP-schilder. En geen werk, geen inkomsten. De rugklachten hielden aan, de (onvoorziene) uitgaven stapelden zich op, en daarna lukte het betalen van huur ook niet meer. Een paar maanden later, op e