In christelijk Nederland zijn homo’s dé zondebok: "We gebruiken hen om van onze schuld af te komen"

Dagelijks leven 13 juni 2019
matthijs

"Waarom gaan we in de kerk eigenlijk zoveel strenger om met een homoseksueel echtpaar dan met een rijke bankier die twee huizen in Frankrijk heeft?" Dat vraagt Matthijs Vlaardingerbroek zich af in het programma Bij Jorieke op Groot Nieuws Radio. Hij sprak in 2019 daar uitgebreid over wat hij noemt 'het zondebokmechanisme'. Volgens hem een groot probleem in kerkelijk Nederland.

Matthijs kwam er achter dat hij persoonlijk zondebokken had, maar dat dit ook speelde in de wereld, in Nederland én in christelijk Nederland. "Er is een groep christenen in kerkelijk Nederland die de zondebok is. Als christenen hebben we één gezamenlijke zondebok. Dat is niet ooit door iemand bepaald, maar het is eigenlijk zo gegroeid. Deze zondebok is eigenlijk een groep. Het is een groep christenen op wie wij een bepaalde schuld hebben gelegd en waartegen wij hebben gezegd: je bent eigenlijk niet welkom in ons midden en als je wél welkom bent, ben je niet volledig welkom. We sturen ze eigenlijk de woestijn in, zoals in Leviticus in het Oude Testament. We leggen schuld en zonde op hen neer en zeggen: jullie zijn zo schuldig en slecht dat jullie niet meer in onze heilige gemeenschap passen. Het effect is dat wij als groep meer een eenheid zijn én onschuldig door het leven kunnen gaan. Die andere groep draagt de schuld namelijk. Wij worden er zelf beter van omdat we een andere groep christenen als heel slecht beschouwen."

Maar wie is dan de zondebok? Wat is nu eigenlijk de grootste zonde in christelijk Nederland? Matthijs: "Blijkbaar zeggen we in ons hoofd dat sommige dingen heel erg zijn in de ogen van God en andere dingen helemaal niet erg. We maken een rijtje. We zeggen bijvoorbeeld: schatten verzamelen op de aarde is niet erg, dat vindt God niet zo erg en dat begrijpt Hij. Jezus zegt dan wel dat we geen schatten moeten verzamelen hier op aarde, maar je mag gewoon een eigen huis hebben en een mooie auto, God begrijpt echt wel dat je een goede bankrekening hebt. En wanneer God zegt dat we ons geen zorgen moeten maken over de dag van morgen zeggen we: God vindt het helemaal niet erg dat je een pensioenvoorziening hebt, natuurlijk moet je aan de toekomst denken. Dat vindt God echt niet erg. Maar er is één zonde, dat vindt God zo erg, dat is echt de allerergste zonde en die mogen we absoluut niet begaan want dan horen we er niet meer bij."

"Het is een groep christenen op wie wij een bepaalde schuld hebben gelegd en waartegen wij hebben gezegd: je bent eigenlijk niet welkom in ons midden en als je wél welkom bent, ben je niet volledig welkom."

"Wanneer Jezus het Koninkrijk van God aankondigt, vertelt hij daar direct zijn prioriteiten bij. Dat gaat over geen schatten verzamelen op de aarde, geen zorgen voor de dag van morgen hebben, goed zijn en dat niet alleen voor mensen die je liefhebt, maar juist voor de zondebokken en je vijanden en niet wellustig kijken naar een andere vrouw. Daarbij gaat hij zelfs zo ver dat je geen overspel hoeft te plegen. Als je in je hoofd al de gedachte hebt gehad over een buurvrouw of die mooie aanbiddingsleider in de kerk, heb je het al gedaan. Dan zeggen wij: God begrijpt het wel, het is allemaal niet zo erg. Dat zegt Jezus wel, maar dat zijn niet de grootste zondes. Hier moet je natuurlijk ook niet de zondebok van maken, want dan zijn we allemaal de sjaak. We hebben namelijk allemaal last van schatten verzamelen op de aarde. Het is makkelijker om iets tot een grote zonde te maken waar de meerderheid geen last van heeft. Niemand wil de zondebok zijn, dus je kunt beter in de veilige hoek zitten. Natuurlijk falen we allemaal, maar God vindt dat vast niet zo erg, want gelukkig hebben wij geen last van de zondebokzonde."

Vlaardingerbroek vervolgt: "Er is een groep christenen die niet welkom is in bepaalde kerken. En als ze wél welkom zijn, mogen ze niet meedoen aan het avondmaal. En als dat wel mag, mogen ze geen taak hebben. En als ze wel een taak mogen hebben, dan toch niet op het podium of een leidinggevende taak. Dit zijn allemaal gradaties van welkom heten en erbij mogen horen. Nu denk je waarschijnlijk dat dit christenen zijn die een koophuis hebben, maar dat is niet het geval. Christenen die het moeilijk vinden om te vergeven dan? Ook dat is niet het geval. Dan toch christenen die macht uitoefenen? Ook zeker niet het geval. Wanneer het gaat om de grootste zondebokken, komen we altijd bij seksuele zondes terecht. Wanneer je gaat scheiden, kun je tegenwoordig binnen twee maanden je positie binnen de kerk weer innemen, bij overspel ben je anderhalf jaar uit de roulatie en met een goed christelijk netwerk kun je weer als vanouds je ding doen. Maar er is een groep mensen die levenslang hebben. Zij zijn levenslang de zondebok en worden levenslang buiten onze gemeenschap geplaatst. Ik heb het over homoseksuele broeders en zusters in de Heer."

"Er is een groep mensen die levenslang hebben. Zij zijn levenslang de zondebok en worden levenslang buiten onze gemeenschap geplaatst."

"Dit is het ergste wat je momenteel in Nederland kunt doen qua zonde", vervolgt Matthijs. "Natuurlijk is dat niet overal zo. Er zijn gemeenten die na de Nashvilleverklaring zeiden: homoseksuele broeders en zusters zijn net zo welkom als heteroseksuele broeders en zusters. Maar over het algemeen wordt die groep door ons de wildernis in gestuurd. Er zijn ouders en familieleden die door de druk van het zondebokmechanisme daarin meegaan en zelfs het contact met hun kinderen verbreken. Er zijn zelfs ouders die zeggen dat ze liever een niet-gelovig kind hebben dan een homoseksueel gelovig kind."

Volgens Vlaardingerbroek is het vooral ook een heel veilige zondebok. "Een koophuis zou lastiger zijn. De vraag is: waarom vinden we in Nederland homoseksualiteit zo erg dat mensen niet aan het avondmaal deel mogen nemen, geen taak mogen hebben of geen leiders mogen zijn? We zien talloze andere zondes door de vingers en zeggen dat het niet ernstig genoeg is. Dan zegt men: God heeft er een gruwelijke hekel aan. Ik heb hier Spreuken 6 voor me. Daarin staan zeven dingen die God tot gruwel zijn, een top zeven: ogen die hooghartig kijken, een tong die liegt, handen die onschuldig bloed vergieten, een hart dat op het kwade zint, voeten die zich naar de misdaad reppen, getuigen die bedriegen en zij die stoken tussen broers. Daar zit dus geen enkele seksuele zonde tussen. Dit zijn dingen waar wij als christenen allemaal wel eens mee te maken hebben gehad. Maar we zeggen: dat vindt God niet zo erg, hiermee kun je gewoon naar het avondmaal. Nee, er is maar één zonde écht heel erg."

Matthijs nodigt iedereen uit kritisch naar zichzelf te kijken. "Is dit een zondebok in je leven? Misschien zijn homoseksuele broeders en zusters wel een zondebok. Dat betekent dat je hen gebruikt om eenheid te creëren. We gebruiken de zondebokken eigenlijk om van onze eigen schuld af te komen. Vanuit ons egoïsme hebben we extra zware schuld op hen gelegd, zodat wij onschuld en lanterfantend al die dingen die Jezus heeft gezegd aan onze laars kunnen lappen. We zijn namelijk niet zo schuldig als zij. We hebben een onschuldigheid gecreëerd door andere mensen schuldig te maken en daarmee hen onrecht aangedaan. Daar zouden we bij stil moeten staan, vergeving voor moeten vragen. Een nieuw leven met Christus betekent dat we ook onze zondebok af moeten leggen."

"We gebruiken de zondebokken eigenlijk om van onze eigen schuld af te komen. Vanuit ons egoïsme hebben we extra zware schuld op hen gelegd, zodat wij lanterfantend al die dingen die Jezus heeft gezegd aan onze laars kunnen lappen."

Vlaardingerbroek laat echter wel ruimte voor verschillen. "Er zijn mensen die vanuit de Bijbel zeggen dat God een monogame homoseksuele relatie zegent. Andere christenen zeggen van niet, maar dan moet je ook consequent zijn. Dan moet je ook andere zondes benoemen en er gevolgen aan verbinden. Dan moet je dus naar de Bergrede kijken, die leggen we zo gemakkelijk naast ons neer. Dat is echter het beleid voor zijn koninkrijk. We noemen ons volgelingen van Jezus, maar we leggen aan één zonde een grens en de rest laten we vrij. Wees dan consequent. Er zit zoveel pijn bij deze mensen. Je zal toch maar de zondebok zijn en door heel veel christenen waaronder familie en ouders apart worden gezet omdat ze jou zondig vinden... Hoe voorkomen we toch dat we anderen kwetsen en tot op het bot pijn doen? Alleen als we een liefdevolle gemeenschap zijn, die onze vijanden lief hebben. Hoe kunnen we dan niet onze eigen broeders en zusters in de Heer liefhebben?"

"Waarom gaan we bijvoorbeeld heel veel strenger om met een homoseksueel echtpaar in de gemeente dan met de bankier die twee huizen in Frankrijk heeft? Ja, natuurlijk is er vrijheid van meningsuiting, maar je moet jezelf afvragen wat je mening doet met de ander. Als je de ander liefhebt, moet je misschien niet alles willen zeggen."

"Ik doe dit niet om te schuren", benadrukt Vlaardingerbroek. "Ik word er verdrietig van. Ik weet dat homoseksuele gelovige broeders en zusters hier zo onder lijden en dat raakt mij heel diep. We doen mensen onrecht. We gaan zo niet eerlijk om met onze eigen zondes en ons eigen falen van Jezus' woorden in de Bergrede. Tegelijkertijd gaan we heel gemakkelijk om met andere mensen en beschouwen ze als heel zondig en hangen daar ook gevolgen aan. Dat is onrecht."

"Waarom gaan we bijvoorbeeld heel veel strenger om met een homoseksueel echtpaar in de gemeente dan met de bankier die twee huizen in Frankrijk heeft?"

Afkomen van het zondeboksysteem kan volgens Matthijs nog best lastig zijn. "Het zondeboksysteem werkt alleen als je jezelf er niet van bewust bent en als je zelf niet door hebt dat die mensen die jij als fout bestempelt helemaal niet fout zijn. Je kunt het bijvoorbeeld wel gemakkelijk aan anderen zien. Er zijn foute Mexicanen, maar niet iedere Mexicaan is fout. Als Trump roept dat iedere Mexicaan fout is, zien we allemaal dat dit niet klopt. Maar bij onszelf het zondeboksysteem herkennen is lastiger. Dat komt ook omdat we er winst uithalen. Als je ergens winst uithaalt, is het lastiger om neer te leggen. Dan raak je namelijk ook die winst kwijt. Als we toegeven dat we een gezamenlijke zondebok hebben, gaan we verlies lijden. Dan halen we een stukje eenheid en goed voelen over onszelf weg. We moeten dan namelijk onze eigen levensstijl plotseling net zo serieus nemen als die van anderen. Men begint bij homoseksualiteit bijvoorbeeld altijd over praktiseren of niet, maar we praktiseren allemaal. Kijk bijvoorbeeld naar 'maak je geen zorgen voor de dag van morgen'. Er is een verschil tussen je zorgen maken of daadwerkelijk meedoen met een pensioenplan. We zijn allemaal zondig en praktiseren allemaal. Wanneer je jouw zondebok toegeeft, moeten je je eigen zonden serieus gaan nemen en kun je niet meer onschuldig door het leven gaan."

Tot slot begint Mattijs over Jezus die volgens hem de ultieme zondebok is. "Bij de zondebok gebeurden vroeger eigenlijk twee dingen. De ene zondebok werd gedood en de andere zondebok werd de woestijn in geduwd en nam zijn zonden op zich. Jezus werd gedood én buiten de poorten van Jeruzalem worden hem de zonden opgelegd. Hij is dus de zondebok in allebei de situaties. Hij is de ultieme zondebok. Wij aanbidden als christen de ultieme zondebok, degene van wie wij het meeste houden is de zondebok. Hij heeft het hele systeem van de zondebok, het mechanisme, opgeblazen. Kijkend naar Jezus als allergrootste zondebok die onze zonden op zich heeft genomen, is het eigenlijk vreemd dat wij als volgelingen van Jezus er onze eigen zondebokken op na houden, omdat wij juist dé zondebok aanbidden. Hij is de zondebok die onze zonden heeft gedragen."

Praatmee

Beluister onze podcast

#381 Theologen Jan Hoek en Michael Mulder beschouwen Israël door een theologische bril
Of beluister op:

Meerartikelen

Charles
Nieuws

Voor het eerst sinds reformatie: Britse koning Charles bidt samen met de paus

Voor het eerst sinds de Reformatie bad een Britse koning samen met een paus. Koning Charles III ontmoette deze week paus Leo XIV in Vaticaanstad, een gebeurtenis die door Britse en Italiaanse media als “historisch” wordt omschreven.  Volgens Reuters

syrie
Nieuws

Syrische aartsbisschop die ontvoering door IS overleefde ontvangt pauselijke onderscheiding

De Syrische aartsbisschop Jacques Mourad, die in 2015 door de islamitische terreurgroep IS werd ontvoerd en gemarteld, heeft in het Vaticaan de Sint-Johannes Paulus II-prijs ontvangen. De onderscheiding eert zijn inzet voor vrede, geloofsgetuigenis e

Bontenbal
Nieuws

CDA-leider Bontenbal baalt van opmerkingen over homoseksuelen op refoscholen

CDA-leider Henri Bontenbal is in het programma Vandaag Inside teruggekomen op zijn eerdere beweringen over bijzonder onderwijs. Hij kreeg de afgelopen dagen flinke kritiek omdat hij het bij Nieuwsuur opnam voor de wijze waarop reformatorische scholen

De familie Samson
Nieuws

Christelijke ouders slepen Zweden voor Europees Hof om gedwongen scheiding van dochters

Een christelijk echtpaar uit Roemenië heeft Zweden voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gedaagd. Dat melden diverse media. Daniel en Bianca Samson zeggen dat de Zweedse kinderbescherming hun twee oudste dochters ten onrechte uit huis hee

Ds. G. Lubbersen
Nieuws

Nieuwe predikant voor protestantse gemeente Wannerperveen/Belt-Schutsloot: ds. G. Lubbersen

De protestantse gemeente te Wannerperveen/Belt-Schutsloot mag binnenkort een nieuwe predikant verwelkomen. Ds. G. Lubbersen (foto) heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In de Overijsselse dorpen volgt zij ds. J. Menkveld op. Laatstgenoemd

Ds. W. Pieters
Video

HHK-predikant: "Bevel en eis tot bekering is tegelijkertijd een uitnodiging van God"

"Als de Heere u uitnodigt, dan mag u ervan verzekerd zijn dat Hij het goed vindt dat u komt. Gods bevel en eis tot bekering is ook een uitnodiging", aldus ds. W. Pieters. De hersteld hervormde emerituspredikant merkte in een recente preek op dat God

Ds. Oscar Lohuis
Video

Ds. Oscar Lohuis pleit voor grote gezinnen: "Het geboortecijfer ligt veel te laag"

"Ik hoop dat er in onze gezindte meer ouders zullen zijn die bereid zullen zijn om veel kinderen op te voeden. Grote gezinnen zijn een zegen", aldus ds. Oscar Lohuis. De baptistenpredikant pleitte in een recente preek voor grote christelijke gezinnen

 Chris Verhagen
Video

Heeft de mens een vrije wil? Christelijke apologeet geeft uitleg

Desiderius Erasmus en Maarten Luther gingen eeuwen geleden al fel met elkaar in debat over deze vraag - en nog steeds houdt ze gelovigen bezig. Wat bedoelen we eigenlijk met “vrije wil”? En wat zegt de Bijbel daarover, zeker in relatie tot onze mense

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Vrucht of gave van geloof? Wilkin van de Kamp legt het verschil uit

Wat bedoelde Jakobus precies toen hij schreef: “Het gelovige gebed zal de lijder gezond maken”? In zijn nieuwste video legt Wilkin van de Kamp uit dat het hier niet gaat om de vrucht van geloof, maar om de gave van geloof. Ziekenzalving is geen ritue

Wim Grandia
Podcast

Wat Openbaring ons vandaag te zeggen heeft: in gesprek met Wim Grandia

We leven in een fascinerende, maar ook donkere tijd. Juist nu is het belangrijk dat het licht van het profetisch woord helder blijft schijnen. In de nieuwe podcast van Uitgeverij Gideon spreekt Wim Grandia over zijn boek Zie, Ik kom spoedig. Op toega

Avi Mizrachi
Persbericht

Israël Ontmoetingsdag op Urk: ‘Kiezen voor Jezus, kiezen voor Israël?’

Op zaterdag 1 november houdt Comité Gemeentehulp Israël weer een Israël Ontmoetingsdag. Dit jaar is de ontmoetingsdag in centrum de Koningshof op Urk. Ook dit jaar komen Joods-messiaanse voorgangers uit Israël naar Nederland toe. Zo spreken Avi (foto

De Kronieken van Narnia
Persbericht

75 jaar Narnia: tijdloze verhalen blijven jong en oud betoveren

In 2025 is het precies 75 jaar geleden dat The Lion, the Witch and the Wardrobe verscheen - het begin van de geliefde reeks De Kronieken van Narnia van C.S. Lewis. Al driekwart eeuw spreekt deze serie tot de verbeelding van miljoenen lezers wereldwij

Arie de Paauw
Interview

Volgens Arie de Paauw is evangelisatie een levensstijl: “Christenen lijken op Jona”

“Veel Nederlandse christenen lijken in veel opzichten op de profeet Jona.” Dat zegt Arie de Paauw, auteur van het Handboek Krachtevangelisatie en oprichter van Stichting Arbeiders in de Oogst. Hoewel de kerk weet dat ze geroepen is om het evangelie t

Indonsie
Nieuws

Indonesische kerk mag weer samenkomen na maandenlange sluiting

Na maanden van stilte klinkt er weer gezang in een kleine christelijke gemeenschap in Zuid-Kalimantan, Indonesië. De kerk van voorganger Matias* mocht onlangs haar samenkomsten hervatten, nadat deze eerder was stilgelegd na klachten van omwonenden ui

opperrabbijn
Column

Waarom krijgen moordpartijen van Hamas in Gaza nauwelijks aandacht in Nederlandse media?

In zijn nieuwe onderstaande dagboek vraagt opperrabbijn Jacobs zichzelf af waarom de moordpartijen van Hamas in Gaza zo weinig aandacht krijgen. En hij geeft zelf het antwoord. Ook vertelt hij over de Hoge Feestdagen die achter de rug zijn en de nasl

Priester
Nieuws

Priester uit Chicago uit ambt gezet na beschuldigingen van seksueel wangedrag

Een priester uit de Amerikaanse staat Illinois is uit zijn ambt gezet vanwege beschuldigingen van seksueel wangedrag tegenover seminaristen. Dat maakte kardinaal Blase Cupich van het aartsbisdom Chicago bekend in een brief aan de parochianen van de L

Amerikaanse anti-Trump demonstranten
Nieuws

Amerikaanse kerken met graffiti beklad na anti-Trump protesten

Twee kerken in San Antonio, Texas, zijn afgelopen weekend beklad tijdens landelijke protesten tegen president Donald Trump. Dat meldt The Christian Post. De actievoerders, die protesteerden onder de leus 'No Kings', kalkten zowel de muur van de kerk

Amerikaanse vicepresident J.D. Vance
Nieuws

Amerikaanse vicepresident bezoekt Israël om wapenstilstand met Hamas te redden

De Amerikaanse vicepresident J.D. Vance is dinsdagmiddag in Israël aangekomen. Dat schrijven diverse media. Zijn bezoek staat volledig in het teken van het bewaren van de wapenstilstand tussen Israël en Hamas, die nog altijd erg broos is. Eerder deze

ds. A. T. Vergunst
God

GerGem-predikant beantwoordt indringende Refoweb-vraag over heilig avondmaal

In de vragenrubriek van Refoweb beantwoordt ds. A. T. Vergunst, predikant binnen de Gereformeerde Gemeenten, een reeks indringende vragen. Ze hebben betrekking op het geloofsleven, gebed en het heilig avondmaal. De vraagsteller worstelt met geestelij

Hans Alblas
Podcast

Wat doe jij voordat de dag begint? Jezus koos voor gebed

Waarvoor kom jij ’s ochtends vroeg je bed uit? Voor de kinderen, je werk of misschien de sportschool? In deze nieuwe podcast van het Evangelisch College wordt stilgestaan bij het voorbeeld van Jezus, die - voordat de drukte van de dag begon - een een