De woestijn: een gebied waar het volk leerde dat God voor hen zorgt

Verdieping 11 juli 2024 4 minuten Dr. Hetty Lalleman
woestijn

Op 17 juni was het ‘Werelddag tegen woestijnvorming en droogte’. We worden erbij bepaald wat de klimaatverandering teweegbrengt in de groei van dorre, droge gebieden die voor mens en dier aan voeding (te) weinig opleveren.

Wat zegt de Bijbel eigenlijk over de woestijn? Het gaat in de Bijbel soms om een geografische aanduiding, zoals in ‘van de woestijn tot aan...’ (Deuteronomium 11:24), maar vaak om een verwijzing naar de geschiedenis van Israël of naar een geestelijke betekenis. In de woestijn zijn heel belangrijke dingen gebeurd. Ik noem er een paar.

Gevaar en uitredding
In Deuteronomium 8:15-16 lees je over wat God voor zijn volk Israël heeft gedaan in de woestijn, nadat Hij hen had bevrijd uit de slavernij van Egypte:

die u veilig door die grote, verschrikkelijke woestijn leidde, dat dorre land waar geen water te vinden is en waar giftige slangen en schorpioenen huizen; die voor u water liet ontspringen uit de steenharde rots; die u in de woestijn manna te eten gaf, voedsel dat uw voorouders nog nooit hadden gezien – en dat alles om u te laten buigen voor zijn macht en u op de proef te stellen, zodat Hij u later zou kunnen zegenen? - Deuteronomium 8:15-16

Niemand kiest ervoor om daar doorheen te trekken. En toch, het blijkt ook de plaats te zijn waar God zijn nabijheid laat ervaren.

De woestijn – een dor en droog land vol gevaren. En Mozes, die al die mensen moest leiden door zo’n onherbergzaam, gevaarlijk gebied. Niemand kiest ervoor om daar doorheen te trekken.

En toch, het blijkt ook de plaats te zijn waar God zijn nabijheid laat ervaren. In het boek Deuteronomium, dat eigenlijk één lange preek van Mozes is als het volk op het punt staat het beloofde land binnen te trekken, benadrukt hij:

Want de HEER, jullie God, heeft jullie gezegend in alles wat je ondernomen hebt. Hij is heel die tocht door de grote woestijn met jullie meegegaan. De HEER, jullie God, stond jullie terzijde, veertig jaar lang, en het heeft je aan niets ontbroken.”’
Deuteronomium 2:7

Liefde in de woestijn
De profeet Jeremia kijkt zelfs op deze woestijntijd terug als een positieve ervaring, de ‘bruidstijd’ als het ware, van het volk Israël. Toen werden ze tenminste nog niet afgeleid door het materialisme en de afgoderij in het land Kanaän, waar ze terechtkwamen. Er klinkt heimwee door als God zegt:

‘Ga naar Jeruzalem, roep haar toe:
Dit zegt de HEER:
Ik weet nog hoe je Me liefhad in je jeugd,
van Me hield als mijn bruid,
hoe je Me volgde door de woestijn,
dat land waar niet wordt gezaaid.
Jeremia 2:2

De coronatijd was net zo ‘dubbel’ als wat ik hierboven schreef over de woestijn: enerzijds ontbering, maar anderzijds een kans om het vertrouwen op God te versterken.

De woestijn – een gevaarlijk gebied, maar ook het gebied waar het volk leerde dat God voor hen zorgde. Hij voorzag hen van eten en drinken op momenten waarop ze wanhoopten. Voor Israël was de woestijntijd dan ook de tijd waarin ze in alles van God afhankelijk waren. Dat was zo’n belangrijke ervaring dat ze zelfs de opdracht kregen om deze tijd elk jaar te herbeleven door een paar dagen in loofhutten te gaan wonen; het Loofhuttenfeest.

Corona
Ineens moet ik terugdenken aan de coronatijd. Dat was zo’n ‘woestijntijd’ waarin we allerlei dingen misten uit het ‘normale’ leven en waarin we op onszelf waren teruggeworpen. We werden niet afgeleid door winkelen, reizen, uit eten gaan, afspraken met vrienden... Het was zomaar ineens een ‘lege’ tijd, een soort ‘woestijntijd’. We werden beperkt in wat we normaal deden, maar er zat voor velen (mensen die niet ernstig ziek werden of hun werk ineens moesten combineren met de taak van juf of meester) ook een element van rust in.

In die tijd plaatsten mensen gedichten online over de natuur en over hoe ze ineens stopten als ze vogels hoorden zingen. Het verkeer was rustig en alles stond zo’n beetje stil. Mensen ontdekten dat ze zich niet elke dag hoefden te haasten om naar hun werk te gaan. Werken bleken velen ook thuis te kunnen doen, achter de computer.

De coronatijd was net zo ‘dubbel’ als wat ik hierboven schreef over de woestijn: enerzijds ontbering, maar anderzijds een kans om het vertrouwen op God te versterken en meer kwaliteit aan je leven toe te voegen.

Zo’n tijd van ‘afzien van’ kan heel vruchtbaar zijn. Voor je eigen geestelijke leven, maar zeker ook voor de wereld.

Woestijnvaders en -moeders
Ik moet ook denken aan de zogeheten ‘woestijnvaders’ en ‘woestijnmoeders’ in de periode van de Vroege Kerk (ongeveer de vierde tot de zevende eeuw). Zij waren christenen in Egypte die bewust afgezonderd gingen wonen in de woestijn. Ze lieten zich niet afleiden door dingen in de gewone wereld, maar concentreerden zich op hun geestelijke leven. Andere mensen kwamen naar hen toe om raad en begeleiding in hun leven met God. Van hen zijn ook teksten bewaard gebleven.

De woestijn – zo’n tijd waarin je met minder toe kunt dan je ooit gedacht had. De meeste mensen gaan niet vrijwillig de ‘woestijn’ in, een periode van beperking en gevaar. Maar zo’n tijd van ‘afzien van’ kan heel vruchtbaar zijn. Voor je eigen geestelijke leven, maar zeker ook voor de wereld die in een klimaatcrisis verkeert.

Dr. Hetty Lalleman is theoloog, schrijver en buurtpastor in een dorp in Surrey, Engeland. Bovenstaand artikel verscheen op debijbel.nl van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. 

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Arie-Jan Mulder
Column

Hoe reageer je als christen op de zonde van een ander?

Zonde is in eerste instantie een zaak van tekortschieten in liefde, zo komt in deze columnreeks over de zonde naar voren. Als we dit begrijpen kan dat ons helpen met de vraag hoe we in het dagelijks leven omgaan met zonde. Laten we eens kijken hoe we

Geert Benedictus
Opinie

Is de Israël-vlag voor de kerk een steen des aanstoots?

Bij sommige kerken is de blauwwitte vlag met strepen en Davidster een vast onderdeel op het liturgisch podium. Bij andere kerken is dat beperkt tot dagen als de Israël-zondag, de eerste zondag van oktober. Hoe komt dat dit jaar? Kan een kerk het zich

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

“Dit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. “Er waren twee moties én een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.” “Kwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: “We weten niet of ze nog leven”

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

Meerartikelen

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ‘Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: “Mijn vrede geef Ik u” (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: “Het raakte mijn hart”

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

Ds. A. J. van den Herik
Interview

Is Israël-Iran oorlog te koppelen aan Ezechiël 38? Ds. A. J. van den Herik antwoordt

De oorlog tussen Israël en Iran hield de wereld twaalf dagen lang in haar greep. Ook christenen volgen de ontwikkelingen nauwlettend. Sommigen leggen een directe link tussen de oorlog en Ezechiël 38 waarin beschreven wordt hoe 'Gog uit het land Magog

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka