Coronamaatregelen leggen verschrompeld kerkbesef bloot

God29 juni 2020 Arthur Alderliesten, De Waarheidsvriend
Arthur Alderliesten

We verlangen ernaar om met de gemeente weer samen te komen in Gods huis. Dat is begrijpelijk. Intussen lijken we één ding te vergeten: dat we ondanks de scheiding in ruimte tóch kerk zijn, stelt Arthur Alderliesten in De Waarheidsvriend.

Kijkers
Dat de coronamaatregelen een verschrompeld kerkbesef blootleggen, blijkt voor mij uit de terminologie die wordt gebruikt rond kerkdiensten en het aanspreken van de gemeente. Ik beperk met tot een rondje langs wat willekeurige hervormd-gereformeerde gemeenten op kerktijden.nl.

De gemeente van Christus wordt soms aangesproken als ‘luisteraars’ of ‘kijkers’, op momenten dat je gewoonlijk ‘gemeente’ of ‘gemeente van Christus’ hoort.

Kerkdiensten worden aangekondigd als internetuitzending of, nog vaker, als video-uitzending. Predikanten danken ervoor dat de luisteraars bijeen zijn gekomen rond de laptop. Wanneer we dat vergelijken met het prachtige zeventiende-eeuwse kerklied ‘Here Jezus, om Uw Woord, zijn wij hier bijeengekomen’, lijkt de verwondering voor de techniek de plaats van Christus welhaast te hebben ingenomen. Bovendien, en dat is toch wel pijnlijk, wordt de gemeente van Christus soms aangesproken als ‘luisteraars’ of ‘kijkers’, op momenten dat je gewoonlijk ‘gemeente’ of ‘gemeente van Christus’ hoort. Hoe komt het toch dat dankzij technologische toepassingen – die in zichzelf natuurlijk zegeningen zijn – de gemeente van Christus in de perceptie van kerkenraden wordt gedegradeerd tot een club luisteraars?

Krakkemikkige visie
Al vele jaren luisteren mensen thuis via internet of kerkradio mee, met het samengekomen deel van de gemeente in het Godshuis. Nu is de verhouding omgekeerd: er zijn meer kerkleden thuis dan in het kerkgebouw. Maar verandert de kerkdienst daarmee in de kern? Beslist niet. Is er nu dan niet een enorm verlangen om met elkaar ter kerke te gaan? Beslist wel.
Toch is er geen enkele reden om daarom een kerkdienst nu internetuitzending of video-uitzending te noemen. Zowel het woordje ‘kerk’ als ‘dienst’ zijn met de coronamaatregelen verdampt. Blijkt daaruit niet op z’n minst een krakkemikkige visie op kerk-zijn en kerkdienst?

Groepsdynamiek
Ook nu kunnen we een verkeerd beeld hebben van de betekenis van de christelijke gemeenschap. Om dat inzichtelijk te krijgen, maakt Bonhoeffer scherp onderscheid tussen psychische gemeenschap en geestelijke gemeenschap. Dat doet hij in zijn boekje Gemeenschapsleven, een aantal jaren geleden opnieuw in Nederland uitgegeven onder de wat ongelukkige titel Verborgen omgang.

De psychische liefde begeert de ander, zijn gemeenschap, zijn tegenliefde, maar zij dient hem niet.

Christelijke gemeenschap is geestelijk, in Christus geworteld. ‘De grond van alle geestelijke werkelijkheid is het duidelijke, zuivere Woord van God in Jezus Christus. De grond van alle psychische werkelijkheid is het duistere, ondoorzichtige bewegen en verlangen van de menselijke ziel.’

De scherpe scheiding tussen geestelijk en psychisch is een heldere spiegel: is de gemeente een geschonken geestelijke verbondenheid in Christus of een plaats waar de bevrediging wordt gezocht van psychische verlangens? Functioneren we binnen de gemeente als dankbare of eisende mensen? De psychische liefde begeert de ander, zijn gemeenschap, zijn tegenliefde, maar zij dient hem niet.

Het is geen gering kritisch geluid van Bonhoeffer, ook voor een tijd waarin het kerkelijke kader en enthousiaste gemeenteleden zich inzetten voor een aantrekkelijk en warm gemeenteleven. Juist in coronatijd, waarin we ons opmaken voor een onzekere post-corona-tijd, komt het aan.

Heilige gemeente
We leven in de tijd na Pinksteren. De Heilige Geest is uitgestort. Veel predikanten hebben in deze periode oog voor de vroegchristelijke kerk zoals deze zich als een soort ideaalbeeld aan ons opdringt vanuit de eerste hoofdstukken van het bijbelboek Handelingen. Laten we deze tijd uitkopen om onze kerkvisie aan te scherpen, dankbaar te zijn voor de techniek, maar deze niet onwillekeurig te vergoddelijken. Laten we dankbaar zijn voor de kerk, die er is als lichaam van Christus, ondanks de beperkingen door de coronamaatregelen. Niets kan ons immers scheiden?! Laten we bidden om onderscheidend vermogen, om ons door Gods goede Geest te laten fijn slijpen in wat psychische gemeenschap en wat geestelijke gemeenschap is, zodat we kerkelijk, als heilige gemeente zullen leven bij het wonder van de kerk in Christus Jezus, onze Heere.

Arthur Alderliesten is manager vriendennetwerken Agathos, Curadomi en Lelie zorggroep en studeert theologie. Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 25 juni 2020, of download de gratis pdf.

Praatmee

Beluister onze podcast

#292 Jeffrey & ds. Messemaker over klimaatactivisten, afgodsbeeldjes en Temptation Island
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Ds. P. den Butter
Nieuws

Ds. P. den Butter op 85-jarige leeftijd overleden

Ds. P. den Butter, emerituspredikant binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK), is dinsdagmorgen op 85-jarige leeftijd overleden. Hij kampte al lange tijd met een broze gezondheid. Ds. Den Butter werd in 1964 in Gorinchem als predikant binnen

opvoeden
Dagelijks leven

MissieNederland moedigt kerken aan om geloofsverhalen te delen met de volgende generaties

Diverse partners uit de alliantie van MissieNederland moedigen kerken aan om mee te doen aan de Week van de Opvoeding. Zij bieden hiervoor diverse materialen en trainingen om van 2 t/m 8 oktober geloofsgemeenschappen te helpen een volgende stap te ze

Rob Wijnberg
Nieuws

Volgens schrijver Rob Wijnberg werd wetenschap eeuwenlang door het christendom verboden

“Het christendom verbood eeuwenlang wetenschap”, dat schrijft Rob Wijnberg in zijn nieuwe bestseller ‘Voor ieder wat wils’. In de EO-podcast ‘De Ongelooflijke Podcast’ licht Wijnberg toe waarom hij dat van mening is. Presentator David Boogerd en theo

Gerard en Lydia de Groot
God

De wetten van de geestelijke wereld verschillen met die van de natuurlijke wereld

We willen een zo goed mogelijk beeld krijgen van de bovennatuurlijke wereld, dus laten we vooral kijken naar de personen, zaken en principes die we aantreffen in de geestelijke wereld. God ZelfHij is de Schepper van hemel en aarde. Hij heeft de geest

Sudiksha Thirumalesh
Nieuws

Ouders van tiener die overleed te midden van juridische strijd voelen zich nog altijd gemuilkorfd

Zelfs na de dood van hun dochter worden de ouders van Sudiksha Thirumalesh nog het zwijgen opgelegd, dat meldt de Christian Post. De 19-jarige Sudiksha Thirumalesh is inmiddels overleden maar vocht tot het einde voor een levensverlengende behandeling

Wilco de Vries
Nieuws

Dr. Wilco de Vries spiegelt zich aan Augustinus: "Hoe kunnen we op een juiste manier liefhebben?"

“Zodra je volwassen bent moet wat je allemaal kunt en hebt niet allesbepalend zijn. Jouw identiteit in God moet dat dan zijn.” Dr. Wilco de Vries is gespecialiseerd in ethiek. Bij Hour of Power vertelde hij afgelopen zondag over de grote invloed die

Ds. A. Baars
Nieuws

CGK-predikant sprak stel met twijfels over kinderwens

Er zijn getrouwde christelijke stellen die het in deze tijd, waarin de maatschappij steeds seculierder wordt, twijfelen of ze wel een gezinnetje moeten stichten. Dat die zorgen van alle tijden zijn, blijkt wel uit een anekdote die ds. A. Baars onlang

Spreker Jacques Brunt
Nieuws

Jacques Brunt over het Loofhuttenfeest: "God wil dat we ons in Hem verblijden"

Momenteel vieren de Joden het Loofhuttenfeest. Tijdens het feest, dat in het Hebreeuws Soekot heet en een week duurt, worden Joden opgeroepen zich te verblijden in God. Maar hoe doe je dat als je omstandigheden kent waarin het moeilijk is om blij te

Meerartikelen

Jorien Ouweneel
Nieuws

Advies voor Frontrunners: Hoe moet je bidden voor je onvervulde kinderwens?

Als echtpaar met een kinderwens start je, over het algemeen, optimistisch en hoopvol. Alle keren dat je als vrouw ongesteld moet worden is er spanning en hoop. En in het eerste jaar kun je je nog redelijk vasthouden aan de wetenschap dat het tijd kos

Ds. Ron van der Spoel
Nieuws

Waarom zwijgt God soms? Ds. Ron van der Spoel geeft antwoord

We hebben als christenen misschien allemaal wel eens de ervaring gehad dat het lijkt dat God zwijgt en ons niet meer hoeft. Zo betuigt ook ds. Ron van der Spoel in een nieuwe video van IZB: "Je vraagt iets, je verlangt iets en je smeekt, maar toch bl

Christelijke missionarissen worden aangevallen door Joodse kinderen
Nieuws

Christelijke missionarissen in Israël aangevallen door Joodse kinderen

Op 12 september ging een video viraal op X waarin twee christelijke missionarissen aangevallen worden door een groep Joodse kinderen. De video, die liefst 13 miljoen keer via verschillende platforms bekeken werd, toont hoe twee christelijke vrouwen b

Marjo C.A. Korpel
God

Is Asjera het vrouwelijke element van God dat uit het geloof is 'verbannen'?

Ineens stonden de kranten vol met artikelen over de godin Asjera, die hierdoor overwacht springlevend is geworden. Wie is die Asjera? En is zij inderdaad het vrouwelijke element van God dat uit het geloof van Israël is 'verbannen'? Beeldenstorm in Ma

ds. S. T. Lagendijk
Nieuws

Mag een christen twijfelen aan zijn behoud? HHK-predikant antwoordt

'Als we 1 Johannes 4:18 lezen dan staat er dat als je God mag kennen, je geen vrees meer hebt (in geestelijk opzicht). Betekent dit dat je als kind van God ook nooit twijfelt, of je het geloof jezelf aanpraat? Als ik dan de tekst zo lees, staat er du

Ds. K. den Boer
Nieuws

Ds. K. den Boer aanvaardt beroep hersteld hervormd Goedereede

De hersteld hervormde gemeente in Goedereede verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. K. den Boer (foto) heeft het beroep aanvaard en neemt na vijf jaar afscheid van Sirjansland. Den Boer volgt in Goedereede de vorig jaar naar Moerkapelle-Sche

De rechterstoel en onze beloning
Nieuws

De rechterstoel van Christus is niet iets om bang voor te zijn

‘Want we moeten allemaal voor de rechterstoel van Christus verschijnen. Dan zal iedereen loon ontvangen voor wat hij tijdens zijn leven heeft gedaan, goed of kwaad’ (2 Korintiërs 5:10, GN). Wat we in het vooruitzicht hebben is zoveel beter dan wat ac

Europees Hof dwingt Roemenië homohuwelijk te erkennen
Nieuws

Europees Hof dwingt Roemenië homohuwelijk te erkennen

Het Europees Hof verplicht Roemenië om wetgeving te implementeren waarin het homohuwelijk erkend wordt. Dat meldt CNE News. De huidige regeringspartij Partidul Social Democrat (PSD) staat echter niet te springen. Ook de Roemeens-Orthodoxe Kerk is all

Sieberen Voordewind
Nieuws

De noodzaak van échte gebedsbijeenkomsten

Op een dag werd ik, net als vele anderen, uitgenodigd om naar een landelijke gebedsbijeenkomst te komen. Ik vond het de moeite waard om een paar uur te reizen om samen met vele andere christenen te bidden. Maar helaas kwam ik bedrogen uit. De bijeenk

Trekker
Nieuws

SGP: Boer aan het roer en stikstofaanpak op de schop

Vorige week presenteerde de SGP haar verkiezingsprogramma. Daarin komen ook boeren, vissers en het platteland uitgebreid aan bod. In een artikel op de website besteedt de partij er nog eens afzonderlijk aandacht aan: ‘De SGP wil de boer aan het roer

Tim Keller
Nieuws

Terugluisteren: Theoloog William den Boer blikt vooruit op conferentie Tim Keller

Tim Keller: wie is deze wereldwijd invloedrijke en succesvolle Amerikaanse kerkplanter, predikant en auteur van diverse bestsellers die dit jaar overleed? In oktober vindt een tweedaagse conferentie plaats naar aanleiding van de Nederlandse vertaling

Derksen
Nieuws

Johan Derksen haalt vloekend uit naar SGP: "Erger dan Baudet"

Johan Derksen heeft in de talkshow Vandaag Inside hard uitgehaald naar de SGP en met name naar fractievoorzitter Chris Stoffer. Hij hekelde diverse standpunten van de christelijke politieke partij, vloekte daarbij en stelde dat Stoffer erger is dan B