Evangelie en extreemrechts gaan niet samen

Opinie 14 september 2024 5 minuten Micha Nederland
Ouweneel-Lee-Paas
ANP

In de afgelopen jaren is extreemrechts gedachtegoed door heel Europa sterker geworden. Politieke partijen met dit gedachtegoed hebben verkiezingen gewonnen en nemen deel aan regeringen. Dat geldt voor zowel Nederland als voor andere Europese landen. In Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben meerdere kerkleiders hier duidelijk stelling tegen genomen. Hun boodschap luidt steeds dat het evangelie niet samengaat met extreemrechtse gedachtegoed en extreemrechtse politiek. In Nederland overheerst tot nu toe de stilte vanuit kerkelijk leiderschap. In deze verklaring klinkt voluit het geloof dat alle mensen gelijkwaardig zijn, zowel voor Gods aangezicht als in de samenleving. Wij vinden dat de kerk nu stelling moet nemen. Daarom roepen wij christelijk Nederland op deze verklaring te onderschrijven.

Wij, ondergetekenden, spreken ons hierbij uit over het volgende:

1. Menselijke waardigheid behoort tot de kern van het christelijk geloof.
Wij geloven dat alle mensen door God gewild, geliefd en gekend zijn. Gods Koninkrijk is een veelkleurig Koninkrijk, bedoeld voor elke stam en elke taal.  Alle mensen zijn gelijkwaardig. We kunnen en willen geen onderscheid maken tussen de ene of de andere groep mensen.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn. Dit blijkt onder andere uit het reduceren van groepen mensen tot een enkel kenmerk (zoals ‘gelukszoeker’ of ‘hoofddoekje’). We doen mensen geen recht als we ze typeren aan de hand van hun afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur.

Ook de niet-menselijke metaforen (zoals ‘tsunami aan vluchtelingen’ of ‘roedel’) die regelmatig gebruikt worden zijn dehumaniserend.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn.

2. Een christelijke levensovertuiging kan onmogelijk samengaan met een extreemrechtse ideologie.
Bij ideologieën van extreemrechtse (politieke) partijen worden witte, westerse ‘volken’ gezien als superieur aan andere ‘volken’, waardoor mensen afkomstig uit andere ‘volken’ niet dezelfde rechten toekomen. Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Politieke partijen als de PVV en FVD stellen dat de superioriteit van westerse landen mede te danken is aan onze christelijke of joods-christelijke erfenis. Verschillende politici zeggen te willen strijden voor het behoud van de joods-christelijke cultuur, waarbij het volgens hen nodig is om (de culturele gedragingen van) niet-westerse migranten te weren. Maar juist het beroep op deze vermeende joods-christelijke erfenis versmalt onze naastenliefde tot slechts het omkijken naar het eigen ‘volk’. Hierdoor worden niet-westerse groepen, en in het bijzonder moslims, neergezet als tweederangsburgers. De naam van Christus wordt hiermee misbruikt.

3. Onze roeping tot naastenliefde is onbegrensd.
In een individualistische samenleving en in tijden van bestaansonzekerheid (met reële problemen zoals de woningnood en de groeiende moeite voor veel huishoudens om rond te komen) verleiden sommige politici mensen om als eerste en vooral hun eigen nood te zien. Toch moeten wij niet alleen willen opkomen voor onze eigen belangen. Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf. Alle mensen zijn elkaars naasten, ongeacht afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur, omdat we allemaal naar Gods beeld zijn geschapen.

Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Het idee van ‘eigen volk eerst’ gaat ten koste van andere mensen en dat sluit niet aan bij de houding die wij willen aannemen ten opzichte van armoede, onrecht of uitsluiting. De Bijbelse boodschap is radicaal: een leven als volgeling van Jezus is onlosmakelijk verbonden met een bewogen hart voor de mensen die in deze wereld uitgesloten of achtergesteld worden. Wanneer wij nalaten om hiernaar te leven, geven wij met onze houding en ons handelen een vertekend beeld van Gods liefdevolle bedoeling voor alle mensen, en werken wij Gods Koninkrijk tegen.

4. Gemakzuchtige politiek is schadelijk en het is belangrijk om ons daartegen te verzetten.
Sommige politieke partijen creëren de laatste jaren opzettelijk onrust door onwaarheden te vertellen. Hierdoor is er in onze samenleving een voedingsbodem ontstaan voor haat en uitsluiting, vanuit een gevoel van angst of onvrede. Maar zo willen wij niet naar elkaar en naar de wereld kijken.

Sommige politici willen complexe politieke uitdagingen oplossen (zoals het huizentekort en de uitdagingen rondom migratie) door bepaalde groepen mensen als zondebok aan te wijzen. Vervolgens stellen zij aanlokkelijke en opnieuw te simpele oplossingen voor (bijvoorbeeld grenzen sluiten), die de problemen op geen enkele manier daadwerkelijk kunnen oplossen. Natuurlijk zouden we allemaal wel willen dat het inderdaad zo simpel is. Maar het is niet reëel en het gaat voorbij aan het feit dat de uitdagingen van onze tijd complex zijn en de manieren om daarmee om te gaan vragen om meer wijsheid, diepgang en nuance. Politici verergeren zo het lijden van mensen door de complexiteit van de problemen niet serieus te nemen.

Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf.

5. Christelijke leiders mogen niet zwijgen over extreemrechts.
In Duitsland, Engeland en Frankrijk spraken leiders van landelijke kerkverbanden zich onlangs uit tegen extreemrechts gedachtegoed. Dat leiders van Nederlandse kerkverbanden daarentegen zwijgen, draagt bij aan de normalisatie van extreem-rechtse denkbeelden, ook binnen de kerk. Bovendien doet het afbreuk aan de geloofwaardigheid van het evangelie.

Ook in lokale kerken mogen we niet nalaten om extreemrechtse denkbeelden tegen te spreken, zeker nu steeds meer christenen deze ondersteunen. Wij geloven dat ongelijkheid, dehumanisering en racisme vormen van onrecht zijn waar de kerk zich in de meest heldere taal tegen moet verzetten.

Bovendien moeten we ook kritisch naar onze geschiedenis kijken. Onlangs in een verklaring heeft de PKN beleden dat ze voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog tekortschoot “in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten”. Mogen de lessen van het verleden richtingwijzers zijn voor de toekomst.

Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen.

6. De profetische stem mag niet verstommen uit angst voor polarisatie.
Wij geloven dat het essentieel is om stelling te nemen voor gerechtigheid, ook als dat leidt tot moeilijke gesprekken binnen de kerk. Gerechtigheid vraagt om stellingname; zoals we nu weten vanuit het verleden, bij onrecht zoals discriminatie kunnen we niet ontwijkend in het zogenaamd neutrale midden blijven staan.
Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen. Daarom kiezen wij ervoor om de profetische stem niet te laten verstommen, maar om onze geloofsgemeenschappen te laten fungeren als oefenplaatsen voor de noodzakelijke gesprekken over racisme en discriminatie. Opdat ons evangelie haar kracht niet verliest en smakeloos wordt!

Bovenstaande verklaring over extreemrechts gedachtegoed is door honderden christelijke leiders ondertekend. De christelijke organisatie Micha Nederland is de initiatiefnemer van de verklaring. Inmiddels staan er al ruim meer dan 400 christelijke leiders onder de verklaring, onder anderen publiek theoloog Stefan Paas (rechts op de foto) en binnen de christelijke wereld bekende namen zoals Willem J. Ouweneel (links op de foto), Thomas Quartier, Wilkin van de Kamp, Rhoïnde Doth en Samuel Lee (in het midden op de foto).

Praatmee

Beluister onze podcast

#388 Bram Hofland en Nico van der Voet over de Bijbelse doop: verdeeldheid of verbondenheid?
Of beluister op:

Meerartikelen

Take The City Almere
Persbericht

Take The City Almere wil christenen toerusten voor missie in de stad

Op zaterdag 13 december wordt Almere het toneel van Take The City, een interkerkelijke evangelisatiedag die christenen wil toerusten én activeren om het Evangelie zichtbaar te maken in de stad. Het evenement wordt georganiseerd door Evangelist.Networ

David Epema
Interview

Voorganger David Epema: golven van Gods Geest in de kerk

David Epema is voorganger van Wavemakers in Maassluis. Hij hoopt dat zijn kerk impact zal hebben in de omgeving. "Ik droom dat we niet naar de kerk gaan, maar dat we de kerk zijn. Dat daar een getuigenis van uitgaat van wie God is en wat Hij doet." "

Bjorn Lous
Opinie

Rechtse christenen hebben last van een ‘Farizeeëncomplex’

De laatste jaren zien we vaker dat de omarming van een vorm van cultuurchristendom door radicaal-rechtse publieke figuren enthousiast wordt onthaald door conservatieve christenen. Het recente pleidooi van Wierd Duk om een verbond met conservatieve ch

John Lapré
Opinie

In christelijk Nederland kan heiligingsdrift omslaan in geestelijke uitputting

De recente beroering rond David de Vos staat niet op zichzelf. Achter zulke incidenten gaat een systeem schuil dat al jarenlang wortel schiet in delen van de evangelische wereld: een cultuur waarin roeping wordt verward met succes, leiderschap met on

Rina Molenaar, Woord en Daad
Interview

Dit leren we van christenen wereldwijd: "In de wanhoop blijven ze naar boven kijken"

Wat kunnen we als westerse christenen leren van broeders en zusters leren in het Zuiden? Woord en Daad-directeur Rina Molenaar spreekt voor de leergang Christelijke professional in een seculiere samenleving van Driestar educatief over die vraag. “Wat

Barron Trump
Nieuws

Dromen van moslims over Jezus inspireren zoon van Donald Trump

De negentienjarige Barron Trump toont volgens een Amerikaanse predikant steeds meer interesse in het christelijk geloof. Pastor Stuart Knechtle vertelde volgens diverse media in een interview dat Barron bijzonder geboeid is door verhalen van moslims

Turkije
Nieuws

Onderzoeksrapport: patroon van intimidatie en geweld tegen christenen in Turkije

In Turkije is sprake van een patroon van voortdurende intimidatie en geweld tegen christenen. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het European Centre for Law and Justice (ECLJ), zo schrijft Christian Daily. Paus Leo IV bezocht het land juist toen he

Canada vlag
Nieuws

Canadese predikant gearresteerd na protest tegen voorleesuurtje dragqueen

In Canada is een predikant vastgezet vanwege zijn protesten tegen een dragqueen voorleesuurtje voor kinderen. Pastor Derek Reimer uit Calgary werd woensdag opgepakt. Hij weigerde een verplichte schriftelijke verontschuldiging te ondertekenen voor zij

Meerartikelen

Rubio
Nieuws

VS voert visumbeperkingen in om geweld tegen christenen in Nigeria aan te pakken

De Verenigde Staten voeren nieuwe visumbeperkingen in voor Nigerianen die verantwoordelijk zijn voor of steun bieden aan schendingen van religieuze vrijheid. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken is deze maatregel een directe reactie op het t

David de Vos
Nieuws

David de Vos gelooft nog steeds in de hel: 'Maar niet als eindeloze martelkamer'

Onlangs ontstond er veel beroering rond voormalig evangelist David de Vos. In een uitgebreide verklaring op sociale media reageert hij nu op de stelling dat hij 'niet meer in de hel zou geloven'. Volgens De Vos klopt dat beeld niet. Hij zegt nog stee

Christelijk Kamper Mannenkoor D. E. V.
Video

Mannenkoor & kinderkoor zingen het prachtige 'Grote God, wij loven U' in Dordrecht

'Stort Uw zegen over ons, neem ons op in Uw erbarmen! Eeuwig blijft Uw trouw bestaan, laat ons niet verloren gaan!', klinkt het in het prachtige lied 'Grote God, wij loven U.' Het lied werd eind september op prachtige wijze door het Christelijk Kampe

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas vroeg ambtsdragers waarom ze in de kerkenraadsbank zitten

"Broeders, waarom zitten jullie hier?", aldus ds. A. A. Egas. De christelijke gereformeerde predikant uit Damwoude stelde deze vraag onlangs aan de broeders van de kerkenraad. 'Wij zitten hier om ook naar de preek te luisteren', was een antwoord dat

LIFE Tienerevent 2026
Persbericht

Typhoon treedt op tijdens LIFE Tienerevent 2026: “Generation Jesus” centraal

Het LIFE Tienerevent keert in 2026 terug en belooft volgens de organisatie “de tofste editie ooit” te worden. De populaire artiest Typhoon, bekend van De Beste Zangers en The Streamers, zal een gastoptreden verzorgen tijdens het meerdaagse tienerweek

Dr. C. A. van der Sluijs
Column

Waarom reformatorische christenen de kerk niet kúnnen splitsen

Te midden van dreigende kerkelijke scheuringen is het goed ons te oriënteren aan de Bijbel en de Reformatie. Een leidende Bijbeltekst is dan wel Handelingen 2:46 en 47: “En dagelijks eendrachtig in de tempel volhardende, en van huis tot huis brood br

Russisch-Orthodoxe Kerk
Verdieping

Orthodoxe kerk in Zwolle groeit snel: “Mensen zoeken houvast in oude tradities”

In het Theodora-gebouw, verscholen achter seniorenflats, viert de Russisch-Orthodoxe Kerk van Zwolle haar achtste verjaardag. De Goddelijke Liturgie wordt gevierd in aanwezigheid van de aartsbisschop van de Russisch-Orthodoxe Kerk in Nederland, Elise

Marcus
Interview

Jan Achterberg: "Ik dacht dat topsport en geloof niet samen gingen"

Sport en geloof, zijn die eigenlijk wel te combineren? Als jonge topsporter in de schaatswereld worstelde Jan Achterberg (inmiddels 39 jaar) met deze vragen. "In de kerk werd mijn passie voor sport niet begrepen. Sport was best leuk, maar had niet ve

Bert en Joëlle Noteboom
Video

Diepe armoede versus grote luxe: Bert Noteboom en dochter Joëlle trekken rond door Albanië

Bert Noteboom en zijn dochter Joëlle reizen door Albanië om het werk van pastor Landi en zijn vrouw Julinda Ndreka te bezoeken. In een nieuwe mini-documentaire is te zien hoe vader en dochter onderweg de grote contrasten ontdekken die het land kent:

Bijbel voor beginners
Nieuws

Bijbel voor beginners, startpagina en webinar voor nieuwkomers

De Bijbel kan op nieuwe interesse rekenen, vooral van jongere generaties. Deze nieuwkomers zijn vaak niet met de Bijbel opgegroeid en hebben veel vragen. Voor hen is er de Bijbel voor beginners, een webinar en een startpagina. ‘Ben je of ken je zo ie

Afghanistan
Persbericht

EO Metterdaad start uitzonderlijke kerstactie: 1 miljoen voor vrouwen en meisjes in Afghanistan

Deze Kerst vraagt EO Metterdaad aandacht voor mensen die bijna onzichtbaar zijn geworden voor de rest van de wereld: vrouwen en meisjes in Afghanistan. In een land waar ruim de helft van de bevolking humanitaire hulp nodig heeft, worden vrouwen het h

Sebastiaan van Wessem
Opinie

Christenen moeten wakker worden: Israël is de toetssteen van onze tijd

De beslissing van AVROTROS-directeur Taco Zimmerman om Nederland terug te trekken uit het Eurovisie Songfestival als Israël meedoet, is geen culturele of muzikale afweging. Het is een politieke daad. Een eenzijdige boycot die niet namens het Nederlan