Evangelie en extreemrechts gaan niet samen

Opinie 14 september 2024 5 minuten Micha Nederland
Ouweneel-Lee-Paas
ANP

In de afgelopen jaren is extreemrechts gedachtegoed door heel Europa sterker geworden. Politieke partijen met dit gedachtegoed hebben verkiezingen gewonnen en nemen deel aan regeringen. Dat geldt voor zowel Nederland als voor andere Europese landen. In Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben meerdere kerkleiders hier duidelijk stelling tegen genomen. Hun boodschap luidt steeds dat het evangelie niet samengaat met extreemrechtse gedachtegoed en extreemrechtse politiek. In Nederland overheerst tot nu toe de stilte vanuit kerkelijk leiderschap. In deze verklaring klinkt voluit het geloof dat alle mensen gelijkwaardig zijn, zowel voor Gods aangezicht als in de samenleving. Wij vinden dat de kerk nu stelling moet nemen. Daarom roepen wij christelijk Nederland op deze verklaring te onderschrijven.

Wij, ondergetekenden, spreken ons hierbij uit over het volgende:

1. Menselijke waardigheid behoort tot de kern van het christelijk geloof.
Wij geloven dat alle mensen door God gewild, geliefd en gekend zijn. Gods Koninkrijk is een veelkleurig Koninkrijk, bedoeld voor elke stam en elke taal.  Alle mensen zijn gelijkwaardig. We kunnen en willen geen onderscheid maken tussen de ene of de andere groep mensen.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn. Dit blijkt onder andere uit het reduceren van groepen mensen tot een enkel kenmerk (zoals ‘gelukszoeker’ of ‘hoofddoekje’). We doen mensen geen recht als we ze typeren aan de hand van hun afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur.

Ook de niet-menselijke metaforen (zoals ‘tsunami aan vluchtelingen’ of ‘roedel’) die regelmatig gebruikt worden zijn dehumaniserend.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn.

2. Een christelijke levensovertuiging kan onmogelijk samengaan met een extreemrechtse ideologie.
Bij ideologieën van extreemrechtse (politieke) partijen worden witte, westerse ‘volken’ gezien als superieur aan andere ‘volken’, waardoor mensen afkomstig uit andere ‘volken’ niet dezelfde rechten toekomen. Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Politieke partijen als de PVV en FVD stellen dat de superioriteit van westerse landen mede te danken is aan onze christelijke of joods-christelijke erfenis. Verschillende politici zeggen te willen strijden voor het behoud van de joods-christelijke cultuur, waarbij het volgens hen nodig is om (de culturele gedragingen van) niet-westerse migranten te weren. Maar juist het beroep op deze vermeende joods-christelijke erfenis versmalt onze naastenliefde tot slechts het omkijken naar het eigen ‘volk’. Hierdoor worden niet-westerse groepen, en in het bijzonder moslims, neergezet als tweederangsburgers. De naam van Christus wordt hiermee misbruikt.

3. Onze roeping tot naastenliefde is onbegrensd.
In een individualistische samenleving en in tijden van bestaansonzekerheid (met reële problemen zoals de woningnood en de groeiende moeite voor veel huishoudens om rond te komen) verleiden sommige politici mensen om als eerste en vooral hun eigen nood te zien. Toch moeten wij niet alleen willen opkomen voor onze eigen belangen. Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf. Alle mensen zijn elkaars naasten, ongeacht afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur, omdat we allemaal naar Gods beeld zijn geschapen.

Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Het idee van ‘eigen volk eerst’ gaat ten koste van andere mensen en dat sluit niet aan bij de houding die wij willen aannemen ten opzichte van armoede, onrecht of uitsluiting. De Bijbelse boodschap is radicaal: een leven als volgeling van Jezus is onlosmakelijk verbonden met een bewogen hart voor de mensen die in deze wereld uitgesloten of achtergesteld worden. Wanneer wij nalaten om hiernaar te leven, geven wij met onze houding en ons handelen een vertekend beeld van Gods liefdevolle bedoeling voor alle mensen, en werken wij Gods Koninkrijk tegen.

4. Gemakzuchtige politiek is schadelijk en het is belangrijk om ons daartegen te verzetten.
Sommige politieke partijen creëren de laatste jaren opzettelijk onrust door onwaarheden te vertellen. Hierdoor is er in onze samenleving een voedingsbodem ontstaan voor haat en uitsluiting, vanuit een gevoel van angst of onvrede. Maar zo willen wij niet naar elkaar en naar de wereld kijken.

Sommige politici willen complexe politieke uitdagingen oplossen (zoals het huizentekort en de uitdagingen rondom migratie) door bepaalde groepen mensen als zondebok aan te wijzen. Vervolgens stellen zij aanlokkelijke en opnieuw te simpele oplossingen voor (bijvoorbeeld grenzen sluiten), die de problemen op geen enkele manier daadwerkelijk kunnen oplossen. Natuurlijk zouden we allemaal wel willen dat het inderdaad zo simpel is. Maar het is niet reëel en het gaat voorbij aan het feit dat de uitdagingen van onze tijd complex zijn en de manieren om daarmee om te gaan vragen om meer wijsheid, diepgang en nuance. Politici verergeren zo het lijden van mensen door de complexiteit van de problemen niet serieus te nemen.

Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf.

5. Christelijke leiders mogen niet zwijgen over extreemrechts.
In Duitsland, Engeland en Frankrijk spraken leiders van landelijke kerkverbanden zich onlangs uit tegen extreemrechts gedachtegoed. Dat leiders van Nederlandse kerkverbanden daarentegen zwijgen, draagt bij aan de normalisatie van extreem-rechtse denkbeelden, ook binnen de kerk. Bovendien doet het afbreuk aan de geloofwaardigheid van het evangelie.

Ook in lokale kerken mogen we niet nalaten om extreemrechtse denkbeelden tegen te spreken, zeker nu steeds meer christenen deze ondersteunen. Wij geloven dat ongelijkheid, dehumanisering en racisme vormen van onrecht zijn waar de kerk zich in de meest heldere taal tegen moet verzetten.

Bovendien moeten we ook kritisch naar onze geschiedenis kijken. Onlangs in een verklaring heeft de PKN beleden dat ze voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog tekortschoot “in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten”. Mogen de lessen van het verleden richtingwijzers zijn voor de toekomst.

Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen.

6. De profetische stem mag niet verstommen uit angst voor polarisatie.
Wij geloven dat het essentieel is om stelling te nemen voor gerechtigheid, ook als dat leidt tot moeilijke gesprekken binnen de kerk. Gerechtigheid vraagt om stellingname; zoals we nu weten vanuit het verleden, bij onrecht zoals discriminatie kunnen we niet ontwijkend in het zogenaamd neutrale midden blijven staan.
Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen. Daarom kiezen wij ervoor om de profetische stem niet te laten verstommen, maar om onze geloofsgemeenschappen te laten fungeren als oefenplaatsen voor de noodzakelijke gesprekken over racisme en discriminatie. Opdat ons evangelie haar kracht niet verliest en smakeloos wordt!

Bovenstaande verklaring over extreemrechts gedachtegoed is door honderden christelijke leiders ondertekend. De christelijke organisatie Micha Nederland is de initiatiefnemer van de verklaring. Inmiddels staan er al ruim meer dan 400 christelijke leiders onder de verklaring, onder anderen publiek theoloog Stefan Paas (rechts op de foto) en binnen de christelijke wereld bekende namen zoals Willem J. Ouweneel (links op de foto), Thomas Quartier, Wilkin van de Kamp, Rhoïnde Doth en Samuel Lee (in het midden op de foto).

Praatmee

Beluister onze podcast

#386 Daniël van Deutekom & Elmar Hofstee discussiëren over genezingsdiensten
Of beluister op:

Meerartikelen

Bert-Jan Ruissen
Nieuws

SGP'er Bert-Jan Ruissen vraagt in Europees Parlement aandacht voor vergeten groep christenen

Geweld, verkrachting en zelfs moord: de totaal vergeten groep christenen onder de gevluchte Rohingya's in kamp Cox's Bazar (Bangladesh) heeft hier dagelijks mee te maken. Ook de VN kijkt weg. Daarom heeft SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen in de

Nigeriaanse kerk
Nieuws

38 Nigeriaanse christenen vrijgelaten na gewapende ontvoering door Fulani-militanten

In Nigeria zijn 38 christenen vrijgekomen die vorige week tijdens een gebedsdienst waren ontvoerd. De groep werd meegenomen uit de Christ Apostolic Church in Eruku, in het midden van het land. Tien gewapende mannen vielen de kerk binnen, openden het

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt waarom tegenslagen helpen om geestelijk volwassen te worden

In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' benadrukt Wilkin van de Kamp dat iedere christen te maken krijgt met verschillende seizoenen in het leven. Volgens de spreker en schrijver ontstaat werkelijke geestelijke volwassenheid wann

Ds. B. Jongeneel
Nieuws

Hervormde gemeente Lelystad hoopt op komst ds. B. Jongeneel

De hervormde gemeente te Lelystad ('t Lichtschip) hoopt op de komst van ds. B. Jongeneel (foto). Op de predikant werd eerder deze week een beroep uitgebracht. In Lelystad moet hij ds. C. H. Hogendoorn opvolgen. Laatstgenoemde predikant nam vorig jaar

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden overwoog zijn spaargeld te beleggen totdat hij een krantenartikel las

Ds. G. van Zanden overwoog, mede op advies van zijn boekhouder, zijn spaargeld te beleggen. Maar de hervormde predikant zag er toch vanaf nadat hij in de krant een artikel las waarin een expert waarschuwde voor de schaduwkanten van het beleggen. Dit

Moskee in Pakistan
Nieuws

Christelijke familie in Pakistan vreest voor gedwongen bekering én huwelijk dochter

Een 21-jarige christelijke vrouw uit Rawalpindi (Pakistan) is volgens haar familie het slachtoffer van ontvoering, een gedwongen bekering én een schijnhuwelijk geworden. Monica Jennifer verdween op 17 november. Een paar dagen later verscheen ze in de

Ds. A. A. Egas
God

CGK-dominee bemoedigt via Refoweb twijfelende tiener over vergeving

Op Refoweb deelt een 19-jarig meisje haar diepe geloofsstrijd. Ze ervaart dat God in haar leven werkt en verlangt soms intens naar Christus’ wederkomst. Tegelijk blijft ze worstelen met één grote vraag: hoe weet ik zeker dat mijn zonden vergeven zijn

Verbonden met elkaar
Nieuws

Krachtige Week van gebed: “Ik heb me nog nooit zo geliefd gevoeld”

De eerste week van november stond in het teken van de Week van gebed voor mensen die Jezus nog niet kennen. Voor een groep schoolmoeders in Woudenberg een bijzondere tijd, waarin ze God direct aan het werk zagen. Na gebed voor Nederland, kwam één van

Meerartikelen

Jan
Interview

Theoloog Jan Minderhoud over geloof en gender: "De kerk steekt haar kop in het zand"

Geloof en gender is een spannende combinatie, maar het is noodzakelijk dat de kerk zich bezighoudt met het onderwerp, zo stelt theoloog Jan Minderhoud. Hij vindt dat de kerk niet haar kop in het zand moet steken voor wat er speelt in de samenleving,

Evert Adams
Opinie

Sinterklaas voedt een vals godsbeeld: wat leren we onze kinderen werkelijk?

Het Sinterklaasfeest lijkt voor veel Nederlanders een onschuldige traditie. Maar welke diepere patronen en overtuigingen leren we onze kinderen eigenlijk aan? In dit opiniestuk onderzoekt Evert Adams niet alleen de oorsprong van het feest, maar voora

Elisabeth
Video

Het bekeringsverhaal van Elisabeth: "Ik kon God niet pakken, tot Hij mij vond"

Jarenlang zocht Elisabeth naar houvast. Ze verlangde naar rust, maar worstelde met verslavingen, een diep gevoel van leegte en een beeld van God dat streng en ver weg leek. Hoewel ze ooit naar de kerk ging en zich liet dopen, lukte het haar niet om e

Meester voor de klas
Nieuws

ChristenUnie in actie om meer meesters voor de klas te krijgen

De Tweede Kamer spreekt deze week opnieuw over het tekort aan mannelijke leerkrachten in het basisonderwijs, een probleem dat ook in christelijke scholen breed wordt herkend. ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder dient een nieuwe motie in die al op ruime s

Dakloos
Persbericht

ChristenUnie-jongeren luiden noodklok: dakloosheid onder jongeren stijgt

PerspectieF, ChristenUnie-jongeren ziet dakloosheid toenemen en eist een veilig en stabiel thuis voor alle jongeren. De ChristenUnie-jongeren roept samen met de jongeren van SGP, BBB, CDA, D66, Volt, GroenLinks-PvdA en Partij voor de Dieren de former

China
Nieuws

Chinese pastor na 12 jaar op vrije voeten: 'Elke dag Heilige Geest ervaren in gevangenis'

De Chinese voorganger Zhang Shaojie is op 16 november vrijgelaten. Hij heeft een gevangenisstraf van twaalf jaar volledig uitgezeten. De nu 59-jarige pastor uit de provincie Henan zei na zijn vrijlating diep dankbaar te zijn en bedankte onder meer de

Kerkgroei Frankrijk
Positief nieuws

Kerkgroei in Frankrijk: Stille opwekking onder jonge Fransen

Evangelicale kerken behoren in Frankrijk tot de snelst groeiende geloofsgroepen van het land. Dat gebeurt in een samenleving die juist sterk geseculariseerd is, waarin kerkbezoek al decennia afneemt en religie vooral wordt gezien als een privézaak. T

Soedan
Nieuws

Extremistische moslims jagen gevluchte christelijke familie op in Oeganda

Een gevluchte christelijke familie uit Soedan leeft in Oeganda in voortdurende angst. Safaa Abdalla Yousif vertelt dat extremistische moslims uit Soedan en Somalië haar gezin willen doden omdat ze zich bekeerd hebben en andere christenen helpen. De b

Peter en Ilona Pauwe
Interview

DoorBrekers-oprichters Ilona en Peter Paauwe: "Ons geloof richt zich op wie God is"

"Ik heb ontdekt dat liefhebben een werkwoord is." Met die ene zin vat Peter Paauwe veel samen van de weg die hij en zijn vrouw Ilona hebben afgelegd. In de uitzending van Hour of Power van afgelopen zondag vertelde het echtpaar Paauwe, de voorgangers

Ds. M. Klaassen
Video

Waarom ds. Klaassen aan zijn zoontje dacht toen hij Psalm 131 las

"Hij gaat zitten in de stoel, speelt ondertussen zachtjes met een autootje en vraagt niks van mij. Hij heeft alleen maar behoefte om bij mij te zijn", aldus ds. M. Klaassen. De hersteld hervormde predikant vertelde onlangs in een preek waarom hij bij

Paus Leo XIV
Nieuws

Vaticaan spreekt zich in nieuw nota expliciet uit voor huwelijk tussen man en vrouw

Het Vaticaan heeft zich deze week duidelijk uitgesproken voor het traditionele huwelijk tussen man en vrouw. Dat meldt The Christian Post. In een nieuwe nota onderstreept de Rooms-Katholieke Kerk dat het huwelijk een 'exclusieve verbintenis' is tusse

Ds. A. J. T. Ruis
Nieuws

CGK Urk brengt beroep uit op ds. A. J. T. Ruis

De CGK te Urk (Eben-Haëzer) heeft een beroep uitgebracht op ds. A. J. T. Ruis (foto). De predikant moet op Urk ds. A. van Heteren opvolgen. Laatstgenoemde predikant ging in januari 2024 met emeritaat. Op Urk kan Ruis de directe collega van ds. A. C.