Evangelie en extreemrechts gaan niet samen

Opinie 14 september 2024 5 minuten Micha Nederland
Ouweneel-Lee-Paas
ANP

In de afgelopen jaren is extreemrechts gedachtegoed  door heel Europa sterker geworden. Politieke partijen met dit gedachtegoed hebben verkiezingen gewonnen en nemen deel aan regeringen. Dat geldt voor zowel Nederland als voor andere Europese landen. In Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben meerdere kerkleiders hier duidelijk stelling tegen genomen. Hun boodschap luidt steeds dat het evangelie niet samengaat met extreemrechtse gedachtegoed en extreemrechtse politiek. In Nederland overheerst tot nu toe de stilte vanuit kerkelijk leiderschap. In deze verklaring klinkt voluit het geloof dat alle mensen gelijkwaardig zijn, zowel voor Gods aangezicht als in de samenleving. Wij vinden dat de kerk nu stelling moet nemen. Daarom roepen wij christelijk Nederland op deze verklaring te onderschrijven.

Wij, ondergetekenden, spreken ons hierbij uit over het volgende:

1. Menselijke waardigheid behoort tot de kern van het christelijk geloof.
Wij geloven dat alle mensen door God gewild, geliefd en gekend zijn. Gods Koninkrijk is een veelkleurig Koninkrijk, bedoeld voor elke stam en elke taal.  Alle mensen zijn gelijkwaardig. We kunnen en willen geen onderscheid maken tussen de ene of de andere groep mensen.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn. Dit blijkt onder andere uit het reduceren van groepen mensen tot een enkel kenmerk (zoals ‘gelukszoeker’ of ‘hoofddoekje’). We doen mensen geen recht als we ze typeren aan de hand van hun afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur.

Ook de niet-menselijke metaforen (zoals ‘tsunami aan vluchtelingen’ of ‘roedel’) die regelmatig gebruikt worden zijn dehumaniserend.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn.

2. Een christelijke levensovertuiging kan onmogelijk samengaan met een extreem-rechtse ideologie.
Bij ideologieën van extreemrechtse (politieke) partijen worden witte, westerse ‘volken’ gezien als superieur aan andere ‘volken’, waardoor mensen afkomstig uit andere ‘volken’ niet dezelfde rechten toekomen. Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Politieke partijen als de PVV en FVD stellen dat de superioriteit van westerse landen mede te danken is aan onze christelijke of joods-christelijke erfenis. Verschillende politici zeggen te willen strijden voor het behoud van de joods-christelijke cultuur, waarbij het volgens hen nodig is om (de culturele gedragingen van) niet-westerse migranten te weren. Maar juist het beroep op deze vermeende joods-christelijke erfenis versmalt onze naastenliefde tot slechts het omkijken naar het eigen ‘volk’. Hierdoor worden niet-westerse groepen, en in het bijzonder moslims, neergezet als tweederangsburgers. De naam van Christus wordt hiermee misbruikt.

3. Onze roeping tot naastenliefde is onbegrensd.
In een individualistische samenleving en in tijden van bestaansonzekerheid (met reële problemen zoals de woningnood en de groeiende moeite voor veel huishoudens om rond te komen) verleiden sommige politici mensen om als eerste en vooral hun eigen nood te zien. Toch moeten wij niet alleen willen opkomen voor onze eigen belangen. Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf. Alle mensen zijn elkaars naasten, ongeacht afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur, omdat we allemaal naar Gods beeld zijn geschapen.

Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Het idee van ‘eigen volk eerst’ gaat ten koste van andere mensen en dat sluit niet aan bij de houding die wij willen aannemen ten opzichte van armoede, onrecht of uitsluiting. De Bijbelse boodschap is radicaal: een leven als volgeling van Jezus is onlosmakelijk verbonden met een bewogen hart voor de mensen die in deze wereld uitgesloten of achtergesteld worden. Wanneer wij nalaten om hiernaar te leven, geven wij met onze houding en ons handelen een vertekend beeld van Gods liefdevolle bedoeling voor alle mensen, en werken wij Gods Koninkrijk tegen.

4. Gemakzuchtige politiek is schadelijk en het is belangrijk om ons daartegen te verzetten.
Sommige politieke partijen creëren de laatste jaren opzettelijk onrust door onwaarheden te vertellen. Hierdoor is er in onze samenleving een voedingsbodem ontstaan voor haat en uitsluiting, vanuit een gevoel van angst of onvrede. Maar zo willen wij niet naar elkaar en naar de wereld kijken.

Sommige politici willen complexe politieke uitdagingen oplossen (zoals het huizentekort en de uitdagingen rondom migratie) door bepaalde groepen mensen als zondebok aan te wijzen. Vervolgens stellen zij aanlokkelijke en opnieuw te simpele oplossingen voor (bijvoorbeeld grenzen sluiten), die de problemen op geen enkele manier daadwerkelijk kunnen oplossen. Natuurlijk zouden we allemaal wel willen dat het inderdaad zo simpel is. Maar het is niet reëel en het gaat voorbij aan het feit dat de uitdagingen van onze tijd complex zijn en de manieren om daarmee om te gaan vragen om meer wijsheid, diepgang en nuance. Politici verergeren zo het lijden van mensen door de complexiteit van de problemen niet serieus te nemen.

Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf.

5. Christelijke leiders mogen niet zwijgen over extreemrechts.
In Duitsland, Engeland en Frankrijk spraken leiders van landelijke kerkverbanden zich onlangs uit tegen extreemrechts gedachtegoed. Dat leiders van Nederlandse kerkverbanden daarentegen zwijgen, draagt bij aan de normalisatie van extreem-rechtse denkbeelden, ook binnen de kerk. Bovendien doet het afbreuk aan de geloofwaardigheid van het evangelie.

Ook in lokale kerken mogen we niet nalaten om extreemrechtse denkbeelden tegen te spreken, zeker nu steeds meer christenen deze ondersteunen. Wij geloven dat ongelijkheid, dehumanisering en racisme vormen van onrecht zijn waar de kerk zich in de meest heldere taal tegen moet verzetten.

Bovendien moeten we ook kritisch naar onze geschiedenis kijken. Onlangs in een verklaring heeft de PKN beleden dat ze voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog tekortschoot “in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten”. Mogen de lessen van het verleden richtingwijzers zijn voor de toekomst.

Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen.

6. De profetische stem mag niet verstommen uit angst voor polarisatie.
Wij geloven dat het essentieel is om stelling te nemen voor gerechtigheid, ook als dat leidt tot moeilijke gesprekken binnen de kerk. Gerechtigheid vraagt om stellingname; zoals we nu weten vanuit het verleden, bij onrecht zoals discriminatie kunnen we niet ontwijkend in het zogenaamd neutrale midden blijven staan.
Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen. Daarom kiezen wij ervoor om de profetische stem niet te laten verstommen, maar om onze geloofsgemeenschappen te laten fungeren als oefenplaatsen voor de noodzakelijke gesprekken over racisme en discriminatie. Opdat ons evangelie haar kracht niet verliest en smakeloos wordt!

Bovenstaande verklaring over extreemrechts gedachtegoed is door honderden christelijke leiders ondertekend. De christelijke organisatie Micha Nederland is de initiatiefnemer van de verklaring. Inmiddels staan er al ruim meer dan 400 christelijke leiders onder de verklaring, onder andere publiek theoloog Stefan Paas (rechts op de foto) en binnen de christelijke wereld bekende namen zoals Willem J. Ouweneel (links op de foto), Thomas Quartier, Wilkin van de Kamp, Rhoïnde Doth en Samuel Lee (in het midden op de foto).

Praatmee

Beluister onze podcast

#339 Jeffrey & Richard Groenenboom over een indrukwekkend getuigenis uit Eritrea
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Arie van der Veer
Video

EO deelt laatste video-overdenking dominee Arie van der Veer

De afgelopen maanden publiceerde de EO elke zondag een video-overdenking van ds. Arie van der Veer. De overdenking van deze week was al ingepland voordat hij overleed. Ter nagedachtenis aan de 'EO-dominee' wordt de overdenking gedeeld via Facebook. '

Ds. M. Klaassen
Video

Ds. Klaassen vertelt over het ontstaan van het lied 'Hoe groot zijt Gij?'

"Kent u het lied 'Hoe groot zijt Gij'?", vroeg dominee M. Klaassen recent tijdens een preek. Hij verwijst naar één van de bekendste christelijke liederen. "Het lied is een bewerking van Psalm 8. Ik weet niet of je het verhaal erachter kent? Dat is ee

Menno Bakker
Video

Kapitein Menno Bakker weet zich afhankelijk van God: "Ik kan het niet alleen"

Hij is kapitein bij de Koninklijke Marechaussee, diplomaat en werkzaam aan verschillende universiteiten. Er is weinig dat Menno Bakker niet kan. Bakker diende onder meer in Afghanistan en is nog steeds betrokken bij humanitaire acties. Afgelopen zond

Open Doors
Nieuws

Moeder uitgezet omdat ze weigert haar geloof in Jezus te verloochenen

De christelijke vrouw Aisha* – ex-moslima – en haar vier jonge kinderen zijn eind augustus onder dwang van de andere dorpsbewoners hun dorp in een land in Centraal-Azië uitgezet omdat ze hun geloof niet wilden herroepen. Aisha en haar man Halil* ware

echtscheiding
Nieuws

Refoweb-vragensteller: 'Ik raak de kerk en God steeds meer kwijt'

'Na een korte periode getrouwd te zijn, waar ik van tevoren goed over heb nagedacht, bleek ons huwelijk niet te werken en moest ik voor mijn eigen veiligheid scheiden. Ik kom op dit moment alleen nog maar in de kerk als ik deze functie uit moet oefen

Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie presenteert tegenbegroting: "Voor een rechtvaardige overheid"

De ChristenUnie presenteert vandaag haar tegenbegroting. Ook nu het CPB dit jaar de tegenbegrotingen niet doorrekent, een keuze die de ChristenUnie betreurt, zet de partij de traditie van het tegenbegroten voort.  "De ChristenUnie gelooft in construc

hogeschool
Nieuws

Godsdienstdocent promoveert na onderzoek naar christelijke burgerschapsvorming leraren

Peter van Olst promoveert op vrijdag 20 september op zijn onderzoek naar een holistische benadering van de christelijke burgerschapsvorming van leraren in een gefragmentariseerde samenleving. Zijn proefschrift heeft de titel ‘Faithfully Connected. Ho

Sahel
Positief nieuws

Gebedsverhoring: duizenden mensen gedoopt in de Sahel

Nog maar enkele decennia geleden was iedere nieuwe gelovige in de Sahel uitzonderlijk nieuws binnen Operatie Mobilisatie. Nu zien we dat er in korte tijd duizenden mensen zich laten dopen! Dat er zoveel mensen in de Sahel hun hart aan Jezus geven is

Meerartikelen

Nico van der Voet
Opinie

Te vaak wordt abortus gezien als het probleem van de vrouw

Een kind verwachten is een prachtig beeld van het christelijke leven. Iedere christen is namelijk in verwachting. Ontvankelijk voor wat komen gaat. Verlangend naar Wie komen gaat. Het Oude Testament en Nieuwe Testament zijn vol van verlangen naar en

Troonrede
Nieuws

Zo reageren ChristenUnie en SGP op de Troonrede

Het asielsysteem moet sneller, strenger en soberder, zegt koning Willem-Alexander namens de regering in de troonrede. Hij zegt dat migratie een grote druk zet op de voorzieningen in Nederland en dat vooral in de asielketen de problemen "urgent" zijn.

SGP logo
Nieuws

Politieke peiling Ipsos: SGP levert twee zetels in

In de Ipsos I&O-zetelpeiling, in de week van Prinsjesdag, komt de PVV opnieuw naar voren als grootste partij. De partij van Wilders zou nu kunnen rekenen op zo’n 42 zetels. De SGP daalt van vier naar twee zetels, terwijl de ChristenUnie er een zetel

PerspectieF
Nieuws

ChristenUnie-jongeren roepen partij op om te stoppen met sociale medium X

PerspectieF (ChristenUnie-jongeren) roept ChristenUnie op verantwoordelijkheid te nemen voor haar aanwezigheid op sociale media zoals X. Zolang X een bron is van misleidende nieuwsberichten en polarisatie omdat ze zich niet houden aan de Europese ric

Red de giftenaftrek
Nieuws

Giftenaftrek: goed nieuws voor ChristenUnie, kerken en goede doelen

De geplande versobering van de giftenaftrek wordt bijna volledig geschrapt. Voor ondernemers die giften doen, vervalt het fiscale voordeel voorlopig, maar voor particulieren blijft de giftenaftrek volledig in stand, meldt het Nederlands Dagblad. Deze

paus Franciscus
Nieuws

Paus Franciscus: "Alle religies banen een weg tot God"

Tijdens een driedaags bezoek aan Singapore verklaarde paus Franciscus dat "alle religies een weg tot God banen". Deze opmerking leidde tot felle reacties van verschillende religieuze leiders. De uitspraak werd gedaan tijdens een interreligieuze bijee

Gratia Pello
Nieuws

Indonesische christen vrijgelaten na vermeende belediging profeet Mohammed

De christelijke apologeet Gratia Pello is voorwaardelijk vrijgelaten nadat hij meer dan een jaar in een Indonesische gevangenis verbleef. Hij zat vast op beschuldiging van godslastering wegens vermeende belediging van de islamitische profeet Mohammed

Judith
Video

Judith had suïcidale gedachten: "Maar God had een plan met mijn leven"

Al sinds haar jeugd worstelt Judith met depressieve gedachten. "Het dieptepunt was toen ik rond de 20 jaar was. Toen ben ik een tijdje opgenomen geweest in een kliniek vanwege depressies. Ik had toen ook last van suïcidale gedachten. Gelukkig was God

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt dat God ons niet langer als zondaren ziet als we in Christus zijn

"In eenheid met het Lam van God ziet God jou nu als rein, heilig, rechtvaardig en volmaakt", aldus Wilkin van de Kamp. In de 99e aflevering van de serie 'Begin je dag met God' merkt de spreker en schrijver op dat God ons niet langer als zondaren ziet

Piet Vergunst
Verdieping

Enny de Bruijn probeert de ervaring van een psalm over te brengen

Als we de psalmen kwijtraken, ook in de gemeenten, is dat een verarming, zegt Enny de Bruijn. "Het allermooiste vind ik dat ze eerlijk zijn, dat alle kanten van het geloofsleven aan de orde komen." Zelf publiceert ze nu een bundel met 25 psalmen in h

ds. M. Messemaker
Video

Deze psalm leest ds. Messemaker vaak met depressieve mensen

"Soms ga ik bij mensen op bezoek die last hebben van depressiviteit. Als dominee kun je dan wel honderd keer zeggen dat 'je moet geloven in God' of 'dat je je vertrouwen op Hem moet stellen'. Maar dat helpt op dat moment gewoon niet. Daarvoor is het

Cvandaag podcast
Podcast

Predikant windt zich op over de NOS: terecht? Jan-Willem Grievink antwoordt

'De NOS werkt hard mee aan de toename van antisemitisme in Nederland', stelde dominee Oscar Lohuis. Hij stoorde zich onlangs aan 'valse berichtgeving' van de NOS over de oorlog in Israël en Gaza. Windt de predikant zich terecht hierover op? Deze vraa