Evangelie en extreemrechts gaan niet samen

Opinie 14 september 2024 5 minuten Micha Nederland
Ouweneel-Lee-Paas
ANP

In de afgelopen jaren is extreemrechts gedachtegoed door heel Europa sterker geworden. Politieke partijen met dit gedachtegoed hebben verkiezingen gewonnen en nemen deel aan regeringen. Dat geldt voor zowel Nederland als voor andere Europese landen. In Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben meerdere kerkleiders hier duidelijk stelling tegen genomen. Hun boodschap luidt steeds dat het evangelie niet samengaat met extreemrechtse gedachtegoed en extreemrechtse politiek. In Nederland overheerst tot nu toe de stilte vanuit kerkelijk leiderschap. In deze verklaring klinkt voluit het geloof dat alle mensen gelijkwaardig zijn, zowel voor Gods aangezicht als in de samenleving. Wij vinden dat de kerk nu stelling moet nemen. Daarom roepen wij christelijk Nederland op deze verklaring te onderschrijven.

Wij, ondergetekenden, spreken ons hierbij uit over het volgende:

1. Menselijke waardigheid behoort tot de kern van het christelijk geloof.
Wij geloven dat alle mensen door God gewild, geliefd en gekend zijn. Gods Koninkrijk is een veelkleurig Koninkrijk, bedoeld voor elke stam en elke taal.  Alle mensen zijn gelijkwaardig. We kunnen en willen geen onderscheid maken tussen de ene of de andere groep mensen.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn. Dit blijkt onder andere uit het reduceren van groepen mensen tot een enkel kenmerk (zoals ‘gelukszoeker’ of ‘hoofddoekje’). We doen mensen geen recht als we ze typeren aan de hand van hun afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur.

Ook de niet-menselijke metaforen (zoals ‘tsunami aan vluchtelingen’ of ‘roedel’) die regelmatig gebruikt worden zijn dehumaniserend.

Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn.

2. Een christelijke levensovertuiging kan onmogelijk samengaan met een extreemrechtse ideologie.
Bij ideologieën van extreemrechtse (politieke) partijen worden witte, westerse ‘volken’ gezien als superieur aan andere ‘volken’, waardoor mensen afkomstig uit andere ‘volken’ niet dezelfde rechten toekomen. Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Politieke partijen als de PVV en FVD stellen dat de superioriteit van westerse landen mede te danken is aan onze christelijke of joods-christelijke erfenis. Verschillende politici zeggen te willen strijden voor het behoud van de joods-christelijke cultuur, waarbij het volgens hen nodig is om (de culturele gedragingen van) niet-westerse migranten te weren. Maar juist het beroep op deze vermeende joods-christelijke erfenis versmalt onze naastenliefde tot slechts het omkijken naar het eigen ‘volk’. Hierdoor worden niet-westerse groepen, en in het bijzonder moslims, neergezet als tweederangsburgers. De naam van Christus wordt hiermee misbruikt.

3. Onze roeping tot naastenliefde is onbegrensd.
In een individualistische samenleving en in tijden van bestaansonzekerheid (met reële problemen zoals de woningnood en de groeiende moeite voor veel huishoudens om rond te komen) verleiden sommige politici mensen om als eerste en vooral hun eigen nood te zien. Toch moeten wij niet alleen willen opkomen voor onze eigen belangen. Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf. Alle mensen zijn elkaars naasten, ongeacht afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur, omdat we allemaal naar Gods beeld zijn geschapen.

Wij/zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Het idee van ‘eigen volk eerst’ gaat ten koste van andere mensen en dat sluit niet aan bij de houding die wij willen aannemen ten opzichte van armoede, onrecht of uitsluiting. De Bijbelse boodschap is radicaal: een leven als volgeling van Jezus is onlosmakelijk verbonden met een bewogen hart voor de mensen die in deze wereld uitgesloten of achtergesteld worden. Wanneer wij nalaten om hiernaar te leven, geven wij met onze houding en ons handelen een vertekend beeld van Gods liefdevolle bedoeling voor alle mensen, en werken wij Gods Koninkrijk tegen.

4. Gemakzuchtige politiek is schadelijk en het is belangrijk om ons daartegen te verzetten.
Sommige politieke partijen creëren de laatste jaren opzettelijk onrust door onwaarheden te vertellen. Hierdoor is er in onze samenleving een voedingsbodem ontstaan voor haat en uitsluiting, vanuit een gevoel van angst of onvrede. Maar zo willen wij niet naar elkaar en naar de wereld kijken.

Sommige politici willen complexe politieke uitdagingen oplossen (zoals het huizentekort en de uitdagingen rondom migratie) door bepaalde groepen mensen als zondebok aan te wijzen. Vervolgens stellen zij aanlokkelijke en opnieuw te simpele oplossingen voor (bijvoorbeeld grenzen sluiten), die de problemen op geen enkele manier daadwerkelijk kunnen oplossen. Natuurlijk zouden we allemaal wel willen dat het inderdaad zo simpel is. Maar het is niet reëel en het gaat voorbij aan het feit dat de uitdagingen van onze tijd complex zijn en de manieren om daarmee om te gaan vragen om meer wijsheid, diepgang en nuance. Politici verergeren zo het lijden van mensen door de complexiteit van de problemen niet serieus te nemen.

Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf.

5. Christelijke leiders mogen niet zwijgen over extreemrechts.
In Duitsland, Engeland en Frankrijk spraken leiders van landelijke kerkverbanden zich onlangs uit tegen extreemrechts gedachtegoed. Dat leiders van Nederlandse kerkverbanden daarentegen zwijgen, draagt bij aan de normalisatie van extreem-rechtse denkbeelden, ook binnen de kerk. Bovendien doet het afbreuk aan de geloofwaardigheid van het evangelie.

Ook in lokale kerken mogen we niet nalaten om extreemrechtse denkbeelden tegen te spreken, zeker nu steeds meer christenen deze ondersteunen. Wij geloven dat ongelijkheid, dehumanisering en racisme vormen van onrecht zijn waar de kerk zich in de meest heldere taal tegen moet verzetten.

Bovendien moeten we ook kritisch naar onze geschiedenis kijken. Onlangs in een verklaring heeft de PKN beleden dat ze voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog tekortschoot “in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten”. Mogen de lessen van het verleden richtingwijzers zijn voor de toekomst.

Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen.

6. De profetische stem mag niet verstommen uit angst voor polarisatie.
Wij geloven dat het essentieel is om stelling te nemen voor gerechtigheid, ook als dat leidt tot moeilijke gesprekken binnen de kerk. Gerechtigheid vraagt om stellingname; zoals we nu weten vanuit het verleden, bij onrecht zoals discriminatie kunnen we niet ontwijkend in het zogenaamd neutrale midden blijven staan.
Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen. Daarom kiezen wij ervoor om de profetische stem niet te laten verstommen, maar om onze geloofsgemeenschappen te laten fungeren als oefenplaatsen voor de noodzakelijke gesprekken over racisme en discriminatie. Opdat ons evangelie haar kracht niet verliest en smakeloos wordt!

Bovenstaande verklaring over extreemrechts gedachtegoed is door honderden christelijke leiders ondertekend. De christelijke organisatie Micha Nederland is de initiatiefnemer van de verklaring. Inmiddels staan er al ruim meer dan 400 christelijke leiders onder de verklaring, onder anderen publiek theoloog Stefan Paas (rechts op de foto) en binnen de christelijke wereld bekende namen zoals Willem J. Ouweneel (links op de foto), Thomas Quartier, Wilkin van de Kamp, Rhoïnde Doth en Samuel Lee (in het midden op de foto).

Praatmee

Beluister onze podcast

#382 Jeffrey & prof. dr. Henk van den Belt: Wat hebben we anno 2025 aan de Reformatie?
Of beluister op:

Meerartikelen

Bikker-Stoffer-Bontenbal
Nieuws

Analyse NIW: SGP blijft trouw aan Israël, CU en CDA schuiven op

De SGP is volgens het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) de meest consequente christelijke bondgenoot van Israël in de Tweede Kamer. Dat blijkt uit een analyse van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), die het NIW publiceerde in aanloo

SGP-partijdag
Nieuws

Theologen hekelen toon SGP in Israël-debat: 'Bevindelijk populisme'

De felle kritiek van SGP-Kamerlid Diederik van Dijk op de Israël-uitspraken van CDA-leider Henri Bontenbal zorgt voor verdeeldheid binnen christelijke kring. Terwijl veel gelovigen de vergelijking die Bontenbal maakte tussen Israël en Rusland 'onbegr

palestina
Nieuws

Kerk in Gouda cancelt Bijbelstudies over Israël na dreiging pro-Palestina demonstratie

Een protestantse kerk in Gouda heeft een reeks Bijbelstudies geschrapt nadat een pro-Palestina actiegroep uit dezelfde stad een grote demonstratie aankondigde. Toen de kerk daarachter kwam, besloot men de zaalhuur te annuleren. Dat meldt het Algemeen

Kirsten Alting
Interview

Countryzangeres Kirsten Alting maakt comeback: "Ik zou nooit meer zingen, maar God had andere plannen"

Artsen voorspelden dat ze nooit meer zou kunnen lopen of zingen. Toch keert country- en gospelzangeres Kirsten Alting terug op het podium, waar ze haar loflied op God zingt. De zangeres, die internationaal succes behaalde, werd geveld door een zeldza

Halloween
Nieuws

Ruim 1500 kerken gaan tijdens Halloween 72 uur in gebed

Ruim 1500 kerken gaan tijdens Halloween 72 uur lang in gebed. Dat meldt Christian Today. Het initiatief - dat deel uitmaakt van een evangelisatiecampagne - is afkomstig van de organisatie National Day of Prayer and Worship (NDOPW). Zij roept kerken i

grootste verkiezingsposter
Persbericht

Christenen onthullen grootste verkiezingsposter van Nederland op de Wallen

Midden op de Amsterdamse Wallen is maandagavond de grootste verkiezingsposter van Nederland onthuld. Een indrukwekkend doek van 5 bij 9 meter, dat een volledig grachtenpand bedekt, vormt het opvallende middelpunt van de campagne ‘Stem Medemenselijk’

Ds. D.C.G. van der Kraan
Nieuws

Nieuwe predikant voor hervormde gemeente Reeuwijk: ds. D. C. G. van der Kraan

De hervormde gemeente te Reeuwijk (Dorpskerk) beschikt binnenkort weer over een eigen predikant. Ds. D. C. G. van der Kraan (foto) nam het op hem uitgebrachte beroep aan. In Reeuwijk volgt de predikant uit Gouda de eerder dit jaar naar Barneveld vert

Open doorsdag
Dagelijks leven

Open Doorsdag zorgt voor emotionele en indrukwekkende momenten

Indrukwekkende en stilmakende verhalen, samen bidden en zingen en bovenal stilstaan bij de miljoenen broeders en zusters die wereldwijd vanwege hun geloof vervolgd worden. De Open Doorsdag was zaterdag 25 oktober opnieuw volledig uitverkocht. 4000 me

Meerartikelen

agenda voor het hart
Persbericht

Rapport over sterke relaties overhandigd aan staatssecretaris Nicky Pouw

Vandaag overhandigde een delegatie van de Agenda voor het Hart, samen met Don Ceder (ChristenUnie) het rapport “Sterke en veilige partnerrelaties in Nederland”  aan staatssecretaris Nicky Pouw (VWS), als onderdeel van de brede maatschappelijke bewegi

politie
Nieuws

Politie ontslaat van zedenmisdrijven verdachte kerkorganist (34) A.N.

De 34-jarige kerkorganist A.N. is ontslagen als politiemedewerker. ‘Hij heeft zich schuldig gemaakt aan ernstig plichtsverzuim’, maakt de politie bekend. Hij zit op dit moment vast als verdachte van meerdere zedenmisdrijven. N. wordt verdacht van zed

Marijn Burkunk
Column

Als christen naar de stembus: tussen de Heer van Boven en de heer van beneden

De vorige keer vonden we in de Schrift een duidelijk stemadvies: niet afwijken naar links of rechts, maar voor “het midden” gaan. Radicaal voor het midden kiezen is openstaan voor de positieve kanten van zowel links als rechts en in principe deels me

Elise van Hoek
Interview

Elise van Hoek: “Reformatorisch onderwijs is geen reservaat”

Ruim dertig jaar na haar middelbare schooltijd kijkt Elise van Hoek met dankbaarheid én realisme terug op haar jaren op een reformatorische school. “Het was een veilige omgeving, maar niet altijd een vrije”, zegt ze. Toch ziet ze het reformatorisch o

Hans van de Breevaart
Opinie

Waarom ik als christen actief ben voor Forum voor Democratie

Forum voor Democratie presenteert zich nadrukkelijk niet als een christelijke partij. Wat bezielt mij dan om als christen partijen als het CDA, de ChristenUnie en zelfs de SGP voorbij te gaan, en deze partij mijn stem te geven en ervoor actief te zij

Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie neemt geen deel aan coalitie die tornt aan onderwijsvrijheid

De ChristenUnie sluit deelname aan een toekomstige coalitie uit die wil sleutelen aan artikel 23 van de Grondwet, het grondwetsartikel dat de vrijheid van onderwijs waarborgt. Dat zegt lijsttrekker Mirjam Bikker in het Reformatorisch Dagblad. Volgens

Ds. A. Beens
Nieuws

Ds. A. Beens (78) overleden

De hervormd emerituspredikant ds. A. Beens is vrijdag op 78-jarige leeftijd overleden. De predikant diende in zeven gemeenten en bracht zijn laatste levensjaren door in Barneveld. Ds. Beens werd in 1946 geboren in Genemuiden en groeide op in een eenv

Travis Hunter
Getuigenis

Topsporters laten zich dopen: “Begin van nieuw hoofdstuk met Jezus”

Twee bekende Amerikaanse sporters hebben onlangs publiekelijk hun geloof in Jezus Christus beleden door zich te laten dopen. Zowel Travis Hunter (foto), nieuw talent bij de Jacksonville Jaguars, als Noah Lyles, olympisch kampioen sprint, maakten beke

Wereld Evangelische Alliantie
Nieuws

Wereld Evangelische Alliantie wil in 2033 ieder mens bereiken met het Evangelie

De Wereld Evangelische Alliantie (WEA) is maandag 27 oktober in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul gestart met haar veertiende Algemene Vergadering. Onder het thema 'Het Evangelie voor iedereen in 2033' kwamen honderden leiders uit alle werelddelen sa

India vlag
Nieuws

Drie christenen gearresteerd in India onder omstreden anti-bekeringswet

In de Indiase deelstaat Uttar Pradesh zijn drie christenen, onder wie een pastor, gearresteerd op beschuldiging van het proberen bekeren van hindoes tot het christelijk geloof. Dit laat de Christian Post weten. De omstreden anti-bekeringswet leidde t

Palestijnse christenen
Video

Beluister dit klaaglied van Palestijnse christenen

Josleen en Jamilee zingen in de Latin Church in Taybeh op de Westbank het Arabische klaaglied ‘Wa Habibi’. Het eerste couplet geeft Maria’s verdriet weer om haar lijdende zoon, het tweede klinkt vanuit Jezus zelf, gericht tot zijn volgers. Beluister

Nicea
Persbericht

TUA belicht Drie-eenheid tijdens Week van de Vroege Kerk

In november organiseert de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) opnieuw de Week van de Vroege Kerk, dit jaar van 17 tot en met 21 november 2025. Het thema luidt: “De Triniteit van Nicea in bredere context.” De cyclus van vijf avonden staat in he