Preken over gastvrijheid: 3 handreikingen op een rijtje

God24 november 2022 Ds. Pieter Kleingeld
Ds. Pieter Kleingeld

Pieter Kleingeld (predikant NGK Oegstgeest) hield een prekenserie over gastvrijheid. Paulien Vervoorn vroeg hem naar tips om het thema op de kaart te zetten.

1. Communiceer dat gastvrijheid hoort bij de kern van het evangelie
Een groep jongeren in mijn vorige gemeente organiseerde maandelijks een maaltijd. Aanvankelijk nodigden we mensen uit die op de Voedselbank waren aangewezen. Al snel ontstond een veelkleurige groep bezoekers: moslims, christenen, niet-christenen, Antillianen, Nederlanders, Marokkanen. Iedereen die kwam, hielp mee en kon ook – als ie dat wilde – mee koken. Mijn motto: de eerste christenen hadden alles gemeenschappelijk, zelfs de afwas. Op een avond telde ik de nationaliteiten. Het waren er zeven. Toen stelde ik de vraag ‘Wat betekenen al die nationaliteiten?’ Een katholieke Antilliaanse vrouw antwoordde spontaan: ‘Dat betekent verzoening.’ Ik was even stil en zei toen: ‘Ja. Wat we nu doen, is een voorproefje van wat God straks gaat doen. In Jesaja 25 staat dat God ooit alle volken gastvrij bij Hem aan tafel nodigt.’ Ze voelde haarfijn aan wat er gebeurde. Het was een inkoppertje voor mij om het evangelie uit te leggen.

Het woord gastvrijheid komt niet vaak in de Bijbel voor. Maar bedenk je, dat het Griekse woord liefde voor de vreemdeling betekent. Dat komt in de buurt bij het hart van het evangelie. Gastvrijheid begint bij Gods liefde voor ons. Wij waren van Hem vervreemde en soms zelfs Hem vijandige mensen. Maar God de Vader sloeg zijn armen om ons heen en nodigde ons uit bij Hem aan tafel. Gastvrijheid gaat ook over onze ontvankelijkheid om goed nieuws van een ander te ontvangen, juist wanneer we diegene gastvrijheid verlenen in de vorm van onderdak, een maaltijd, een bezoek of het aanbieden van kleding. Zo blijkt de ander soms boodschapper van De Ander te zijn.

Verhalen in de Bijbel over eten, hongersnood, vluchtelingen, gebrek en overvloed hebben alles te maken met het hart van het evangelie.

2. Maak er een prekenserie van
Ben je vertrouwd met de Bijbel, dan herkende je net Romeinen 5, Matteüs 25 en Lukas 15. Misschien denk je bij gastvrijheid ook aan Ruth of Deuteronomium 10:19 of Hebreeën 13:1. Kortom: het thema gastvrijheid leent zich uitstekend voor een prekenserie om Gods genade te presenteren in de vorm van gastvrijheid.

Ik heb voor mezelf het hele evangelie in vier (on-)gastvrije maaltijden samengevat:

Schepping
God nodigt de mens uit om te eten. Voedsel is verbonden met leven en overvloed.

Zondeval
De mens eet stiekem de verboden vrucht.

Voedsel is sinds die tijd verbonden met leven en overvloed, maar ook met ziekte en dood.

Hoop
Ooit komt het weer goed tussen God en mensen, ooit zitten alle volken zonder angst voor de dood samen aan tafel, aan een rijke maaltijd. Verzoend met God en met elkaar.

Redding
De hoop wordt vervuld door Jezus’ lijden en sterven. Voorafgaand aan zijn sterven verbond Jezus een maaltijd aan zijn dood aan het kruis.

Vraag nieuwkomers hoe gastvrij zij jullie gemeente ervaren.

Met deze vierslag in het achterhoofd ontdekte ik dat ik bij elke maaltijd wel iets kon vertellen over Gods gastvrijheid. En andersom: dat verhalen in de Bijbel over eten, hongersnood, vluchtelingen, gebrek en overvloed alles te maken hebben met het hart van het evangelie.

En met Pinksteren? Petrus haalt op de Pinksterdag Joël 3 aan. Dat hoofdstuk vormt het keerpunt van het hele boekje: een boekje dat begint met een hongersnood!

Houd je een prekenserie, dan is zo’n rode draad handig voor jezelf en voor je luisteraars. Wat bovenstaande rode draad ook doet, is nadrukkelijk insteken op Gods gastvrijheid. Want we willen natuurlijk wel Gods genade verkondigen en geen moralistische praatjes houden. Een andere mogelijkheid is om Lukas 15 als rode draad te kiezen of een combinatie van Lukas 14 en 15.

3. Maak het concreet
Ik begon deze blog niet voor niets met het verhaal van die gemeenschappelijke maaltijd. Die zeven nationaliteiten aan tafel lieten de deelnemers Gods verhaal van verzoening beleven. Ik hoefde er alleen nog maar de woorden aan te geven. Nou, nog iets preciezer: de Heilige Geest liet me naar die maaltijd in dat kleine kerkgebouwtje kijken door de ogen van Jesaja 25. Vervolgens kon ik hen dat evangelie verkondigen. De deelnemers aan de maaltijd ‘beleefden’ mijn preek. Soms zoek je als voorganger een praktisch voorbeeld bij een geloofsthema of een Bijbelverhaal. Bij gastvrijheid gaat het vaak andersom. Gastvrije en ongastvrije praktijken roepen Bijbelverhalen en/of geloofsthema’s op. Het is net als Jezus in Lukas 14 een kwestie van goed om je heen kijken.

Omdat gastvrijheid zo dicht op het hart van het evangelie zit, is het ook goed om ons als christenen te oefenen in gastvrijheid. Denk bijvoorbeeld aan

  • gastheren en -vrouwen die mensen verwelkomen aan het begin van een kerkdienst of samenkomst
  • goede koffie en koek na afloop
  • oprechte interesse
  • gasten aanspreken
  • gezamenlijke maaltijden
  • een gebouw dat open is voor de buurt of voor cursussen
  • aandacht voor kinderen en jongeren
  • meedoen aan Kerkproeverij.

Vraag nieuwkomers hoe gastvrij zij jullie gemeente ervaren. Of organiseer een leeskring naar aanleiding van een boek, bijvoorbeeld De Vrijgevige God van Tim Keller of Saved By Grace And Hospitality van Joshua J. Jipp.

Mijn tip: kies als gemeente een aantal passende manieren waarop jullie gastvrij zijn. Als spreker of voorganger in een gemeente kun je vervolgens jaarlijks een of meerdere keren het thema aansnijden.

Leestip: In week 2 van Zin in preken lees je over het plannen van prekenseries. Hierin deelt Pieter Kleingeld een aantal tips en ervaringen.

PS: Alpha Nederland organiseerde in november 2022 de week van de gastvrijheid. Lees ook: Mystery guests bezoeken tientallen kerkdiensten: Dit zeggen ze over de gastvrijheid.

Paulien Vervoorn is spreker, trainer en auteur en eigenaar van Geloofwaardig Spreken. Deze blog van ds. Pieter Kleingeld verscheen eerder op haar website.

Praatmee

Beluister onze podcast

#306 Jeffrey, Tabitha en Matthijs over geld verdienen in christelijk Nederland
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Statenvertaling
Nieuws

GBS terughoudend met aanpassen Statenvertaling: 'Overgrote deel blijft onveranderd'

Een projectgroep houdt zich namens de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS) bezig met het moderniseren van de Statenvertaling, omdat 'sommige woorden in onbruik zijn geraakt'. In een update maakt de GBS duidelijk dat 'het overgrote deel van de tekst ge

Poetin en Kirill
Nieuws

Russisch-Orthodoxe Kerk steunt uitspraak Hooggerechtshof over 'extremistische LHBTI'ers'

Het Russische Hooggerechtshof verklaarde de LHBTI-beweging onlangs als ‘extremistisch’, nadat het Russisch ministerie van Justitie vorige week opriep om de beweging in Rusland te verbieden. Verscheidene internationale organisaties, waaronder Amnesty

Bijbel
Nieuws

Bijna een kwart van de Britse jongeren staat open voor een verbod op de Bijbel

Volgens een opiniepeiling zou bijna een kwart van de Britse jongeren openstaan voor een verbod op de Bijbel. Dat meldt Christian Today. Volgens de ondervraagde jongeren zouden boeken die ‘haatzaaiende taal’ bevatten verboden moeten worden. Daar schar

André Nieuwkoop
Video

Luister naar deze koraalbewerking over Psalm 121 van André Nieuwkoop

Organist André Nieuwkoop is zonder twijfel een begenadigd organist. Vorig jaar december liet hij in de Grote Kerk van Dordrecht op prachtige wijze een koraalbewerking over Psalm 121 horen. Aansluitend speelde de organist, in het dagelijks leven actie

Jezus
Nieuws

Wereldberoemde Jezus-film verschijnt in 2025 ook in animatievorm

De bekende film ‘Jesus’ gaat een nieuw tijdperk in. De film die een inkijkje biedt in het leven en de bediening van Jezus, verschijnt in 2025 ook in animatievorm. Dat meldt CBN News. ‘Jesus' verscheen in 1979 en werd sindsdien door miljarden mensen b

Marawi
Nieuws

Islamitische terreurgroep pleegt bomaanslag op Filipijnse kerk: vier doden en tientallen gewonden

Bij een bomaanslag tijdens op een Filipijnse kerk in de stad Marawi zijn afgelopen zondag vier christenen om het leven gekomen. De islamitische terreurgroep IS heeft de aanslag opgeëist. Naast de doden raakten er ook tientallen christenen gewond.  De

Ds. Arie van der Veer
Verdieping

God kijkt naar ons verdriet met de ogen van Jezus

Moeite en verdriet, het gaat niemand voorbij. De Bijbel vertelt ons dat van al dat leed, al die moeite en verdriet, God ooggetuige is. Hij ziet het. Hem ontgaat niets. Groot maar ook klein verdriet. Hij ziet de man die wanhopig is na het verlies van

Ds. M. Klaassen
Video

Ds. Klaassen verbaast zich over korte rokjes refoleerlingen: "Alsjeblieft, trek een broek aan"

"Ik woon vlakbij een grote reformatorische school en ik zie bijna dagelijks jonge meiden voorbijkomen. Soms met zulke rokjes en dunne panty's eronder, dat ik denk: 'Alsjeblieft, trek een broek aan'", merkte ds. M. Klaassen onlangs op in een preek. De

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom je identiteit niet door anderen bepaald wordt

"Er zijn heel wat mensen die hun heel leven hebben geleefd naar het beeld van de ander. Ze zijn er nooit aan toegekomen om zichzelf te zijn. David ontdekte dat zijn identiteit niet bepaald wordt door de mening van andere mensen, noch door omstandighe

Arjanne Holsappel
Column

Ik ben zeer bezorgd over het huidige christendom

150 jaar na Christus werd er een brief geschreven over christenen. Waar kon je hen aan herkennen? Waarin waren zij anders? “De christenen onderscheiden zich door taal en kledij. Ze gebruiken een afwijkend dialect en leven een uitzonderlijk leven. Hun

PKN-synode
Verdieping

Een uitgebreide terugblik op de generale synode van de PKN

In de vergadering van de generale synode (PKN) op 17 en 18 november in Lunteren stonden Israël en het huwelijk op de agenda. Daarnaast sprak de synode over de opleidingseisen van de dienaren van het Woord. Moet iedere voorganger, predikant én pastor,

gegijzelde Israëli's
Nieuws

Christenen voor Israël vraagt met stille tocht aandacht voor gegijzelde Israëli's

'Op donderdag 7 december om 10.30 uur organiseren we een stille tocht in Den Haag, om aandacht te vragen voor de gegijzelde Israëli's die door Hamas vastgehouden worden in Gaza. We roepen u op om ook te komen!', meldt Christenen voor Israël. Christen

Vrede op aarde
Nieuws

NBG-adventsleesplan 2023: 'Vrede op aarde'

"Vrede op aarde - drie woorden uit het kerstverhaal die veel mensen kennen. Maar wat kun je ermee als vrede ver te zoeken is? Toch is dit de titel van ons digitale leesplan voor advent, de periode die op 3 december is begonnen", zegt Anne-Mareike Sch

Kirgizie
Nieuws

Kirgizië wil rol van kerken ver terugdringen

Kirgizië wil strengere voorwaarden opleggen bij de erkenning van kerken en christelijke organisaties. De bevolking heeft tot 9 december inspraak op een plan dat het aanvragen van een vergunning ernstig bemoeilijkt. Daarna buigt het Kirgizische parlem

Jan van den Bosch
Nieuws

Jan van den Bosch wil succesvol zijn in het helpen van anderen

Wanneer topondernemer Jan van den Bosch gevraagd wordt naar zijn definitie van succesvol zijn dan ontleend hij de betekenis daarvan aan de mate waarin hij anderen kan helpen. Zo heef Jan een Oekraïense vlag in zijn tuin hangen. Toen daar de oorlog ui

Jack Mac Donald
Interview

Jack Mac Donald wil mensen naar de kerk helpen via WhatsApp: “Drempel ligt vaak hoog"

Onlangs lanceerde Jack Mac Donald ‘OnlineChurch.’ Dit is een digitale community waar christenen via Whatsapp kunnen aansluiten. In de community worden allerlei geloofszaken gedeeld en bemoedigen mensen elkaar om vol te houden. Dit om ieders vuur voor

Ella van den Brandhof & Remmelt Meijer
Boekfragment

Hoe is je kerkgebouw een toegankelijke plek voor buitenstaanders?

In het eerste deel van ons boek Herkerken schreven we over de boodschap van de lege gebouwen, een hartenkreet van de Tsjechische theoloog en priester Tomáš Halík. De lege gebouwen in coronatijd noemde hij een symbool voor de leegte in de kerken waar

Jacobs en Oudkerk
Column

Dagboek van een opperrabbijn: Betekenisvolle kleinigheidjes

Het is inmiddels maandagochtend vijf uur in de vroegte en ik haast me om dit dagboek, dat ik gisteren had moeten inleveren, alsnog uit mijn digitale vulpen te laten verschijnen. Ik duik hiervoor mijn kalender in om te kijken waar ik de afgelopen dage

Prof. dr. Marc de Vries
Nieuws

Prof. Marc de Vries wordt Eerste Kamerlid voor SGP

Prof. dr. Marc de Vries volgt mr. Diederik van Dijk op als Eerste Kamerlid voor de SGP. Van Dijk wordt op woensdag 6 december geïnstalleerd als lid van de Tweede Kamer en De Vries op dinsdag 12 december als lid van de Eerste Kamer. De Vries is hoogle

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant gelooft dat geaborteerde kinderen in de hemel zijn

Ds. J. Koppelaar gelooft vurig dat geaborteerde kinderen in de hemel zijn. Dat stelde de hersteld hervormde predikant onlangs in een themapreek waarin het ging over de Week van het Leven. Koppelaar maakte daarbij kenbaar dat God je zomaar kan inschak