Het ambt laat (als het goed is) duizend bloemen bloeien

God21 november 2022 Wilbert van Iperen
Wilbert van Iperen

Ouderlingenblad viert dit jaar haar honderdjarig jubileum. Nog altijd wordt het tijdschrift door veel mensen met een taak in de gemeente gelezen. De naam van het blad is al een eeuw oud, maar eerlijk is eerlijk: de vlag dekt niet geheel de lading. Het blad wordt allang niet meer alleen door ouderlingen gelezen. Vandaar ook de ondertitel en de accolades: Ouderlingen{blad} voor pastoraat en gemeenteopbouw.

Allerlei aspecten van het gemeente-zijn passeren de revue, belicht door verschillende schrijvers met diverse achtergronden. Een blad om te informeren en praktisch te gebruiken in je werk in de gemeente. Hoe raakt de verschuiving van de doelgroep van dit tijdschrift – van 'ouderling' naar 'iedereen in de kerk die een taak heeft' – aan de visie op het ambt? Ik doe een poging.

Voorwaar geen kleine zaak!
In 1922 informeert en bemoedigt het blad ouderlingen. Dat is nodig, want als je het bevestigingsformulier leest, dan ‘voelt de broeder allen moed in de schoenen zinken.’ Waar hij voor staat is niet niks:

"Vooreerst heeft hij met den Dienaar des Woords opzicht te hebben over de gemeente, naarstig toe te zien op belijdenis en wandel van alle lidmaten, en degenen die zich onstichtelijk gedragen te vermanen, of bij voortgaande onbekeerlijkheid te behandelen met de kerkelijke tucht. Voorwaar geen kleine zaak!"

Als het 'formele ambt' in de gemeente ertoe leidt dat de gaven van mensen niet tot bloei kunnen komen, dan gaat er iets mis.

Er is in de afgelopen eeuw veel veranderd. Waar begin vorige eeuw het accent lag op tucht en de ouderling en Dienaar des Woords de agenda van het huisbezoek bepaalden, is de mens die bezocht wordt centraal komen te staan. Pastoraat is geen 'spezialfall der Predigt' (geen vorm van verkondiging), maar veel meer een ontmoeting waarin de levens- en geloofsvragen van de mens die je bezoekt centraal staan. Het belangrijkste woord in veel cursussen over pastoraat is 'luisteren'. Niet te snel spreken, maar al luisterend ontdekken waar die ander is en daar passend op reageren.

En waar we in 1922 lezen dat de schroom om het ambt op je te nemen begrijpelijk is, probeer ik aspirant ambtsdragers juist gerust te stellen. “Je hoeft niet alles te weten en overal een antwoord op te hebben als je ouderling of dominee bent.” Maar hoe zit het dan met het aspect van opzicht en tucht? Komt dat alleen om de hoek kijken als iemand in de gemeente het echt te bont heeft gemaakt? Wat is de toegevoegde waarde van het ambt?

Alle leden geroepen en gerechtigd
Wat mij bij de voorbereiding van deze column en De theologie podcast opnieuw verraste is de enorme flexibiliteit die we aantreffen in het Nieuwe Testament. Je kunt proberen daar orde in aan te brengen, maar als je 1 Korintiërs 12 t/m 14 of Romeinen 12 leest, valt als eerste de rijkdom aan gaven op die de Geest aan mensen geeft. Wat royaal! Dat is wat mij betreft de basis van iedere ambtsdiscussie die we voeren: het ambt laat – als het goed is – duizend bloemen bloeien. Als het 'formele ambt' in de gemeente ertoe leidt dat de gaven van mensen niet tot bloei kunnen komen, dan gaat er iets mis.

Ook in de Kerkorde van de Protestantse Kerk is dit uitgangspunt leidend. In artikel IV – waarin de essenties van het gemeente-zijn opgesomd worden – staat:

"De gemeente, daartoe begenadigd door de Geest, is geroepen tot de dienst aan het Woord van God … Alle leden van de gemeente zijn geroepen en gerechtigd hun gaven aan te wenden tot vervulling van de opdracht die Christus aan de gemeente geeft."

Ambtsdragers luisteren niet alleen, zij sturen ook bij, ze wijzen richting en ze maken keuzes. Een verantwoordelijke taak.

De leden van de gemeente zijn het subject van het gemeente-zijn. Hoofd voor hoofd hebben zij een roeping en zijn ze gerechtigd mee te doen. Samen vormen zij het lichaam van Christus. Daarom gaat art. IV ook vooraf aan art. V, waarin over het ambt gesproken wordt.

De ambtsdrager geeft geestelijke leiding
Waarom is het ambt nog nodig als de gemeenteleden samen het subject zijn? Ook daarover heeft Paulus wel wat te zeggen. Met alle waardering voor de rijkdom van gaven waarschuwt hij voor desintegratie. Hij weet hoe wij mensen in elkaar steken. Voordat je het weet gaan we aan de haal met onze gaven en verstikken we de creativiteit van anderen. Daarom onderstreept Paulus: "… als u zo graag gaven van de Geest bezit, streef er dan naar uit te blinken in gaven die de gemeente opbouwen." (1 Korintiërs 14:12)

Ligt hier niet een belangrijke taak voor de ambtsdragers in de gemeente? Geestelijk leiding geven aan allen die hun steentje willen en kunnen bijdragen. Zorgen dat ieder in de gemeente tot zijn recht komt, ook die jongen die wat minder zichtbaar is of dat meisje met ADHD. En tegelijkertijd het totaalplaatje in het oog houden en zorgen dat de essenties van het gemeente-zijn gezekerd zijn.

Ambtsdragers luisteren niet alleen, zij sturen ook bij, ze wijzen richting en ze maken keuzes. Een verantwoordelijke taak, die je samen doet met je mede-ambtsdragers. Als je er zo naar kijkt, kan dit volgens mij ook gevolgen hebben voor de grootte van de kerkenraad. Je hoeft als kerkenraad niet alles zelf te doen.

De kerkenraad is er niet om hekjes te plaatsen. Dan regeert de angst.

Luisteren naar het ritselen van de Geest
Nog even over de taak van opzicht en tucht. Velen hebben het daar in onze tijd een beetje lastig mee hebben. Wie ben ik om iets te vinden van de keuzes of het leven van een ander? Misschien is het ook maar goed dat we onszelf niet zo comfortabel voelen met een woord als tucht. Dat behoedt ons voor een al te snel oordeel. De kerk heeft in de voorbije eeuwen al genoeg mensen buitengesloten en de cancelcultuur in onze samenleving is bikkelhard.

Maar de ongemakkelijkheid mag niet leiden tot onverschilligheid. Soms gebeuren er dingen in de gemeente waarbij je niet weg kunt kijken. Vormen van machtsmisbruik, financiële misstanden, verdraaiing van het evangelie, berusting in het lot van vluchteling. Dan is het aan de ambtsdragers om ‘de gemeente bij het heil te bepalen en bij haar roeping in de wereld te bewaren’ (art. V Kerkorde Protestantse Kerk).

Maar… gebruik opzicht niet om het jezelf als kerkenraad gemakkelijk te maken. De kerkenraad is er niet om hekjes te plaatsen. Dan regeert de angst. Je bent als ambtsdrager geroepen, je hebt zelf de stem van het Evangelie gehoord. Jij hebt 'ja' geantwoord en mag met jouw gave je steentje bijdragen aan het welzijn van de gemeente. Aan jou om – samen met je mede-zusters en -broeders – te luisteren naar het 'ritselen van de Geest' en de gemeente ruimte te geven om te groeien, in het Licht van het Evangelie.

Wilbert van Iperen is classispredikant van classis Veluwe van de Protestantse Kerk in Nederland en hoofdredacteur van Ouderlingenblad. Lees Ouderlingenblad op Theologie.nl.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho