Hoe biedt ouderenzorg een verdubbeling aan ouderen het hoofd? "Manier waarop zorg is georganiseerd wordt anders"

Een verdúbbeling van de vraag naar ouderenzorg. We kunnen het ons niet voorstellen, maar tussen nu en 2030 en 2040 is dat de verwachting. “En dat terwijl er minder mensen in de zorg komen werken”, zegt bestuurder Anne Bosman van Accolade Zorg. Hoe gaat een christelijke zorggroep met die ontwikkeling om?

Vanouds is Accolade Zorg een zorggroep die ontstaan is vanuit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, vertelt Bosman. In zes huizen worden ouderen met lichamelijke of geestelijke zorgvragen geholpen, waarvoor zo’n 900 collega’s actief zijn. Ook jongeren die bijvoorbeeld een ongeluk hebben gehad en niet-aangeboren hersenletsel opliepen, krijgen zorg bij Accolade. Waar collega’s gevraagd wordt om christen te zijn, is dat bij bewoners anders: “Iedereen die bij ons voor zorg komt, is van harte welkom, ongeacht hun achtergrond.”

Op wat voor manier proberen jullie je christen-zijn te verwerken in de zorg?
“In sollicitatiegesprekken vragen wij aan collega’s of zij christen zijn. Wij vinden het belangrijk om in ons dagelijkse handelen daar iets van terug te laten zien. Dat kan expliciet zijn rondom de maaltijd door te bidden, een stukje uit de bijbel te lezen, een weeksluiting te houden of door onze diensten op zondag. Los daarvan kan dat één op één zijn in de dagelijkse zorg, waarbij er met een bewoner gezongen of gebeden wordt als hij of zij daar behoefte aan heeft.”

“Maar het uitstralen van ons christen-zijn kan ook zijn door de liefde waarmee we het werk doen. Door aandacht te geven of de extra mijl te gaan voor een bewoner.”

Er ligt dus een enorme uitdaging voor de zorg, noemde u net al even. Waar hebben we het precies over?
“Er zijn twee hele grote ontwikkelingen. Als eerste is er een stijgende zorgvraag: het aantal ‘zorgvragers’ groeit de komende jaren heel fors. Voorspellingen zijn dat tussen nu en 2030 en 2040 de zorgvraag verdubbelt. Dat zijn de getallen waar het over gaat. Als tweede is er de fors krimpende arbeidsmarkt. Die zien we nu al in veel sectoren als het onderwijs en in de zorg: er is een schreeuwend tekort aan mensen.”

“Die zorgvraag wordt niet snel minder, al kan daar wel wat aan gedaan worden door mensen langer in de thuissituatie te houden, preventie belangrijker te maken en lichtere zorgvormen aan te bieden. Ook kan je mantelzorgers beter ondersteunen en inzetten op innovatie. Dat is een heel palet aan oplossingen waar de sector en Accolade Zorg mee bezig zijn om dit probleem het hoofd te bieden. Maar die oplossingen zijn ook nodig om het voor Nederland betaalbaar te houden. Er moeten keuzes gemaakt worden.”

Moet de baan niet aantrekkelijker gemaakt worden, bijvoorbeeld door een hoger salaris te betalen?
“Dat is een onderdeel daarvan. Aan het begin van de coronacrisis applaudisseerde iedereen voor de zorg, daarna ebde de aandacht weg. Maar hierin zetten we stappen: we hebben net een nieuwe cao gesloten en we proberen als organisatie ook een goede werkgever te zijn. Door aandacht en waardering te uiten en te zien dat de wereld groter is dan werk. Collega’s hebben soms met moeilijke dingen als de werk-privébalans te dealen, of omgang met schuldenproblematiek. We hebben het Zorg voor jou-programma, zodat zij daarmee geholpen kunnen worden.”

Wat zit achter deze problematiek? Waarom is dit een structureel probleem?
“Het komt onder meer door demografische ontwikkelingen: de verhouding tussen jongeren en ouderen wordt anders, waardoor de kloof ontstaat. De afgelopen jaren is er van alles aan gedaan, maar dat is veel te weinig geweest. Als het economisch goed gaat, betekent het dat er mensen de overstap maken uit de zorg en het aantrekkelijker wordt om wat anders te gaan doen. Aan de andere kant: als het economisch gezien slechter gaat, wordt de zorg aantrekkelijker: er is vaak werk in deze branche.”

“Los hiervan wil ik geen klaagbeeld schetsen: de arbeidsvoorwaarden in onze branche zijn goed. En we zien dat de samenwerking in de zorg, tussen verpleeghuizen, maar ook tussen ziekenhuizen, huisartsen en gemeenten een grote impuls krijgt. Er worden minder vliegen afgevangen, ten opzichte van een aantal jaar geleden, toen de zorg als markt gezien werd en men met elkaar moest concurreren. We hebben elkaar nodig om de beste zorg voor bewoners in de regio te bieden.”

Dit komt niet uit de lucht vallen: al jaren vragen organisaties hier aandacht voor. Zijn er ontwikkelingen die hoop bieden?
“Er zijn allerlei soorten innovaties. Er is niet één ei van Columbus, maar een breed palet aan dingen die de kwaliteit van zorg kunnen verhogen of arbeidsbesparend werken. Denk aan een oogdruppelbril, waardoor wijkverpleging niet hoeft langs te komen. Of een heupairbag, waardoor als mensen vallen, een luchtpatroon hen opvangt en ze niet de heup breken. Overigens zijn de innovaties niet om afscheid van mensen te nemen, maar juist om het werk behapbaar te houden.”

Als christelijke organisatie wil je natuurlijk ook ‘gewoon’ goede zorg bieden. Heeft dat christen-zijn nog consequenties voor jullie aanpak van deze crisis?
“Dat zit aan de kant van sociale innovatie. Er wordt een steeds groter beroep gedaan op vrijwilligers en mantelzorgers. Wij hebben een groot potentieel als het gaat over de kerken. We werken nu al op veel plekken samen met kerken en hebben op dit moment een heel mooi aantal vrijwilligers. De inzet van die vrijwilligers zorgt voor de kers op de taart voor bewoners: zij hebben de tijd voor extra activiteiten en extra persoonlijke aandacht.”