Dit was de volledige laatste boodschap van paus Franciscus aan de wereld

Verdieping 22 april 2025 6 minuten Redactie
paus
ANP / Ramon Mangold

Paus Franciscus overleed Tweede Paasdag op 88-jarige leeftijd. Een dag eerder sprak hij op het balkon van de Sint-Pieterbasiliek. Daar sprak de paus de bekende paaszegen uit. Zijn traditionele paasboodschap sprak hij niet meer zelf uit, een kardinaal deed dat voor hem. Maar het was wel zijn laatste boodschap aan de wereld en dat was een indrukwekkende. Lees hieronder zijn paasboodschap!

"Christus is verrezen, Halleluja! Dierbare broeders en zusters, zalig Pasen! Vandaag weerklinkt eindelijk opnieuw het gezang van de “Halleluja” in de Kerk. Het gaat van mond tot mond, van hart tot hart, en dat ontroert het volk van God over de hele wereld tot tranen van vreugde.

Vanuit het lege graf in Jeruzalem horen wij het onverwachte goede nieuws: Jezus, die gekruisigd werd, “is hier niet, Hij is opgestaan” (Lc 24,5). Jezus ligt niet meer in het graf, Hij leeft!

De liefde heeft gezegevierd over de haat, het licht over de duisternis en de waarheid over de leugen. Vergeving heeft overwonnen op wraak. Het kwaad is niet verdwenen uit de geschiedenis; het zal blijven tot het einde der tijden, maar het heeft niet langer het laatste woord. Het heeft geen macht meer over wie de genade van deze dag aanvaarden.

Zusters en broeders, vooral jullie die pijn en verdriet ervaren: jullie stille schreeuw is gehoord, jullie tranen zijn geteld; geen enkele is verloren gegaan! In het lijden en sterven van Jezus heeft God al het kwaad van deze wereld op zich genomen en het in zijn oneindige barmhartigheid overwonnen. Hij heeft de duivelse trots ontworteld die het menselijk hart vergiftigt en overal geweld en corruptie zaait. Het Lam van God heeft overwonnen! Daarom kunnen wij vandaag vol vreugde uitroepen: “Christus, mijn hoop, is verrezen!”

De verrijzenis van Jezus is werkelijk de grondslag van onze hoop. Want in het licht van dit gebeuren is hoop geen illusie meer. Dankzij Christus – gekruisigd en verrezen – stelt hoop niet teleur! Spes non confundit! (vgl. Rom 5,5). Die hoop is geen ontsnapping, maar een uitdaging; zij misleidt niet, maar geeft kracht.

Allen die hun hoop stellen op God, leggen hun zwakke handen in de sterke en machtige hand van Hem; zij laten zich oprichten en gaan op weg. Samen met de opgestane Jezus worden zij pelgrims van de hoop, getuigen van de overwinning van de liefde en van de ontwapende kracht van het Leven.

Christus is opgestaan! Die woorden omvatten de hele zin van ons bestaan. Wij zijn namelijk niet gemaakt voor de dood, maar om te leven. Pasen is het feest van het leven! God heeft ons geschapen voor het leven en Hij wil dat de menselijke familie weer opstaat! In zijn ogen is elk leven kostbaar! Het leven van een kind in de moederschoot, net als het leven van ouderen en zieken, die in steeds meer landen worden gezien als mensen die overbodig zijn.

Wat een grote dorst naar dood, naar vernietiging zien we elke dag in de vele conflicten die op verschillende plekken in de wereld woeden! Hoeveel geweld zien we, vaak zelfs binnen gezinnen, gericht tegen vrouwen en kinderen! Hoeveel minachting wordt er soms opgewekt jegens de kwetsbaren, de gemarginaliseerden en migranten!

Op deze dag wil ik dat wij allemaal opnieuw hoop vatten en ons vertrouwen in anderen hernieuwen, ook in hen die anders zijn dan wij, of uit verre landen komen met onbekende gebruiken, levenswijzen en ideeën! Want wij zijn allemaal kinderen van God!

Ik wil ook onze hoop vernieuwen dat vrede mogelijk is! Vanuit het Heilig Graf, de Kerk van de Verrijzenis, waar dit jaar Pasen op dezelfde dag wordt gevierd door katholieken en orthodoxen, moge het licht van de vrede uitstralen over het Heilig Land en de hele wereld. Ik betuig mijn nabijheid met het lijden van de christenen in Palestina en Israël, en met zowel het Israëlische volk als het Palestijnse volk. De groeiende sfeer van antisemitisme wereldwijd baart zorgen. Tegelijk denk ik aan het volk van Gaza, en in het bijzonder aan de christelijke gemeenschap daar, waar het verschrikkelijke conflict blijft leiden tot dood en verwoesting en een dramatische en betreurenswaardige humanitaire situatie veroorzaakt. Ik richt een oproep tot de strijdende partijen: roep een staakt-het-vuren uit, laat de gijzelaars vrij en help een uitgehongerd volk dat verlangt naar een vreedzame toekomst!

Laten we bidden voor de christelijke gemeenschappen in Libanon en Syrië, die momenteel een delicate overgangsperiode doormaken. Zij verlangen naar stabiliteit en participatie in het leven van hun respectieve landen. Ik roep de hele Kerk op om de christenen in het geliefde Midden-Oosten in haar gebeden en gedachten te houden.

Ik denk ook in het bijzonder aan het volk van Jemen, dat als gevolg van oorlog een van de ernstigste en langdurigste humanitaire crises ter wereld doormaakt, en ik nodig iedereen uit om oplossingen te zoeken via een constructieve dialoog.

Moge de opgestane Christus Oekraïne, dat verwoest is door oorlog, zijn paasgeschenk van vrede schenken, en alle betrokken partijen aanmoedigen om verder te werken aan een rechtvaardige en duurzame vrede.

Op deze feestelijke dag gedenken wij de Zuidelijke Kaukasus en bidden wij dat er spoedig een definitief vredesakkoord komt tussen Armenië en Azerbeidzjan, dat leidt tot de langverwachte verzoening in de regio.

Moge het licht van Pasen de inspanningen inspireren om harmonie te bevorderen op de westelijke Balkan en de politieke leiders ondersteunen in hun inspanningen om spanningen en crises te verminderen, en samen met hun partnerlanden in de regio gevaarlijke en ontwrichtende acties te verwerpen.

Moge de opgestane Christus, onze hoop, vrede en troost schenken aan de volkeren van Afrika die slachtoffer zijn van geweld en conflicten, in het bijzonder in de Democratische Republiek Congo, in Soedan en Zuid-Soedan. Moge Hij hen bijstaan die lijden onder de spanningen in de Sahel, de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied, evenals die christenen die op veel plaatsen hun geloof niet vrij kunnen belijden.

Er kan geen vrede zijn zonder godsdienstvrijheid, vrijheid van denken, vrijheid van meningsuiting en respect voor de opvattingen van anderen.

Evenmin is vrede mogelijk zonder echte ontwapening! De noodzaak dat elk volk voor zijn eigen verdediging zorgt, mag niet ontaarden in een nieuwe wapenwedloop. Het licht van Pasen spoort ons aan de muren af te breken die verdeling veroorzaken en grote politieke en economische gevolgen hebben. Het spoort ons aan om zorg te dragen voor elkaar, onze onderlinge solidariteit te versterken en te werken aan de integrale ontwikkeling van elke mens.

In deze tijd mogen we het volk van Myanmar niet vergeten, dat al jarenlang geteisterd wordt door gewapende conflicten, en dat met moed en geduld de nasleep verwerkt van de verwoestende aardbeving in Sagaing, die duizenden mensenlevens eiste en veel leed veroorzaakte onder de overlevenden, waaronder wezen en ouderen. We bidden voor de slachtoffers en hun dierbaren, en we danken van harte alle vrijwilligers die hulp bieden. De aankondiging van een staakt-het-vuren door verschillende partijen in het land is een teken van hoop voor heel Myanmar.

Ik roep alle mensen met politieke verantwoordelijkheid in onze wereld op om niet toe te geven aan de logica van angst, die alleen maar leidt tot isolement, maar om de beschikbare middelen in te zetten om de behoeftigen te helpen, de honger te bestrijden en initiatieven te steunen die ontwikkeling bevorderen. Dat zijn de “wapens” van de vrede: wapens die de toekomst opbouwen in plaats van dood te zaaien!

Moge het principe van menselijkheid altijd het kenmerk zijn van onze dagelijkse daden. In het aangezicht van de wreedheid van conflicten die weerloze burgers treffen en gericht zijn op scholen, ziekenhuizen en hulpverleners, mogen we nooit vergeten dat het geen doelwitten zijn die geraakt worden, maar mensen, elk met een ziel en menselijke waardigheid.

Moge Pasen in dit Jubeljaar ook een passende gelegenheid zijn voor de vrijlating van krijgsgevangenen en politieke gevangenen!

Dierbare broeders en zusters,

In het paasmysterie van de Heer streden dood en leven in een wonderbaarlijke strijd, maar de Heer leeft nu voor altijd. Hij vervult ons met de zekerheid dat ook wij geroepen zijn om deel te hebben aan het leven dat geen einde kent, wanneer het gedreun van wapens en het geluid van de dood niet meer zullen klinken. Laten wij ons aan Hem toevertrouwen, want Hij alleen maakt alle dingen nieuw.

Zalig Pasen aan iedereen!"

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

paus
Nieuws

Paus waarschuwt voor oppervlakkige kijk op Jezus: “Verlaag Hem niet tot een superheld”

Tijdens zijn eerste homilie als paus heeft Leo XIV een krachtige oproep gedaan aan christenen wereldwijd: “Verlaag Jezus niet tot een charismatische leider of superman.” De paus benadrukte dat Jezus niet zomaar een inspiratiebron is maar de levende H

Bijbel
Nieuws

Britse gemeente trekt plannen om christelijke straatprediking te verbieden in

De gemeenteraad van het Engelse Rushmoor overwoog om christelijke straatprediking in de binnensteden van Farnborough en Aldershot te verbieden. Na aanhoudende kritiek van lokale kerkleiders, straatpredikers en conservatieve raadsleden ziet men hier n

Euthanasie
Nieuws

Brits wetsvoorstel om euthanasie uit te breiden: christelijke organisaties geschokt

Christelijke organisaties en voorvechters van rechten voor mensen met een beperking hebben felle kritiek geuit op een nieuw rapport van de Britse overheid. Volgens dat rapport zou het legaliseren van euthanasie voor terminaal zieke mensen de Britse g

Ds. J. J. Mulder
Video

Ds. Mulder deelt in preek prachtig gedicht over Jezus dat hem dierbaar is

'Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen', dit bad Jezus voor Zijn vijanden toen Hij aan het kruis hing. Ds. J. J. Mulder uit Dordrecht behandelde in aanloop naar Pasen in een prekenserie alle kruiswoorden van Jezus. De hervormde pre

christenen Iran
Nieuws

Iraanse christenen moeten jarenlang de gevangenis in

Drie christelijke bekeerlingen in Iran moeten zich bij de autoriteiten melden voor een jarenlange gevangenisstraf. Ze kregen vanaf 7 mei vijf dagen de tijd om zich te melden bij de Evin gevangenis in Teheran. Het gaat onder meer om een zwangere vrouw

Elbert Pogosjan en dr. P. de Vries
Video

Kan een christen zijn redding verliezen? Christenen in debat

De vraag of een christen zijn redding kan verliezen, is voor veel gelovigen een principiële kwestie. Ze raakt namelijk aan het karakter van God, de zekerheid van het geloof en de verantwoordelijkheid van de mens. Voorstanders van eeuwige zekerheid ge

patiënt
Dagelijks leven

Refoweb-vragensteller: 'De kerk lijkt wel een ziekenhuis'

'Bidden kan je overal, maar er zijn meer zieke gelovigen dan wij denken. Vaak dacht ik: de kerk lijkt wel een ziekenhuis. Dit is serieus. Er zijn veel ernstige zieke mensen in kerken. Hoe kan dat als daar zoveel voor gebeden wordt?', aldus een vragen

Kerkmuziek
Persbericht

TUA organiseert symposium over muziek tijdens kerkdiensten

Welke plaats mag muziek innemen in het geheel van een eredienst? Een spannende vraag, die heel verschillend wordt beantwoord. Terwijl de ene gemeente kiest voor gedragen psalmgezang met ingetogen orgelbegeleiding, staat in een andere kerk een complet

Meerartikelen

vijgenboom
Column

Als de vijgenboom niet bloeit

Wie Bijbelvast is, heeft waarschijnlijk meteen een idee waar de titel boven deze blog vandaan komt: uit Habakuk. Daar staat een opvallende tekst, helemaal aan het slot van het boek van deze oudtestamentische profeet. In heel het hoofdstuk klaagt hij

Hans Dijkhuizen en Janneke Janssen
Interview

Christelijke studenten kijken naar porno: Hans en Janneke deden onderzoek

De overgrote meerderheid van de christelijke studenten die porno kijkt ervaart schuld en schaamte. De schaamte tegenover God is groter dan tegenover hun ouders en vrienden. Dit bleek eerder uit praktijkonderzoek van Janneke Janssen en Hans Dijkhuizen

Vladimir zit op school
Levensverhaal

Vlad (10) heeft autisme: "Welke kansen heeft mijn kind?"

Kinderen met een beperking krijgen in Moldavië geen kans om zich te ontwikkelen. Sterker nog: ze worden weggestopt. Geïsoleerd. Ook de 10-jarige Vlad bleef lange tijd bij zijn alleenstaande moeder. Hij heeft een zware vorm van autisme. “Er was geen e

Jeremy Clarkson
Nieuws

Engelse tv-presentator stelt dat westers christendom in gevaar is door lage geboortecijfers

Voormalig Top Gear-presentator Jeremy Clarkson heeft in zijn column in The Sun zijn zorgen uitgesproken over de toekomst van het christendom. Dat meldt Christian Today. Volgens de Brit dreigt het geloof in het Westen langzaam te verdwijnen door een s

Ds. C. P. de Boer
Video

CGK-predikant vraagt kerkgangers hoe ze hun vrije tijd besteden: "Leest u nog wel eens?"

"Hoe besteedt u uw vrije tijd? Leest u nog wel eens een goed, christelijk boek?", die vragen stelde ds. C. P. den Boer onlangs in een preek. De christelijk gereformeerde predikant wijst op het feit dat een hoop mensen tegenwoordig stellen dat ze nauw

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp stelt dat kerken soms te druk zijn met geschreven en ongeschreven regels

"Wat kunnen we toch druk zijn met met de geschreven en ongeschreven kerkregels die de kudde bij elkaar moeten houden en die haar dienen te beschermen, terwijl het enige wat we echt nodig hebben een bron van levend water is", stelt spreker Wilkin van

Jan de Wit
Video

Terugkijken: Jan de Wit beantwoordt Refoweb-vragen

Jan de Wit, voormalig docent Engels en godsdienst, is tegenwoordig voltijds theologiestudent aan het Hersteld Hervormd Seminarie en pastoraal medewerker in diverse hersteld hervormde gemeenten. Op Refoweb beantwoordt hij regelmatig geloofsvragen van

Psalmen Challenge
Podcast

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 68

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

Chris Develing
Nieuws

Boodschap voor pro-Palestina demonstranten: wees consequent

Activist Frank van der Linde verwoordde deze week op X wat veel van zijn medestanders ook vinden: je mag demonstreren op de plek van de Nationale Dodenherdenking en daarbij schreeuwen. De arrestatie van een paar activisten die precies dat deden, vind

Pieter
Interview

Ds. Pieter Both: "We accepteren te snel dat God ongrijpbaar is"

"Veel mensen vinden het lastig om God daadwerkelijk te ervaren in hun leven", vertelt predikant en auteur Pieter Both. Hij schreef samen met Jeltsje Elzinga, Peter Smilde en Jake Schimmel het nieuwe gespreksboekje van het Evangelisch Werkverband (EW)

Johan Vink
Verdieping

Stille tijd is geen corvee en al helemaal geen verloren tijd

Er wordt van alle kanten aan ons getrokken. Er is teveel wat onze aandacht vraagt. Maar aandacht is een schaars goedje. Want als we niet oppassen laten we ons opslokken door de tirannie van het urgente. Ten koste van wat echt onze focus verdient: nam

Ursela von der Leyen
Nieuws

Europese Commissie zegt benoeming speciaal EU-gezant geloofsvrijheid toe

Ursula von der Leyen heeft toegezegd een nieuwe speciaal EU-gezant voor geloofsvrijheid te benoemen. Deze toezegging deed ze maandag in een brief aan de co-voorzitters van de intergroep geloofsvrijheid: de Slowaakse Miriam Lexmann (EVP) en Bert-Jan R