Dit was de volledige laatste boodschap van paus Franciscus aan de wereld

Verdieping 22 april 2025 6 minuten Redactie
paus
ANP / Ramon Mangold

Paus Franciscus overleed Tweede Paasdag op 88-jarige leeftijd. Een dag eerder sprak hij op het balkon van de Sint-Pieterbasiliek. Daar sprak de paus de bekende paaszegen uit. Zijn traditionele paasboodschap sprak hij niet meer zelf uit, een kardinaal deed dat voor hem. Maar het was wel zijn laatste boodschap aan de wereld en dat was een indrukwekkende. Lees hieronder zijn paasboodschap!

"Christus is verrezen, Halleluja! Dierbare broeders en zusters, zalig Pasen! Vandaag weerklinkt eindelijk opnieuw het gezang van de ā€œHallelujaā€ in de Kerk. Het gaat van mond tot mond, van hart tot hart, en dat ontroert het volk van God over de hele wereld tot tranen van vreugde.

Vanuit het lege graf in Jeruzalem horen wij het onverwachte goede nieuws: Jezus, die gekruisigd werd, ā€œis hier niet, Hij is opgestaanā€ (Lc 24,5). Jezus ligt niet meer in het graf, Hij leeft!

De liefde heeft gezegevierd over de haat, het licht over de duisternis en de waarheid over de leugen. Vergeving heeft overwonnen op wraak. Het kwaad is niet verdwenen uit de geschiedenis; het zal blijven tot het einde der tijden, maar het heeft niet langer het laatste woord. Het heeft geen macht meer over wie de genade van deze dag aanvaarden.

Zusters en broeders, vooral jullie die pijn en verdriet ervaren: jullie stille schreeuw is gehoord, jullie tranen zijn geteld; geen enkele is verloren gegaan! In het lijden en sterven van Jezus heeft God al het kwaad van deze wereld op zich genomen en het in zijn oneindige barmhartigheid overwonnen. Hij heeft de duivelse trots ontworteld die het menselijk hart vergiftigt en overal geweld en corruptie zaait. Het Lam van God heeft overwonnen! Daarom kunnen wij vandaag vol vreugde uitroepen: ā€œChristus, mijn hoop, is verrezen!ā€

De verrijzenis van Jezus is werkelijk de grondslag van onze hoop. Want in het licht van dit gebeuren is hoop geen illusie meer. Dankzij Christus – gekruisigd en verrezen – stelt hoop niet teleur! Spes non confundit! (vgl. Rom 5,5). Die hoop is geen ontsnapping, maar een uitdaging; zij misleidt niet, maar geeft kracht.

Allen die hun hoop stellen op God, leggen hun zwakke handen in de sterke en machtige hand van Hem; zij laten zich oprichten en gaan op weg. Samen met de opgestane Jezus worden zij pelgrims van de hoop, getuigen van de overwinning van de liefde en van de ontwapende kracht van het Leven.

Christus is opgestaan! Die woorden omvatten de hele zin van ons bestaan. Wij zijn namelijk niet gemaakt voor de dood, maar om te leven. Pasen is het feest van het leven! God heeft ons geschapen voor het leven en Hij wil dat de menselijke familie weer opstaat! In zijn ogen is elk leven kostbaar! Het leven van een kind in de moederschoot, net als het leven van ouderen en zieken, die in steeds meer landen worden gezien als mensen die overbodig zijn.

Wat een grote dorst naar dood, naar vernietiging zien we elke dag in de vele conflicten die op verschillende plekken in de wereld woeden! Hoeveel geweld zien we, vaak zelfs binnen gezinnen, gericht tegen vrouwen en kinderen! Hoeveel minachting wordt er soms opgewekt jegens de kwetsbaren, de gemarginaliseerden en migranten!

Op deze dag wil ik dat wij allemaal opnieuw hoop vatten en ons vertrouwen in anderen hernieuwen, ook in hen die anders zijn dan wij, of uit verre landen komen met onbekende gebruiken, levenswijzen en ideeƫn! Want wij zijn allemaal kinderen van God!

Ik wil ook onze hoop vernieuwen dat vrede mogelijk is! Vanuit het Heilig Graf, de Kerk van de Verrijzenis, waar dit jaar Pasen op dezelfde dag wordt gevierd door katholieken en orthodoxen, moge het licht van de vrede uitstralen over het Heilig Land en de hele wereld. Ik betuig mijn nabijheid met het lijden van de christenen in Palestina en Israƫl, en met zowel het Israƫlische volk als het Palestijnse volk. De groeiende sfeer van antisemitisme wereldwijd baart zorgen. Tegelijk denk ik aan het volk van Gaza, en in het bijzonder aan de christelijke gemeenschap daar, waar het verschrikkelijke conflict blijft leiden tot dood en verwoesting en een dramatische en betreurenswaardige humanitaire situatie veroorzaakt. Ik richt een oproep tot de strijdende partijen: roep een staakt-het-vuren uit, laat de gijzelaars vrij en help een uitgehongerd volk dat verlangt naar een vreedzame toekomst!

Laten we bidden voor de christelijke gemeenschappen in Libanon en Syriƫ, die momenteel een delicate overgangsperiode doormaken. Zij verlangen naar stabiliteit en participatie in het leven van hun respectieve landen. Ik roep de hele Kerk op om de christenen in het geliefde Midden-Oosten in haar gebeden en gedachten te houden.

Ik denk ook in het bijzonder aan het volk van Jemen, dat als gevolg van oorlog een van de ernstigste en langdurigste humanitaire crises ter wereld doormaakt, en ik nodig iedereen uit om oplossingen te zoeken via een constructieve dialoog.

Moge de opgestane Christus OekraĆÆne, dat verwoest is door oorlog, zijn paasgeschenk van vrede schenken, en alle betrokken partijen aanmoedigen om verder te werken aan een rechtvaardige en duurzame vrede.

Op deze feestelijke dag gedenken wij de Zuidelijke Kaukasus en bidden wij dat er spoedig een definitief vredesakkoord komt tussen Armeniƫ en Azerbeidzjan, dat leidt tot de langverwachte verzoening in de regio.

Moge het licht van Pasen de inspanningen inspireren om harmonie te bevorderen op de westelijke Balkan en de politieke leiders ondersteunen in hun inspanningen om spanningen en crises te verminderen, en samen met hun partnerlanden in de regio gevaarlijke en ontwrichtende acties te verwerpen.

Moge de opgestane Christus, onze hoop, vrede en troost schenken aan de volkeren van Afrika die slachtoffer zijn van geweld en conflicten, in het bijzonder in de Democratische Republiek Congo, in Soedan en Zuid-Soedan. Moge Hij hen bijstaan die lijden onder de spanningen in de Sahel, de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied, evenals die christenen die op veel plaatsen hun geloof niet vrij kunnen belijden.

Er kan geen vrede zijn zonder godsdienstvrijheid, vrijheid van denken, vrijheid van meningsuiting en respect voor de opvattingen van anderen.

Evenmin is vrede mogelijk zonder echte ontwapening! De noodzaak dat elk volk voor zijn eigen verdediging zorgt, mag niet ontaarden in een nieuwe wapenwedloop. Het licht van Pasen spoort ons aan de muren af te breken die verdeling veroorzaken en grote politieke en economische gevolgen hebben. Het spoort ons aan om zorg te dragen voor elkaar, onze onderlinge solidariteit te versterken en te werken aan de integrale ontwikkeling van elke mens.

In deze tijd mogen we het volk van Myanmar niet vergeten, dat al jarenlang geteisterd wordt door gewapende conflicten, en dat met moed en geduld de nasleep verwerkt van de verwoestende aardbeving in Sagaing, die duizenden mensenlevens eiste en veel leed veroorzaakte onder de overlevenden, waaronder wezen en ouderen. We bidden voor de slachtoffers en hun dierbaren, en we danken van harte alle vrijwilligers die hulp bieden. De aankondiging van een staakt-het-vuren door verschillende partijen in het land is een teken van hoop voor heel Myanmar.

Ik roep alle mensen met politieke verantwoordelijkheid in onze wereld op om niet toe te geven aan de logica van angst, die alleen maar leidt tot isolement, maar om de beschikbare middelen in te zetten om de behoeftigen te helpen, de honger te bestrijden en initiatieven te steunen die ontwikkeling bevorderen. Dat zijn de ā€œwapensā€ van de vrede: wapens die de toekomst opbouwen in plaats van dood te zaaien!

Moge het principe van menselijkheid altijd het kenmerk zijn van onze dagelijkse daden. In het aangezicht van de wreedheid van conflicten die weerloze burgers treffen en gericht zijn op scholen, ziekenhuizen en hulpverleners, mogen we nooit vergeten dat het geen doelwitten zijn die geraakt worden, maar mensen, elk met een ziel en menselijke waardigheid.

Moge Pasen in dit Jubeljaar ook een passende gelegenheid zijn voor de vrijlating van krijgsgevangenen en politieke gevangenen!

Dierbare broeders en zusters,

In het paasmysterie van de Heer streden dood en leven in een wonderbaarlijke strijd, maar de Heer leeft nu voor altijd. Hij vervult ons met de zekerheid dat ook wij geroepen zijn om deel te hebben aan het leven dat geen einde kent, wanneer het gedreun van wapens en het geluid van de dood niet meer zullen klinken. Laten wij ons aan Hem toevertrouwen, want Hij alleen maakt alle dingen nieuw.

Zalig Pasen aan iedereen!"

Praatmee

Beluister onze podcast

#364 Patrick & Jeffrey over Christenen voor Israƫl, de CGK en christelijke politici
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Nigeria
Nieuws

Roep om militaire noodtoestand na nieuw bloedbad onder christenen in Nigeria

Na de brute moord op minstens 86 christenen in de Nigeriaanse deelstaat Benue, roept een prominente christelijke advocaat president Bola Tinubu op om per direct een militaire noodtoestand af te kondigen. Het geweld wordt toegeschreven aan gewapende i

vrijheid
Nieuws

Week voor vervolgde christenen: Nederlandse organisaties slaan handen ineen

Meer dan 380 miljoen christenen wereldwijd hebben te maken met discriminatie en vervolging, vanwege hun geloof in Jezus. Een deprimerend en nauwelijks te bevatten getal óf een bron van verhalen van hoop, te midden van de heftige situaties? Tijdens de

Cvandaag podcast
Podcast

Cvandaag podcast: Wat betekent kabinetsval voor christelijke partijen?

In de nieuwste aflevering van de Cvandaag nieuwspodcast duiken redacteuren Patrick Simons en Jeffrey Schipper in de actuele politieke ontwikkelingen. Wat betekent de val van het kabinet-Schoof voor de christelijke partijen? Ze bespreken de reacties v

Jan Pool
Video

Zondag in Hour of Power is Jan Pool te gast: "Ik geloof dat God mij kan genezen"

Op Pinksterzondag in Hour of Power is Jan Pool te gast. De spreker, auteur en geestelijk leider werd getroffen door kanker. Hij vertelt hoe dat zijn dagelijkse en geestelijke leven heeft veranderd. De uitstorting van de Geest betekent alles voor Jan

Ds. G. van Zanden
Nieuws

Ds. Van Zanden vraagt toehoorders of ze God als Werkgever of Vader beschouwen

ā€œBeschouwt u God als Werkgever of als Vader?ā€, die vraag stelde ds. G. van Zanden onlangs in een preek. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee merkte op dat het antwoord op die vraag aan het licht komt wanneer we in het leven met ziekte of andere

hel
Nieuws

Waarom wordt in het Oude Testament zo weinig over de hel gesproken?

'Waarom wordt er in het Oude Testament zo weinig (of niet?) gesproken over de hel en in het Nieuwe Testament zo vaak?', aldus een vragensteller in de vragenrubriek van Refoweb.nl. Deze vraag raakt aan hoe we God, rechtvaardigheid en eeuwigheid begrij

Dode Zeerollen
Nieuws

Spectaculaire conclusie over Dode Zeerollen na onderzoek met AI

Sommige van de eeuwenoude Dode Zeerollen zijn veel eerder geschreven dan oorspronkelijk gedacht. Dat is de spectaculaire conclusie van wetenschappers uit Groningen. Ze analyseerden de Dode Zeerollen met behulp van AI en kwamen tot bijzondere conclusi

Uitgedeelde Bijbels
Nieuws

Christelijke organisaties realiseren tienduizenden Bijbels voor gehandicapte kinderen

Twee christelijke organisaties slaan de handen ineen om hoop te brengen aan tienduizenden gehandicapte kinderen in Afrika en de Filipijnen. CURE International en Bijbelverspreidingsorganisatie Biblica zorgen samen voor de verspreiding van maar liefst

Meerartikelen

Klaas Roos
Video

Terugkijken: Klaas Roos bespreekt mythes rond Concilie van Nicea

Exact 1700 jaar geleden kwamen bisschoppen van over de hele wereld bijeen voor een belangrijke vergadering: het Concilie van Nicea. Er circuleren allerlei verhalen over wat daar is gebeurd. In dit gesprek ontdek je hoe kerkleiders samenkwamen om duid

Jacobs
Column

Nooit zwijgen, nooit wegkijken en nooit buigen

In zijn nieuwste dagboek vertelt opperrabbijn Jacobs over een indrukwekkende herdenking in het kamp van Auschwitz. Hij legt uit dat alles van Boven komt, ook het slechte dat ons en de wereld komt. En tot slot deelt de opperrabbijn een indrukwekkende

Rianne Versteeg-Aantjes
Boekfragment

Waarom God wƩl iets te zeggen heeft over je boodschappenlijst

We hebben van God de opdracht gekregen om goed voor ons lichaam te zorgen en Hem eer te bewijzen met ons lichaam. Dit is een opdracht die altijd belangrijk is, maar misschien nog wel meer als je zwanger bent. Op dit moment is jouw lichaam namelijk ni

Businesspartner Sylvia
Interview

In Kenia stuitte Silvia op grootschalig misbruik: ā€˜IJM reageerde op onze noodkreet’

In 2006 vertrok Silvia van Weeghel samen met een vriendin naar Kenia om vrijwilligerswerk te doen in een tehuis voor straatjongens. Ze deden een schokkende ontdekking: de directeur maakte zich schuldig aan misbruik van jongens. Bij IJM in Kenia vonde

 Netherlands Reformed Congregations (NRC)
Nieuws

Zusterkerk GerGem laat student toe tot predikantsopleiding: W. A. de Wilde

W. A. de Wilde uit Nobleford (Alberta, Canada) is toegelaten tot de predikantsopleiding door het curatorium van de Netherlands Reformed Congregations. Dat maakte waarnemend scriba ds. H. D. den Hollander woensdag bekend. De Wilde is eigenaar van een

GerGem Opheusden
Nieuws

Lichte daling ledental GerGem, aantal predikanten nog nooit zo hoog geweest

Het aantal leden van de Gereformeerde Gemeenten (GerGem) is in 2024 opnieuw licht gedaald. Dat blijkt uit het Kerkelijk Jaarboek 2025 van het kerkverband dat donderdag verscheen. Op 1 januari telde de GerGem 106.729 leden. Dat zijn er 286 minder dan

Lilian Janse
Nieuws

SGP Vlissingen dringt aan op plaats voor Lilian Janse op landelijke kandidatenlijst

De SGP-kiesvereniging 'Wees Getrouw' uit Vlissingen bevestigt opnieuw haar voordracht van Lilian Janse als kandidaat voor de Tweede Kamer. De kiesvereniging heeft dit in een persbericht bekendgemaakt. De voordracht van Janse was vorig jaar november a

Grinwis
Nieuws

Opvallend: CU-Kamerlid wint wielerspel Algemeen Dagblad

CU-Kamerlid Pieter Grinwis staat vooral bekend als een dossiervreter en een hardwerkende politicus. Maar dat hij in zijn vrije tijd graag wielrennen kijkt, wisten maar weinig mensen. En hij heeft er ook nog eens het nodige verstand van: Grinwis won h

Cuba
Nieuws

Cubaanse voorgangers riskeren gevangenisstraf voor spreken over God

Een pastoraal echtpaar uit Cuba staat voor de rechter vanwege het noemen van God tijdens een militaire rechtszaak. Ze riskeren acht jaar cel. Dat schrijft International Christian Concern. De zaak werpt opnieuw licht op de onderdrukking van christenen

Nigeria
Nieuws

Massamoord op christenen in Nigeria: predikant en tientallen dorpsbewoners vermoord

In de Nigeriaanse deelstaat Plateau zijn eind mei en begin juni zeker 36 christenen vermoord bij aanvallen op dorpen in het overwegend christelijke gebied van Bokkos. Onder de slachtoffers is de 70-jarige ds. Mimang Lekyil van de Church of Christ in

Stoffer
Nieuws

SGP-speldenprik en Bijbelse verwijzingen: dit was het debat over kabinetsval

Woensdag debatteerde de Tweede Kamer uitgebreid over de val van het kabinet. De hoofdrollen waren weggelegd voor de partijen die in de coalitie zaten Ʃn de grootste oppositiepartijen. In de schaduw daarvan lieten echter ook de christelijke partijen v

Chris Noordzij
Persbericht

ChristenUnie Leiden presenteert Chris Noordzij (20) als jongste lijsttrekker ooit

De Leidse ChristenUnie presenteert Chris Noordzij als lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026. Met zijn 20 jaar is Noordzij de jongste lijsttrekker in de geschiedenis van de ChristenUnie Ʃn van de stad Leiden. Hij volgt huidig fr