Dit was de volledige laatste boodschap van paus Franciscus aan de wereld

Verdieping 22 april 2025 6 minuten Redactie
paus
ANP / Ramon Mangold

Paus Franciscus overleed Tweede Paasdag op 88-jarige leeftijd. Een dag eerder sprak hij op het balkon van de Sint-Pieterbasiliek. Daar sprak de paus de bekende paaszegen uit. Zijn traditionele paasboodschap sprak hij niet meer zelf uit, een kardinaal deed dat voor hem. Maar het was wel zijn laatste boodschap aan de wereld en dat was een indrukwekkende. Lees hieronder zijn paasboodschap!

"Christus is verrezen, Halleluja! Dierbare broeders en zusters, zalig Pasen! Vandaag weerklinkt eindelijk opnieuw het gezang van de “Halleluja” in de Kerk. Het gaat van mond tot mond, van hart tot hart, en dat ontroert het volk van God over de hele wereld tot tranen van vreugde.

Vanuit het lege graf in Jeruzalem horen wij het onverwachte goede nieuws: Jezus, die gekruisigd werd, “is hier niet, Hij is opgestaan” (Lc 24,5). Jezus ligt niet meer in het graf, Hij leeft!

De liefde heeft gezegevierd over de haat, het licht over de duisternis en de waarheid over de leugen. Vergeving heeft overwonnen op wraak. Het kwaad is niet verdwenen uit de geschiedenis; het zal blijven tot het einde der tijden, maar het heeft niet langer het laatste woord. Het heeft geen macht meer over wie de genade van deze dag aanvaarden.

Zusters en broeders, vooral jullie die pijn en verdriet ervaren: jullie stille schreeuw is gehoord, jullie tranen zijn geteld; geen enkele is verloren gegaan! In het lijden en sterven van Jezus heeft God al het kwaad van deze wereld op zich genomen en het in zijn oneindige barmhartigheid overwonnen. Hij heeft de duivelse trots ontworteld die het menselijk hart vergiftigt en overal geweld en corruptie zaait. Het Lam van God heeft overwonnen! Daarom kunnen wij vandaag vol vreugde uitroepen: “Christus, mijn hoop, is verrezen!”

De verrijzenis van Jezus is werkelijk de grondslag van onze hoop. Want in het licht van dit gebeuren is hoop geen illusie meer. Dankzij Christus – gekruisigd en verrezen – stelt hoop niet teleur! Spes non confundit! (vgl. Rom 5,5). Die hoop is geen ontsnapping, maar een uitdaging; zij misleidt niet, maar geeft kracht.

Allen die hun hoop stellen op God, leggen hun zwakke handen in de sterke en machtige hand van Hem; zij laten zich oprichten en gaan op weg. Samen met de opgestane Jezus worden zij pelgrims van de hoop, getuigen van de overwinning van de liefde en van de ontwapende kracht van het Leven.

Christus is opgestaan! Die woorden omvatten de hele zin van ons bestaan. Wij zijn namelijk niet gemaakt voor de dood, maar om te leven. Pasen is het feest van het leven! God heeft ons geschapen voor het leven en Hij wil dat de menselijke familie weer opstaat! In zijn ogen is elk leven kostbaar! Het leven van een kind in de moederschoot, net als het leven van ouderen en zieken, die in steeds meer landen worden gezien als mensen die overbodig zijn.

Wat een grote dorst naar dood, naar vernietiging zien we elke dag in de vele conflicten die op verschillende plekken in de wereld woeden! Hoeveel geweld zien we, vaak zelfs binnen gezinnen, gericht tegen vrouwen en kinderen! Hoeveel minachting wordt er soms opgewekt jegens de kwetsbaren, de gemarginaliseerden en migranten!

Op deze dag wil ik dat wij allemaal opnieuw hoop vatten en ons vertrouwen in anderen hernieuwen, ook in hen die anders zijn dan wij, of uit verre landen komen met onbekende gebruiken, levenswijzen en ideeën! Want wij zijn allemaal kinderen van God!

Ik wil ook onze hoop vernieuwen dat vrede mogelijk is! Vanuit het Heilig Graf, de Kerk van de Verrijzenis, waar dit jaar Pasen op dezelfde dag wordt gevierd door katholieken en orthodoxen, moge het licht van de vrede uitstralen over het Heilig Land en de hele wereld. Ik betuig mijn nabijheid met het lijden van de christenen in Palestina en Israël, en met zowel het Israëlische volk als het Palestijnse volk. De groeiende sfeer van antisemitisme wereldwijd baart zorgen. Tegelijk denk ik aan het volk van Gaza, en in het bijzonder aan de christelijke gemeenschap daar, waar het verschrikkelijke conflict blijft leiden tot dood en verwoesting en een dramatische en betreurenswaardige humanitaire situatie veroorzaakt. Ik richt een oproep tot de strijdende partijen: roep een staakt-het-vuren uit, laat de gijzelaars vrij en help een uitgehongerd volk dat verlangt naar een vreedzame toekomst!

Laten we bidden voor de christelijke gemeenschappen in Libanon en Syrië, die momenteel een delicate overgangsperiode doormaken. Zij verlangen naar stabiliteit en participatie in het leven van hun respectieve landen. Ik roep de hele Kerk op om de christenen in het geliefde Midden-Oosten in haar gebeden en gedachten te houden.

Ik denk ook in het bijzonder aan het volk van Jemen, dat als gevolg van oorlog een van de ernstigste en langdurigste humanitaire crises ter wereld doormaakt, en ik nodig iedereen uit om oplossingen te zoeken via een constructieve dialoog.

Moge de opgestane Christus Oekraïne, dat verwoest is door oorlog, zijn paasgeschenk van vrede schenken, en alle betrokken partijen aanmoedigen om verder te werken aan een rechtvaardige en duurzame vrede.

Op deze feestelijke dag gedenken wij de Zuidelijke Kaukasus en bidden wij dat er spoedig een definitief vredesakkoord komt tussen Armenië en Azerbeidzjan, dat leidt tot de langverwachte verzoening in de regio.

Moge het licht van Pasen de inspanningen inspireren om harmonie te bevorderen op de westelijke Balkan en de politieke leiders ondersteunen in hun inspanningen om spanningen en crises te verminderen, en samen met hun partnerlanden in de regio gevaarlijke en ontwrichtende acties te verwerpen.

Moge de opgestane Christus, onze hoop, vrede en troost schenken aan de volkeren van Afrika die slachtoffer zijn van geweld en conflicten, in het bijzonder in de Democratische Republiek Congo, in Soedan en Zuid-Soedan. Moge Hij hen bijstaan die lijden onder de spanningen in de Sahel, de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied, evenals die christenen die op veel plaatsen hun geloof niet vrij kunnen belijden.

Er kan geen vrede zijn zonder godsdienstvrijheid, vrijheid van denken, vrijheid van meningsuiting en respect voor de opvattingen van anderen.

Evenmin is vrede mogelijk zonder echte ontwapening! De noodzaak dat elk volk voor zijn eigen verdediging zorgt, mag niet ontaarden in een nieuwe wapenwedloop. Het licht van Pasen spoort ons aan de muren af te breken die verdeling veroorzaken en grote politieke en economische gevolgen hebben. Het spoort ons aan om zorg te dragen voor elkaar, onze onderlinge solidariteit te versterken en te werken aan de integrale ontwikkeling van elke mens.

In deze tijd mogen we het volk van Myanmar niet vergeten, dat al jarenlang geteisterd wordt door gewapende conflicten, en dat met moed en geduld de nasleep verwerkt van de verwoestende aardbeving in Sagaing, die duizenden mensenlevens eiste en veel leed veroorzaakte onder de overlevenden, waaronder wezen en ouderen. We bidden voor de slachtoffers en hun dierbaren, en we danken van harte alle vrijwilligers die hulp bieden. De aankondiging van een staakt-het-vuren door verschillende partijen in het land is een teken van hoop voor heel Myanmar.

Ik roep alle mensen met politieke verantwoordelijkheid in onze wereld op om niet toe te geven aan de logica van angst, die alleen maar leidt tot isolement, maar om de beschikbare middelen in te zetten om de behoeftigen te helpen, de honger te bestrijden en initiatieven te steunen die ontwikkeling bevorderen. Dat zijn de “wapens” van de vrede: wapens die de toekomst opbouwen in plaats van dood te zaaien!

Moge het principe van menselijkheid altijd het kenmerk zijn van onze dagelijkse daden. In het aangezicht van de wreedheid van conflicten die weerloze burgers treffen en gericht zijn op scholen, ziekenhuizen en hulpverleners, mogen we nooit vergeten dat het geen doelwitten zijn die geraakt worden, maar mensen, elk met een ziel en menselijke waardigheid.

Moge Pasen in dit Jubeljaar ook een passende gelegenheid zijn voor de vrijlating van krijgsgevangenen en politieke gevangenen!

Dierbare broeders en zusters,

In het paasmysterie van de Heer streden dood en leven in een wonderbaarlijke strijd, maar de Heer leeft nu voor altijd. Hij vervult ons met de zekerheid dat ook wij geroepen zijn om deel te hebben aan het leven dat geen einde kent, wanneer het gedreun van wapens en het geluid van de dood niet meer zullen klinken. Laten wij ons aan Hem toevertrouwen, want Hij alleen maakt alle dingen nieuw.

Zalig Pasen aan iedereen!"

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri