Dit was de volledige laatste boodschap van paus Franciscus aan de wereld

Verdieping 22 april 2025 6 minuten Redactie
paus
ANP / Ramon Mangold

Paus Franciscus overleed Tweede Paasdag op 88-jarige leeftijd. Een dag eerder sprak hij op het balkon van de Sint-Pieterbasiliek. Daar sprak de paus de bekende paaszegen uit. Zijn traditionele paasboodschap sprak hij niet meer zelf uit, een kardinaal deed dat voor hem. Maar het was wel zijn laatste boodschap aan de wereld en dat was een indrukwekkende. Lees hieronder zijn paasboodschap!

"Christus is verrezen, Halleluja! Dierbare broeders en zusters, zalig Pasen! Vandaag weerklinkt eindelijk opnieuw het gezang van de “Halleluja” in de Kerk. Het gaat van mond tot mond, van hart tot hart, en dat ontroert het volk van God over de hele wereld tot tranen van vreugde.

Vanuit het lege graf in Jeruzalem horen wij het onverwachte goede nieuws: Jezus, die gekruisigd werd, “is hier niet, Hij is opgestaan” (Lc 24,5). Jezus ligt niet meer in het graf, Hij leeft!

De liefde heeft gezegevierd over de haat, het licht over de duisternis en de waarheid over de leugen. Vergeving heeft overwonnen op wraak. Het kwaad is niet verdwenen uit de geschiedenis; het zal blijven tot het einde der tijden, maar het heeft niet langer het laatste woord. Het heeft geen macht meer over wie de genade van deze dag aanvaarden.

Zusters en broeders, vooral jullie die pijn en verdriet ervaren: jullie stille schreeuw is gehoord, jullie tranen zijn geteld; geen enkele is verloren gegaan! In het lijden en sterven van Jezus heeft God al het kwaad van deze wereld op zich genomen en het in zijn oneindige barmhartigheid overwonnen. Hij heeft de duivelse trots ontworteld die het menselijk hart vergiftigt en overal geweld en corruptie zaait. Het Lam van God heeft overwonnen! Daarom kunnen wij vandaag vol vreugde uitroepen: “Christus, mijn hoop, is verrezen!”

De verrijzenis van Jezus is werkelijk de grondslag van onze hoop. Want in het licht van dit gebeuren is hoop geen illusie meer. Dankzij Christus – gekruisigd en verrezen – stelt hoop niet teleur! Spes non confundit! (vgl. Rom 5,5). Die hoop is geen ontsnapping, maar een uitdaging; zij misleidt niet, maar geeft kracht.

Allen die hun hoop stellen op God, leggen hun zwakke handen in de sterke en machtige hand van Hem; zij laten zich oprichten en gaan op weg. Samen met de opgestane Jezus worden zij pelgrims van de hoop, getuigen van de overwinning van de liefde en van de ontwapende kracht van het Leven.

Christus is opgestaan! Die woorden omvatten de hele zin van ons bestaan. Wij zijn namelijk niet gemaakt voor de dood, maar om te leven. Pasen is het feest van het leven! God heeft ons geschapen voor het leven en Hij wil dat de menselijke familie weer opstaat! In zijn ogen is elk leven kostbaar! Het leven van een kind in de moederschoot, net als het leven van ouderen en zieken, die in steeds meer landen worden gezien als mensen die overbodig zijn.

Wat een grote dorst naar dood, naar vernietiging zien we elke dag in de vele conflicten die op verschillende plekken in de wereld woeden! Hoeveel geweld zien we, vaak zelfs binnen gezinnen, gericht tegen vrouwen en kinderen! Hoeveel minachting wordt er soms opgewekt jegens de kwetsbaren, de gemarginaliseerden en migranten!

Op deze dag wil ik dat wij allemaal opnieuw hoop vatten en ons vertrouwen in anderen hernieuwen, ook in hen die anders zijn dan wij, of uit verre landen komen met onbekende gebruiken, levenswijzen en ideeën! Want wij zijn allemaal kinderen van God!

Ik wil ook onze hoop vernieuwen dat vrede mogelijk is! Vanuit het Heilig Graf, de Kerk van de Verrijzenis, waar dit jaar Pasen op dezelfde dag wordt gevierd door katholieken en orthodoxen, moge het licht van de vrede uitstralen over het Heilig Land en de hele wereld. Ik betuig mijn nabijheid met het lijden van de christenen in Palestina en Israël, en met zowel het Israëlische volk als het Palestijnse volk. De groeiende sfeer van antisemitisme wereldwijd baart zorgen. Tegelijk denk ik aan het volk van Gaza, en in het bijzonder aan de christelijke gemeenschap daar, waar het verschrikkelijke conflict blijft leiden tot dood en verwoesting en een dramatische en betreurenswaardige humanitaire situatie veroorzaakt. Ik richt een oproep tot de strijdende partijen: roep een staakt-het-vuren uit, laat de gijzelaars vrij en help een uitgehongerd volk dat verlangt naar een vreedzame toekomst!

Laten we bidden voor de christelijke gemeenschappen in Libanon en Syrië, die momenteel een delicate overgangsperiode doormaken. Zij verlangen naar stabiliteit en participatie in het leven van hun respectieve landen. Ik roep de hele Kerk op om de christenen in het geliefde Midden-Oosten in haar gebeden en gedachten te houden.

Ik denk ook in het bijzonder aan het volk van Jemen, dat als gevolg van oorlog een van de ernstigste en langdurigste humanitaire crises ter wereld doormaakt, en ik nodig iedereen uit om oplossingen te zoeken via een constructieve dialoog.

Moge de opgestane Christus Oekraïne, dat verwoest is door oorlog, zijn paasgeschenk van vrede schenken, en alle betrokken partijen aanmoedigen om verder te werken aan een rechtvaardige en duurzame vrede.

Op deze feestelijke dag gedenken wij de Zuidelijke Kaukasus en bidden wij dat er spoedig een definitief vredesakkoord komt tussen Armenië en Azerbeidzjan, dat leidt tot de langverwachte verzoening in de regio.

Moge het licht van Pasen de inspanningen inspireren om harmonie te bevorderen op de westelijke Balkan en de politieke leiders ondersteunen in hun inspanningen om spanningen en crises te verminderen, en samen met hun partnerlanden in de regio gevaarlijke en ontwrichtende acties te verwerpen.

Moge de opgestane Christus, onze hoop, vrede en troost schenken aan de volkeren van Afrika die slachtoffer zijn van geweld en conflicten, in het bijzonder in de Democratische Republiek Congo, in Soedan en Zuid-Soedan. Moge Hij hen bijstaan die lijden onder de spanningen in de Sahel, de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied, evenals die christenen die op veel plaatsen hun geloof niet vrij kunnen belijden.

Er kan geen vrede zijn zonder godsdienstvrijheid, vrijheid van denken, vrijheid van meningsuiting en respect voor de opvattingen van anderen.

Evenmin is vrede mogelijk zonder echte ontwapening! De noodzaak dat elk volk voor zijn eigen verdediging zorgt, mag niet ontaarden in een nieuwe wapenwedloop. Het licht van Pasen spoort ons aan de muren af te breken die verdeling veroorzaken en grote politieke en economische gevolgen hebben. Het spoort ons aan om zorg te dragen voor elkaar, onze onderlinge solidariteit te versterken en te werken aan de integrale ontwikkeling van elke mens.

In deze tijd mogen we het volk van Myanmar niet vergeten, dat al jarenlang geteisterd wordt door gewapende conflicten, en dat met moed en geduld de nasleep verwerkt van de verwoestende aardbeving in Sagaing, die duizenden mensenlevens eiste en veel leed veroorzaakte onder de overlevenden, waaronder wezen en ouderen. We bidden voor de slachtoffers en hun dierbaren, en we danken van harte alle vrijwilligers die hulp bieden. De aankondiging van een staakt-het-vuren door verschillende partijen in het land is een teken van hoop voor heel Myanmar.

Ik roep alle mensen met politieke verantwoordelijkheid in onze wereld op om niet toe te geven aan de logica van angst, die alleen maar leidt tot isolement, maar om de beschikbare middelen in te zetten om de behoeftigen te helpen, de honger te bestrijden en initiatieven te steunen die ontwikkeling bevorderen. Dat zijn de “wapens” van de vrede: wapens die de toekomst opbouwen in plaats van dood te zaaien!

Moge het principe van menselijkheid altijd het kenmerk zijn van onze dagelijkse daden. In het aangezicht van de wreedheid van conflicten die weerloze burgers treffen en gericht zijn op scholen, ziekenhuizen en hulpverleners, mogen we nooit vergeten dat het geen doelwitten zijn die geraakt worden, maar mensen, elk met een ziel en menselijke waardigheid.

Moge Pasen in dit Jubeljaar ook een passende gelegenheid zijn voor de vrijlating van krijgsgevangenen en politieke gevangenen!

Dierbare broeders en zusters,

In het paasmysterie van de Heer streden dood en leven in een wonderbaarlijke strijd, maar de Heer leeft nu voor altijd. Hij vervult ons met de zekerheid dat ook wij geroepen zijn om deel te hebben aan het leven dat geen einde kent, wanneer het gedreun van wapens en het geluid van de dood niet meer zullen klinken. Laten wij ons aan Hem toevertrouwen, want Hij alleen maakt alle dingen nieuw.

Zalig Pasen aan iedereen!"

Praatmee

Beluister onze podcast

#390 Elisabeth van Zijl en Carolien Pape over hun diepe worsteling, geloofsreis en bevrijdingsproces
Of beluister op:

Meerartikelen

Gavin Ortlund
Boekfragment

Jezus en de kunst van standvastigheid: vriendelijkheid is niet genoeg

Mijn favoriete karaktertrek van Christus is misschien wel dat Hij niet terugdeinst voor de farizeeën. Zelfs wanneer de temperatuur zo hoog oploopt dat ze Hem willen kruisigen, geeft Hij niet toe, zelfs niet het kleinste beetje. Hij spreekt voortduren

Donald Trump
Nieuws

Trump regeert met militaire aanval op geweld tegen Nigeriaanse christenen

De Verenigde Staten hebben op Eerste Kerstdag een militaire aanval uitgevoerd op islamitische extremisten in het noordwesten van Nigeria. De aanval was gericht op terroristen die gelieerd zijn aan Islamitische Staat en kwam tot stand in nauwe samenwe

Sharon Kips
Interview

De kerstboodschap van zangeres Sharon Kips: “Love came down”

“Love came down”; woorden die voor Sharon Kips (42) de kern van kerst raken. De zangeres beleeft december als een intensieve, maar betekenisvolle periode. Naast optreden, moeder-zijn en lesgeven wilt ze Gods liefde, Die met kerst naar de aarde kwam,

Baby Lieke
Interview

Rond kerst koos Lieke voor het leven: “Mijn dochter is het licht dat bleef”

Vijf jaar geleden stond Lieke, toen negentien jaar, voor de deur van een abortuscentrum. Het was vlak voor kerst. Onder zware druk van haar toenmalige partner was ze gekomen om haar zwangerschap af te breken. Maar juist op dat beslissende moment werd

Richard Toes, rechts
Column

Vrede in kleine stappen

Advent herinnert ons eraan dat hoop overal ter wereld dezelfde vorm heeft: een klein begin dat tegen de duisternis in durft te groeien. Neem nou Colombia, waar ik in oktober 2025 namens Woord en Daad een bezoek bracht aan diverse projecten, samen met

Jeruzalem
Nieuws

Kerkleiders publiceren zorgwekkend rapport: druk op christenen in Israël neemt toe

Christelijke kerkleiders in Jeruzalem waarschuwen dat het leven voor christenen in het Heilig Land steeds moeilijker wordt. In een nieuw rapport spreken zij onder meer over oorlogsschade, geweld, beperkingen van godsdienstvrijheid en financiële druk.

Erika Kirk en Nicki Minaj
Nieuws

Amerikaanse popster spreekt zich uit over terugvinden geloof én christenvervolging Nigeria

De Amerikaanse rapper Nicki Minaj zegt dat haar relatie met God opnieuw is opgebloeid. Dat vertelde zij tijdens een gesprek met Erika Kirk, de weduwe van de in september vermoorde Charlie Kirk. Het gesprek vond plaats tijdens AmericaFest, een groot e

Christen uit India
Nieuws

Indonesische moslims blokkeren christenen toegang tot gebedspost, politie kijkt toe

In Indonesië hebben moslims met geweld ervoor gezorgd dat een christelijke kerstviering geen doorgang kon vinden. Groepen moslims vormden een menselijke ketting om de toegang te blokkeren, terwijl de politie toekeek én niet ingreep. Het incident vond

Meerartikelen

Bram Hofland
Podcast

Ds. Bram Hofland: “Doop is geen visitekaartje, maar Gods hand die jou vastpakt”

De doop wordt in kerken vaak besproken alsof het een identiteitsmarker is: ben je kinderdoop of geloofsdoop? Maar predikant Bram Hofland waarschuwt dat die benadering de kern van het sacrament verduistert. In de Cvandaag podcast benadrukt hij dat de

Kerstfestival
Nieuws

Christen in Arizona door politie bedreigd met arrestatie tijdens kerstfestival

Een christelijke inwoner van Arizona is door politieagenten bedreigd met arrestatie nadat hij zijn geloof wilde delen tijdens een kerstfestival. Dat stelt de christelijke juristenorganisatie First Liberty Institute. Het gaat om David Hoffman uit Tucs

Kerstwensen
Verdieping

"Kerstgedachten: wat raakt deze mensen tijdens de feestdagen?"

In aanloop naar Kerst sprak Cvandaag met mensen over geloof, hoop en wat hen bezighoudt. Sommige verhalen zijn al te lezen, andere volgen binnenkort. Hun kerstwensen komen voort uit die gesprekken en laten zien waar Kerst voor hen raakt. “Dat Christu

Peter van der Weerd
Video

'Moet ik mijn verstand uitschakelen om de Bijbel te geloven?' Bekijk de Upstream-podcast

In de podcast Waarom zou ik in GodsNaam geloven? worden de meest complexe levensvragen vanuit Bijbels perspectief onder de loep genomen. In elke aflevering stelt presentator Guido Roorda enkele prikkelende vragen die bij veel mensen leven: waarom bes

Yerusha
Video

Damesensemble Yerusha zingt het prachtige: 'Volheid van genade'

'Onze hoop ligt in een kribbe; deelt ons menselijk bestaan. Wij knielen en aanbidden, ‘God met ons’ is Zijn naam.' Deze woorden komen uit het lied 'Volheid van genade' en wijzen vooruit op Kerst waarbij we de geboorte van de Heere Jezus gedenken. Teg

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel: "Je wordt niet minder Gods kind als je een zondig kind bent"

Als christenen geloven we dat God liefdevol en trouw is, maar wat bedoelen we hier eigenlijk mee? Predikant Ron van der Spoel legt het je aan de hand van Psalm 89 uit in een nieuwe gebedsvlog van IZB. Van der Spoel: "God accepteert het niet als we be

Nigeriaanse christen vrijgelaten
Nieuws

Ter dood veroordeelde christelijke boer na tien jaar gevangenschap vrijgelaten

Een christelijke boer uit Nigeria is na ruim tien jaar gevangenschap vrijgelaten. Dat meldt The Christian Post. De man, die zelfs door de Nigeriaanse rechtbank in 2021 zelfs ter dood veroordeeld werd, kwam na internationale druk vrij. Onder meer poli

Armane
Video

Van afwijzing naar genezing: Armanes verhaal met Mercy Ships

In deze indringende video van Mercy Ships staat het verhaal van Armane centraal. Hij werd geboren met een gespleten lip en werd afgewezen in zijn dorp. Zijn moeder Roseline leefde met angst en eenzaamheid. Aan boord van de Africa Mercy veranderde één

Klassiek Eigentijdse Psalmberijming
Persbericht

IKC publiceert eerste deeluitgave Klassiek Eigentijdse Psalmberijming

Het IKC-project Zingen uit de Bron bereikt een belangrijke mijlpaal in het streven om de inhoud van de psalmen te bewaren voor een nieuwe generatie. Begin december verscheen de eerste fysieke deeluitgave met daarin 30 psalmen in de Klassiek Eigentijd

Studiedag klimaat
Persbericht

Studiedag wil voorgangers helpen spreken over klimaat zonder te vervreemden

Hoe preek je over klimaat en zorg voor Gods schepping zonder moralistisch te klinken of gemeenteleden van je te vervreemden? Met die vraag organiseert de Theologische Universiteit Utrecht samen met GroeneKerken een studiedag voor predikanten, voorgan

Kerst
Boekfragment

Kerst begint bij een bewogen God: liefde die alles kost

Ik hoorde eens iemand zeggen dat je kunt sterven aan een gebroken hart. Ooit dacht ik dat dat slechts beeldspraak was, maar het blijkt echt te bestaan: het gebrokenhartsyndroom. Een tijdelijke, maar serieuze aandoening die kan ontstaan door extreme e

Jac de Gooijer
Interview

Messiasbelijdende Jood roept kerk op tot inkeer: "We hebben de stam verlaten"

Hij groeide op in een gereformeerd gezin waar God vooral werd gevreesd. Pas veel later ontdekte Jac de Gooijer dat hij Joodse wortels had. Tegenwoordig woont hij op een afgelegen eiland in Indonesië, waar hij christelijke voorgangers lesgeeft in het