Dat de SGP populistisch wordt genoemd, is een groot compliment

De SGP hanteert een populistische politieke stijl, constateerde de christelijke journalist Hendrina de Graaf recent op Twitter. Aanleiding was het voorstel van de SGP om duizend euro beschikbaar te stellen voor ieder eerstgeboren kind, bijvoorbeeld om een kinderwagen aan te schaffen. Het verwijt van de journalist joeg een flinke horde van mannenbroeders direct op de kast. Want lieve help, populisme!

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Tom Nooijer.

Word ook lid

Als ophefdeskundige zag ik een herkenbaar beeld in hoe deze rel eindigde: aanvallen op elkaars persoon, twitterblocks en heel veel wederzijdse zuurheid. En dat tussen christenen. De hele wereld kan meegenieten. Tijd voor zelfreflectie. Stelden wij ons niet een beetje aan? Is populisme wel zo’n lelijke beschuldiging?

Volgens mijn SGPJ-voorzitter Rody van Heijst, die terecht breed wordt gerespecteerd, is populisme in beginsel inderdaad geen compliment. Volgens de Dikke van Dale is populisme immers zoiets als de mensen naar de mond praten. Dit idee is van de filosoof Plato afkomstig. In zijn beroemde hoofdwerk, De Republiek, analyseert hij de menselijke psyche aan de hand van de logische ontwikkeling van de staatsvormen. In de laatste en slechtste staatsvorm zijn gezagsdragers slaven geworden van het volk, zonder moreel vaste koers, zuiver geweten of goede wil. Uiteraard loopt het met deze volksmenners niet goed af: zij verworden tot dictators.

Daarom draait het beginselprogramma van de SGP de hiërarchie tussen ethiek en de volkswil ook terug. Dus niet eerst de volkswil en dan pas de principes. Maar juist eerst de principes, en dan pas de volkswil. Van Heijst neemt dus terecht afstand van het onchristelijke populisme.

Toch zijn er omstandigheden waarin een populistische stijl wel degelijk christelijk is. Volgens Calvijn moet de overheid in de eerste plaats gehoorzamen aan Gods geboden, maar vervolgens ook dienstbaar zijn aan het volk. Wanneer dat laatste niet gebeurt, komen minderheden in de knel en ontstaat er onrecht. Daarom zou je populisme ook kunnen zien als de koortsmeter van de samenleving, als symptoom van een onderliggende ziekte. Of zoals SGP-senator Holdijk het omschreef: populisme is een ‘wrange vrucht’ en een ‘onbetaalde rekening van de democratie.’

Dat krachtig opkomen voor het gewone volk vinden we ook in de Bijbel. ‘Spreek voor hen die weerloos zijn, bescherm het recht van de vertrapten’, staat er volgens een moderne vertaling in Spreuken 31:8. De profeten deden dat bepaald niet met diplomatieke schoonheid van woorden. Zo kwam Mozes op voor zijn eigen volk in de slavernij. In Maleachi kondigt de profeet Gods oordelen aan omdat de priesters het traditionele huwelijk schonden. En wanneer de overheid in Israël en haar belangrijkste burgers bijvoorbeeld vreemdelingen en weduwen onderdrukken, kondigen de profeten Gods oordelen aan. Inderdaad, krachtig opkomen voor vreemdelingen en de mensen aan de onderkant van de maatschappij is óók populisme.