Zegt de Bijbel iets over discriminatie?

Dagelijks leven24 augustus 2023 Tjitte Dijkstra
discriminatie huidskleur

De bezinning op ons slavernijverleden kan een goede impuls krijgen als wij uitzoeken wat er in de Bijbel over slavernij te lezen valt. Iedereen weet dat bij slavernij ook de minachting voor mensen met een andere huidskleur meespeelt. Dat roept de vraag op: speelt huidskleur een rol in de Bijbel? De voorbeelden hieronder laten zien dat daar geen pasklaar antwoord op te geven is.

Discriminatie is van alle tijden
De eerste twee voorbeelden laten zien dat discriminatie op basis van huidskleur in de tijd van de Bijbel net als nu voorkwam.

‘Mirjam en Aäron, de oudere zus en broer van Mozes, maakten aanmerkingen op Mozes vanwege zijn huwelijk met een Nubische vrouw’ (Numeri 12:1). (Onze verbazing ‘Mozes had toch al een vrouw?’ zetten wij maar even tussen haakjes. Er zijn wel meer belangrijke figuren in de Bijbel die niet monogaam leefden.)
De auteur zegt er niet bij waarom Mirjam en Aäron kritiek hebben. Maar als je weet dat Nubië ongeveer het huidige Ethiopië is, ligt een mogelijke verklaring voor de hand: de vrouw had vrij zeker een donkere huidskleur. Mirjam wordt streng gestraft voor haar afkeurende woorden. De opmerkelijke ontknoping is dat Mirjam zeven dagen sneeuwwitte huiduitslag krijgt! Het lijkt wel Bijbelse humor: ‘Jij vindt wit van meer waarde dan donker? Nou, witter dan wit zul je zijn!’ Je kunt er een verwijzing naar het scheppingsverhaal in zien. Mirjam krijgt deze zeven witte dagen om haar kijk op andere mensen te herscheppen.

De opmerkelijke ontknoping is dat Mirjam zeven dagen sneeuwwitte huiduitslag krijgt! Het lijkt wel Bijbelse humor.

Een ander voorbeeld. Prins Absalom komt in opstand tegen zijn vader, koning David. Generaal Joab leidt een speciale militaire operatie en die eindigt met de dood van Absalom. Dat bericht moet snel naar David gebracht worden, maar Joab begrijpt dat er voor dit bericht weinig waardering zal zijn en daarom zet hij een zwarte ijlbode in (2 Samuël 18:20-21). Tussen de regels door is het duidelijk: zo’n oneervolle en mischien zelfs gevaarlijke missie laat Joab liever aan de zwarte vreemdeling dan aan een van zijn eigen mensen over.

Een ander geluid
Gelukkig klinken er ook andere geluiden. Zo heeft de profeet Jeremia fundamentele kritiek op de politiek van koning Sedekia. Een paar raadslieden uit het paleis gooien Jeremia in een lege waterput, waar alleen nog slijk op de bodem ligt. Jeremia zal in dat slijk een langzame dood sterven. Een zwarte hoveling uit Nubië heeft kennelijk goed opgelet bij zijn inburgeringscursus en hij durft de koning aan te spreken op deze ‘misdadige’ situatie. De koning laat zich ompraten en de hoveling redt Jeremia (Jeremia 38:7-13). Het verhaal laat zien dat een zwarte Afrikaan een hoge functie kon hebben in het paleis en ook de moed had om de koning aan te spreken.

Nog een voorbeeld. In Psalm 87:4-6 houdt God een ‘volkstelling’ en schrijft ook de zwarte volken van Nubië in, alsof zij in Sion geboren zijn. Gods verbond met het Joodse volk blijft niet exclusief maar staat open voor alle volken: ‘Welk volk ook, het is hier geboren’ (vers 5).

Juist deze eunuch met een donkere huid is een van de eerste mensen die zich van buiten het Joodse volk aansluiten bij de Jezus-beweging.

Die lijn wordt in het Nieuwe Testament doorgezet. Een hoge ambtenaar uit Ethiopië komt naar Jeruzalem om God te aanbidden (Handelingen 8:26-39). Dat alleen al is een aanwijzing dat er een band was tussen Jeruzalem en gelovige Ethiopiërs. Pas in onze tijd werd dat algemeen bekend. Deze Ethiopische ambtenaar was een eunuch en alleen al daarom kon hij moeilijk meedoen, maar de clou van het verhaal is duidelijk: juist deze eunuch met een donkere huid is een van de eerste mensen die zich van buiten het Joodse volk aansluiten bij de Jezus-beweging.

Ruimte voor mensen uit de hele wereld
Dus: Wordt er in de Bijbel gediscrimineerd op basis van huidskleur, of vallen dit soort verschillen juist weg? Het antwoord op beide vragen is: ja! Soms beschrijven de auteurs situaties van discriminatie zonder daar commentaar op te geven, zoals in het geval van de Nubische boodschapper. Maar regelmatig is dat commentaar er wel, zoals bij Mirjam. En hoewel we regelmatig lezen over Gods speciale band met het volk Israël, lezen we minstens net zo vaak dat er bij Hem ruimte is voor mensen uit alle volken - uit Nubië, Babel, Rome, en zelfs uit Nederland en Vlaanderen.

Tjitte Dijkstra is oud-godsdienstdocent te Harderwijk. Bovenstaand artikel verscheen op debijbel.nl en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#292 Jeffrey & ds. Messemaker over klimaatactivisten, afgodsbeeldjes en Temptation Island
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Prins Bernhard
Nieuws

Prins Bernhard verklaarde met hand op de Bijbel: "Ik was nooit een nazi"

"Ik kan met de hand op de Bijbel verklaren: ik was nooit een nazi. Ik heb nooit het partijlidmaatschap betaald, ik heb nooit een lidmaatschapskaart gehad", verklaarde prins Bernhard ooit in een serie vraaggesprekken die hij voor zijn dood had met de

Maasbach Worship
Nieuws

Maasbach World Mission Conferentie in Den Haag

De jaarlijkse conferentie (6 tot en met 8 oktober) van de Stichting Johan Maasbach Wereldzending staat dit jaar helemaal in het teken van missions en evangelisatie. In een tijd waar men veel hoort over de ontkerkelijking in Nederland, is er tegelijke

Guido Hamelink
Nieuws

Nieuwe bestuursvoorzitter A Rocha Nederland

Guido Hamelink (41) is de nieuwe bestuursvoorzitter van A Rocha Nederland. Hij volgt Harm Schoten op, die sinds 2017 voorzitter was van de christelijke natuurbeweging. Guido is algemeen directeur van ecologisch adviesbureau NLadviseurs dat zich inzet

Shalva-band
Nieuws

Christenen voor Israël organiseert concerten met Shalva-band

Ze zouden Israël vertegenwoordigen in 2019 in de finale van het bekende Eurovisie Songfestival, en werden beschouwd als één van de grootste kanshebbers. De Shalva-band, een muziekgroep van Israëlische artiesten met een verstandelijke en lichamelijke

Prof. dr. Bernhard Reitsma
Nieuws

Belijden we als christenen een inclusief of exclusief geloof?

Is het zo dat christenen openstaan voor iedereen? Dat je in de kerk en de christelijke gemeente mag komen zoals je bent? In alle gebrokenheid en onvolmaaktheid? Dat lijkt wel de enig logische conclusie te zijn die je uit het Evangelie kunt trekken. A

Politiek
Nieuws

Medische ethiek: Wat zijn de standpunten van de grootste politieke partijen?

Welke standpunten hebben de in de peilingen vijf grootste partijen op medisch-ethisch gebied? In dit overzichtsartikel lichten we de partijprogramma’s van VVD, GroenLinks/PvdA, PVV, BBB en D66 door op dit gebied. Hoe kijken deze partijen naar abortus

Ds. P. den Ouden
Nieuws

HHK-predikant roept christenen op om dagelijks te bidden voor de vervolgde kerk

‘Want ik hoop door uw gebeden aan u geschonken te worden’. Het zijn de woorden van Paulus aan het begin in de brief aan Filemon. Wanneer hij ze optekent, zit hij gevangen. Maar terwijl hij vastzit, ontvangt hij veel kracht. Er wordt namelijk door vel

Paus Franciscus
Nieuws

Paus ziet zegen voor homostellen als pastorale optie: "Maar hoeft niet per se de norm te worden"

In antwoord op de vraag van vijf kardinalen naar het zegenen van een homoseksuele relatie zegt paus Franciscus open te staan voor zo'n zegening als pastorale optie, dat melden diverse media. De paus gaf aan dat het volgens hem een uiting van "pastora

Meerartikelen

SGP-Kamerlid Roelof Bisschop
Nieuws

Terugkijken: SGP-Kamerlid Roelof Bisschop kritisch over spreidingswet

Afgelopen week debatteerde de Tweede Kamer twee dagen over de spreidingswet waarvan het lot nog altijd onzeker is. Veel partijen stellen dat gemeenten meer tijd moeten krijgen om opvangplekken voor asielzoekers te kunnen realiseren. In het actualitei

Pakistaanse voorganger verwond zichzelf opzettelijk met pistool
Nieuws

Pakistaanse voorganger verwondt zichzelf opzettelijk met pistool

De Pakistaanse predikant Eleazar Sidhu is vorige week aangeklaagd wegens het uiten van valse beschuldigingen, meldt Morning Star News. De predikant stelde begin vorig maand beschoten te zijn door moslimextremisten en spande een zaak aan bij de politi

Marokko aardbeving
Nieuws

Marokkaanse christenen zetten zich in voor slachtoffers aardbeving

In Marokko wonen niet heel veel christenen, maar toch zijn ze er. En ze bieden hulp na de verwoestende aardbeving van enkele weken geleden, waarbij rond de 3000 mensen om het leven kwamen. Enkele mooie initiatieven van Marokkaanse christenen kwamen a

Ds. Willem Glashouwer
Nieuws

Wat het Loofhuttenfeest tot christenen uit de volkeren te zeggen heeft

Jezus vierde het Loofhuttenfeest mee, op Zijn eigen manier. We lezen het in Johannes 7:37-38: “En op de laatste, de grote dag van het feest, stond Jezus op en riep, zeggende: "Indien iemand dorst heeft, hij kome tot Mij en drinke! Wie in Mij gelooft,

Lee Strobel
Nieuws

Voorganger Lee Strobel sprak met de oprichter van Playboy over Jezus

Lee Strobel sprak afgelopen zondag bij de First Baptist Church in Dallas, daar refereerde hij aan zijn ontmoeting met wijlen Playboy-baas Hugh Hefner. De 71-jarige bestseller-auteur is bekend van zijn boek 'Bewijs genoeg' waarin hij dertien topwetens

Oekraïense kerken bekritiseren voorstel om porno-industrie te legaliseren
Nieuws

Oekraïense kerken bekritiseren wetsvoorstel om porno-industrie te legaliseren

Het plan om de porno-industrie in Oekraïne te legaliseren is een "destructief initiatief", menen tal van religieuze leiders in Oekraïne. CNE News meldt dat Oekraïense kerken met kracht het politieke voorstel om porno legaal te maken, verwerpen.  De O

Ds. Arie van der Veer
Nieuws

Veel christenen hebben het niet over de angst der hel

Hoewel het meer dan vijftig jaar geleden is, zitten de oude psalmen er bij mij nog altijd goed in. Wat ik me nu vooral realiseer is, dat het vooral psalmen waren ‘op donkere toon’. Onder de lange lijst van oude psalmen die ik uit mijn hoofd ken, staa

Piet Vergunst
Nieuws

Israëlzondag stelt verhouding van de kerk tot het jodendom aan de orde

Staat het christelijk geloof nu tegenover het jodendom, of niet? Die vraag kon op (Israël)zondag (afgelopen zondag, red.) aan de orde komen, als de voorganger het aangeboden materiaal van de Protestantse Kerk volgt. De verhouding van Jezus tot de Far

Ulrich
Levensverhaal

Ulrich leerde één grote les in zijn leven: "Zonder God red je het niet"

Ulrich (47) fietste onlangs voor de zevende keer mee met Cycle for Hope. Hij is 13 jaar getrouwd met Esther en werkt bij een metaalbedrijf. Twintig jaar geleden zag zijn leven er compleet anders uit. “Ik zat zwaar verslaafd in een leeg huis. Alles wa

Psalmen Challenge
Nieuws

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 24

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

LEV
Positief nieuws

Kom bij met dit prachtige lied van LEV: 'Haal maar adem'

LEV heeft een schitterend lied uitgebracht om even bij op adem te komen. Het nummer 'Haal maar adem' gaat over jezelf overgeven aan God en het loslaten van de strijd. Het leven kan ons soms het idee geven dat we heel erg ons best moeten doen om alles

Gerdien Blom
Positief nieuws

Gerdien wilde blik naar boven gericht houden bij begrafenis dochter

Een krachtig getuigenis van Gerdien Blom, de moeder van acht kinderen was de afgelopen tijd te zien bij 'Een huis vol' van de KRO-NCRV. In gesprek met Cvandaag vertelde ze eind 2021 over de begrafenis van haar dochter Miriam (6). Ondanks al het leed