Moeilijke Bijbelteksten: Wat betekende Israƫls vraag om een koning?

God 31 mei 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de gevolgen van Israƫls vraag om een koning.

De oudsten van Israƫl vroegen de profeet Samuƫl om een koning over Israƫl aan te stellen (1 S 8:5). Hun argumenten lijken redelijk. Samuƫl zou niet lang meer te leven hebben, maar zijn zonen bleken niet zo rechtvaardig als hun vader (vers 3). Wie zou Israƫl dan na Samuƫls dood leiden (in godsdienstige zin), zoals hij had gedaan?

Toch redeneerden de oudsten krom. Het ging er namelijk niet alleen om dat Samuƫls nationale optreden voortgezet zou worden. Ze wilden bovenal een koning, omdat ze gelijk wilde zijn aan de andere volken.

Ze wilden bovenal een koning, omdat ze gelijk wilde zijn aan de andere volken.

Daarmee miskenden ze Gods volk te zijn. Dat ze onvergelijkelijk waren met de volken. De komst van een koning zou onherroepelijk ook een afname betekenen van de erkenning dat God de Enige Koning van Zijn volk is (Ps 10:16). Samuƫl realiseerde zich beiden zaken en was dan ook fel gekant tegen die koningsvraag. Van Godswege waarschuwde hij de oudsten (1 S 8:11-18; 10:19), maar zij hielden vast aan hun vraag om een koning.

Achteraf gezien maakte God, met het aanstellen van de nationale ambtsprofeet Samuƫl, permanent nationaal leiderschap mogelijk en nodig. Dit kon deels ingevuld worden met een koning die zou optreden als centrale, nationale richter in politieke en militaire zin (8:20). God zou dat dan tegelijkertijd aanvullen met een nationaal profeet voor de spirituele leiding daarbovenuit.

Ontwikkeling Israƫls leiderschap
Israƫl werd oorspronkelijk geleid door oudsten (Ex 3:16) en elke familie door een patriarch (6:13). Ten behoeve van de uittocht stelde God Mozes aan als messiaans volksleider. Die stelde een krijgsleger aan met oversten en legerleiders (18:25).

Toen God hem bekend maakte dat Hij te midden van Israƫl wilde wonen werd daartoe door Mozes een Israƫlitisch hogepriester aangesteld. Die hogepriester werd bijgestaan door diens zonen als dienaren en leerlingen. Deze priesters werden Israƫls godsdienstige leiders en leraren.

Later stelde God opzieners aan om Mozes bij te staan in zijn bediening (Nm 11:16). Voor de Inname van het beloofde Land stelde God Jozua als militair leider aan. In Israƫls leger werden toen ook aanvoerders (Joz 10:24) aangesteld.

De komst van een koning zou onherroepelijk ook een afname betekenen van de erkenning dat God de Enige Koning van Zijn volk is.

Toen Israƫl zich definitief in diens toegewezen stamgebieden vestigde, leek messiaans leiderschap overbodig geworden. Maar omdat de priesters en de oudsten niet in staat bleken om Israƫl trouw te laten zijn aan Gods verbond, kon de zonde de overhand krijgen. Daardoor konden buurvolken Israƫl steeds meer verdrukken. Daarom stelde God richters, messiaanse beslechters, aan om Zijn orde te herstellen.

Uiteindelijk zond Hij een richter-profeet op nationaal niveau, Samuƫl, die Israƫls leiders op hun verantwoordelijkheden wees en hen tot stappen aanzette die Gods wil bevestigden.

Verlangen naar een koning
Het succesvolle optreden van Samuƫl had verlangen doen opkomen voor meer nationale identiteit. Er was bezorgdheid dat het bestaande leiderschap dit onvoldoende kon verzekeren.

Mozes profeteerde dat zo’n koningsvraag zou kunnen opkomen en gaf daarom bepalingen zodat koningschap dan naar Gods wil zou zijn (Dt 17:14-20). Daarmee werd benadrukt dat een koning over IsraĆ«l aanstellen geen bevel van God was.

Gevolgen voor Israƫl
Israƫl werd van Godswege gewaarschuwd (1 S 8:9) voor belangrijke gevolgen van het koningschap. Hieronder volgen enkele ervan die ook onderling verbonden zijn:

Het succesvolle optreden van Samuƫl had verlangen doen opkomen voor meer nationale identiteit.

Ā· Tussen God en de natie
Koningschap zou de neiging hebben om het andere leiderschap in Gods volk te verdringen. De hogepriester in het bijzonder. Dat ligt niet zozeer alleen aan de koning zelf, maar ook doordat het ambt een centraliserende werking heeft (vers 11-17). Maar overmoedige of zelfs ronduit goddeloze koningen van Israƫl poogden de positie van Israƫls geestelijke ambten waar te nemen (13:9; 2 Kr 26:16).

Erger nog, koningschap kan ook een intermediaire functie worden toegedicht tussen God en mensen die in Bijbelse zin strikt toebehoort tot de (hoge)priesters. Dat toedichten is Godslasterlijk (1 S 8:7).

Ā· Koninklijk huis
Een natie stelt niet slechts een koning aan, maar krijgt er ook de niet geringe last van diens familie bij. Binnen koninklijke families vindt altijd een competitie plaats over de troonsopvolging en welke plaats ingenomen wordt in de hiƫrarchie onder de koning. Dit heeft voor de hand liggende schade aan de voorbeeldfunctie van het koninklijk huis.

Ā· Dynastie
Elk ambt geeft de neiging tot behoud ervan. Koningschap is in principe dynastiek (erfopvolging) georganiseerd in tegenstelling tot veel andere ambten, zoals dat van een Richter.

Koningschap is geen goddelijke maar een menselijke instelling. Daarom neigen koningen ernaar zich allerlei vormen van goddelijkheid aan te meten, ondanks het hiervoor genoemde gegeven dat God het koningschap niet aan Zijn volk heeft voorgeschreven.

Het ambt van koning is in zekere zin permanent en veronderstelt zelfbehoud. Israƫl kon dus niet zomaar af van een koning en nog minder makkelijk van het koningschap. Het einde van een koning(sdynastie) ging vaak samen met (ernstig) geweld of is er een gevolg van. Maar het was God Die Israƫls koning(schap) tolereerde (Dn 2:21).

Ā· Koningstraditie
Een merkwaardigheid van koningschap over Gods volk was de verbinding met het theocratische concept (Gods (in)directe bestuur op aarde). Koningen zouden door hun zalving door een Israƫlitisch priester door God zijn aangesteld en dus namens Hem regeren. De zalving wijst echter eerder op het ontvangen van de voor het koningschap nodige inspiratie of vervulling door Gods Geest.

Ā· Heidendom
Koningschap is geen goddelijke maar een menselijke instelling. Daarom hebben veel volken een koning (of iets soortgelijks). Koningen zullen zich aan elkaar meten. Dat is de competitieve eigenschap van het heidendom. Daarom neigen koningen ernaar zich allerlei vormen van goddelijkheid aan te meten, ondanks het hiervoor genoemde gegeven dat God het koningschap niet aan Zijn volk heeft voorgeschreven.

In alles waarin heidense koningen overtraden en zich misdroegen deden Israƫls koningen dat in meerdere of mindere mate ook (zie bijvoorbeeld: 2 S 11:3-4; 2 Kr 28:3). Als koning over Gods volk wordt dat echter als lasterlijk (ernstige zonde) aangerekend. Israƫls incompetente koningschap eindigde daarom, hoewel in twee delen, in de verbanning van Israƫl als natie.

Kortom, het koningschap is in Bijbelse zin facultatief en geen vereiste van Godswege. Maar zelfs gelovigen zouden dat vergeten en er een beeld bij maken net zoals de volken doen. Het blijft moeilijk om Gods wil volledig te doen ondanks de herhaaldelijke oproep (Mt 5:48). Ook gelovigen kiezen er steeds weer opnieuw voor Hem te belemmeren. De koningsvraag is daar een voorbeeld van.

Praatmee

Beluister onze podcast

#360 Gerdien Lassche en ds. M. Messemaker over LHBTI en refoscholen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. M. J. Tekelenburg
Nieuws

Hervormde gemeente Woerden verwelkomt nieuwe dominee: ds. M. J. Tekelenburg

De hervormde gemeente van Woerden (Centrum-Oost) mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. J. Tekelenburg (foto) uit Monster heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Woerden wordt Tekelenburg de opvolger van de in 2023 vertrokken ds. C. J

Jan en Ton
Video

Dominee Ton Heemskerk te gast in Hour of Power

Zondag is het is Pasen! In Hour of Power spreekt Jan van den Bosch met de enthousiaste dominee Ton Heemskerk. Hij legt uit wat Pasen inhoudt en wat dat voor hem persoonlijk betekent. Jarenlang was hij zoekende: "Ik heb Zijn opstandingskracht ervaren,

Ds. W. P. Emaus
Video

Ds. Emaus vertelt waargebeurd verhaal over Luther en een brandende boerderij

In het doopformulier staat dat als we in de naam van de Vader gedoopt zijn, Hij ons met al het goede wil verzorgen en al het kwade van ons zal weren of dat ten goede wil gebruiken. De hervormde predikant ds. W. P. Emaus vertelde op basis daarvan in e

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe Juda vrijwillig slaaf wilde worden in plaats van Benjamin

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte, waar hij zou dienen

Engelse kerk
Nieuws

Church of England ziet belangstelling voor kerkdiensten via social media sterk toenemen

De Church of England kijkt met hoop naar de toekomst en dat is niet zonder reden. Het aantal mensen dat via sociale media belangstelling toont voor kerkdiensten is de afgelopen tijd met maar liefst 268 procent gestegen. Dat meldt de kerk op basis van

Yair Strijker
Video

Yair Strijker vertelt over Pesach en hoe IsraĆ«li’s deze tijd beleven

Deze week viert het Joodse volk Pesach. Een feest van bevrijding, maar ook met dubbele gevoelens. Waar het feest samen gevierd wordt en zo de mensen verbindt, gebeurt dat dit jaar opnieuw tegen een achtergrond van de doorgaande oorlog. Yair Strijker

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Ellen Wilson-De Pagter

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is deze keer Ellen Wilson-De Pagter te gast. Zij biedt hulp aan minderbedeelde Togolezen. In dit gesprek hoor je hoe Ellen haar man AdjetƩ leerde kennen. Ze vertelt ook hoe ze haar talenten als zendeling

Matthijn Buwalda
Video

Matthijn Buwalda raakt de kern van Goede Vrijdag met dit eerlijke lied

Goede Vrijdag. De dag die het lot van de mensheid voorgoed veranderde. Matthijn Buwalda brengt de betekenis van Gods offer dichterbij. Hij doet dit op een kwetsbare en eerlijke manier. "Kom me tegemoet, Heer, in mijn denken. En kom me tegemoet, in al

Meerartikelen

Delft
Nieuws

CBS: ontkerkelijking in Nederland zet niet door

De ontkerkelijking in Nederland zet niet verder door. Dat is althans de conclusie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in het vrijdag verschenen rapport Religie 2024. Het aantal mensen dat aangeeft bij een kerk, moskee of synagoge te hore

GlobalRize ontmoetingsdag
Video

Hoe ging het eraan toe op de ontmoetingsdag van GlobalRize? Bekijk de video

Elkaar aanvuren om overal ter wereld de hoopvolle boodschap van het evangelie te verspreiden. Dat was het doel van de jaarlijkse GlobalRize ontmoetingsdag. Een dag vol inspirerende getuigenissen, lofprijzing, gebed en ontmoeting. De aanwezigen werden

China
Nieuws

Negen Chinese christenen krijgen celstraffen en hoge boetes voor verspreiden van Bijbels

Negen Chinese christenen zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen en forse geldboetes vanwege het doorverkopen en verspreiden van Bijbels. De straffen variƫren van enkele maanden tot vier jaar cel, en de boetes lopen op tot meer dan 1 miljoen yuan (on

Hans Reinders
Column

Op Goede Vrijdag werd dit danklied dƩ Psalm van Jezus

Psalm 22 is een Psalm van David zelf. Het is volgens de kerkvader Diodorus van Tarsus (leefde einde vierde eeuw) daarom aannemelijk dat deze psalm vooral over David zelf gaat. Diodorus meende dat alleen vers 2a, waar staat ā€œMijn God, mijn God, waarom

De Reuver
Preekverslag

Volgens prof. dr. De Reuver voldeed Jezus niet aan Petrus' verwachtingspatroon

Dat Petrus Jezus verloochende was geen daad van angst of lafheid, maar van ergernis. Jezus voldeed niet aan het beeld dat Petrus van Hem had. Dat stelde prof. dr. A. de Reuver in een preek over de verloochening van Petrus. Hij beschreef op indrukwekk

Ceder
Opinie

Situatie in Gaza verslechtert drastisch: hoe nu verder?

Het aanhoudende conflict tussen Israƫl en de terroristische organisatie Hamas snijdt dwars door harten, ook hier in Nederland. Het geweld, de angst en het intense menselijke leed roepen wereldwijd emoties op. Velen leven mee met Israƫlische families

Hugo Bos
Nieuws

Civitas Christiana verliest kort geding tegen Rutgers en moet uitlatingen rectificeren

De christelijke stichting Civitas Christiana moet direct stoppen met het verspreiden van haar ā€˜Zwartboek Lentekriebels’. Dit heeft de rechtbank bepaald in een kort geding dat was aangespannen door kenniscentrum Rutgers. Volgens de rechter zijn bepaal

Nigeria
Nieuws

Christelijke partijen stellen Kamervragen over oplaaiend geweld Nigeria

SGP en ChristenUnie gaan schriftelijke Kamervragen stellen over het wederom oplaaiende geweld tegen christenen in Nigeria.  Dat maken beide partijen bekend via sociale media. Directe aanleiding zijn islamitische aanvallen op christelijke dorpen in he

Livia Tossici-Bolt
Nieuws

Christen krijgt hoge boete voor aanbieden van gesprek bij Engelse abortuskliniek

De Britse pro-life activiste Livia Tossici-Bolt is veroordeeld tot het betalen van een boete van meer dan 22.000 euro. Dit vanwege het vasthouden van een bord met de tekst ā€œHier om te praten als je wiltā€ in de nabijheid van een abortuskliniek in Bour

Transgenders
Nieuws

Brits Hooggerechtshof oordeelt dat transvrouwen niet onder wettelijke definitie van vrouw vallen

Het Britse Hooggerechtshof heeft uitgesproken dat de wettelijke definitie van een vrouw gebaseerd is op biologisch geslacht. Hierdoor worden transvrouwen juridisch niet als vrouwen erkend. De uitspraak is met enthousiasme ontvangen door christelijke

Paula White-Cain en Benjamin Netanyahu
Nieuws

Premier Netanyahu heeft boodschap voor christenen: "Bijbel wordt werkelijkheid in Israƫl"

De Israƫlische premier Benjamin Netanyahu heeft zich in een interview met de Amerikaanse tv-dominee Paula White uitgesproken over het profetische belang van Israƫl en de unieke band tussen Israƫl en christenen wereldwijd. Ook besprak hij de rol van p

nigeria
Nieuws

Hoge rechtbank wijst blasfemiewetten Nigeria af: 'Schending van mensenrechten'

De hoogste rechtbank van de West-Afrikaanse statenorganisatie Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten(ECOWAS) heeft een baanbrekend oordeel geveld over blasfemiewetten in Nigeria. De rechters oordeelden dat bepalingen in de strafwet van de