Moeilijke Bijbelteksten: Wat betekende Israƫls vraag om een koning?

God 31 mei 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de gevolgen van Israƫls vraag om een koning.

De oudsten van Israƫl vroegen de profeet Samuƫl om een koning over Israƫl aan te stellen (1 S 8:5). Hun argumenten lijken redelijk. Samuƫl zou niet lang meer te leven hebben, maar zijn zonen bleken niet zo rechtvaardig als hun vader (vers 3). Wie zou Israƫl dan na Samuƫls dood leiden (in godsdienstige zin), zoals hij had gedaan?

Toch redeneerden de oudsten krom. Het ging er namelijk niet alleen om dat Samuƫls nationale optreden voortgezet zou worden. Ze wilden bovenal een koning, omdat ze gelijk wilde zijn aan de andere volken.

Ze wilden bovenal een koning, omdat ze gelijk wilde zijn aan de andere volken.

Daarmee miskenden ze Gods volk te zijn. Dat ze onvergelijkelijk waren met de volken. De komst van een koning zou onherroepelijk ook een afname betekenen van de erkenning dat God de Enige Koning van Zijn volk is (Ps 10:16). Samuƫl realiseerde zich beiden zaken en was dan ook fel gekant tegen die koningsvraag. Van Godswege waarschuwde hij de oudsten (1 S 8:11-18; 10:19), maar zij hielden vast aan hun vraag om een koning.

Achteraf gezien maakte God, met het aanstellen van de nationale ambtsprofeet Samuƫl, permanent nationaal leiderschap mogelijk en nodig. Dit kon deels ingevuld worden met een koning die zou optreden als centrale, nationale richter in politieke en militaire zin (8:20). God zou dat dan tegelijkertijd aanvullen met een nationaal profeet voor de spirituele leiding daarbovenuit.

Ontwikkeling Israƫls leiderschap
Israƫl werd oorspronkelijk geleid door oudsten (Ex 3:16) en elke familie door een patriarch (6:13). Ten behoeve van de uittocht stelde God Mozes aan als messiaans volksleider. Die stelde een krijgsleger aan met oversten en legerleiders (18:25).

Toen God hem bekend maakte dat Hij te midden van Israƫl wilde wonen werd daartoe door Mozes een Israƫlitisch hogepriester aangesteld. Die hogepriester werd bijgestaan door diens zonen als dienaren en leerlingen. Deze priesters werden Israƫls godsdienstige leiders en leraren.

Later stelde God opzieners aan om Mozes bij te staan in zijn bediening (Nm 11:16). Voor de Inname van het beloofde Land stelde God Jozua als militair leider aan. In Israƫls leger werden toen ook aanvoerders (Joz 10:24) aangesteld.

De komst van een koning zou onherroepelijk ook een afname betekenen van de erkenning dat God de Enige Koning van Zijn volk is.

Toen Israƫl zich definitief in diens toegewezen stamgebieden vestigde, leek messiaans leiderschap overbodig geworden. Maar omdat de priesters en de oudsten niet in staat bleken om Israƫl trouw te laten zijn aan Gods verbond, kon de zonde de overhand krijgen. Daardoor konden buurvolken Israƫl steeds meer verdrukken. Daarom stelde God richters, messiaanse beslechters, aan om Zijn orde te herstellen.

Uiteindelijk zond Hij een richter-profeet op nationaal niveau, Samuƫl, die Israƫls leiders op hun verantwoordelijkheden wees en hen tot stappen aanzette die Gods wil bevestigden.

Verlangen naar een koning
Het succesvolle optreden van Samuƫl had verlangen doen opkomen voor meer nationale identiteit. Er was bezorgdheid dat het bestaande leiderschap dit onvoldoende kon verzekeren.

Mozes profeteerde dat zo’n koningsvraag zou kunnen opkomen en gaf daarom bepalingen zodat koningschap dan naar Gods wil zou zijn (Dt 17:14-20). Daarmee werd benadrukt dat een koning over IsraĆ«l aanstellen geen bevel van God was.

Gevolgen voor Israƫl
Israƫl werd van Godswege gewaarschuwd (1 S 8:9) voor belangrijke gevolgen van het koningschap. Hieronder volgen enkele ervan die ook onderling verbonden zijn:

Het succesvolle optreden van Samuƫl had verlangen doen opkomen voor meer nationale identiteit.

Ā· Tussen God en de natie
Koningschap zou de neiging hebben om het andere leiderschap in Gods volk te verdringen. De hogepriester in het bijzonder. Dat ligt niet zozeer alleen aan de koning zelf, maar ook doordat het ambt een centraliserende werking heeft (vers 11-17). Maar overmoedige of zelfs ronduit goddeloze koningen van Israƫl poogden de positie van Israƫls geestelijke ambten waar te nemen (13:9; 2 Kr 26:16).

Erger nog, koningschap kan ook een intermediaire functie worden toegedicht tussen God en mensen die in Bijbelse zin strikt toebehoort tot de (hoge)priesters. Dat toedichten is Godslasterlijk (1 S 8:7).

Ā· Koninklijk huis
Een natie stelt niet slechts een koning aan, maar krijgt er ook de niet geringe last van diens familie bij. Binnen koninklijke families vindt altijd een competitie plaats over de troonsopvolging en welke plaats ingenomen wordt in de hiƫrarchie onder de koning. Dit heeft voor de hand liggende schade aan de voorbeeldfunctie van het koninklijk huis.

Ā· Dynastie
Elk ambt geeft de neiging tot behoud ervan. Koningschap is in principe dynastiek (erfopvolging) georganiseerd in tegenstelling tot veel andere ambten, zoals dat van een Richter.

Koningschap is geen goddelijke maar een menselijke instelling. Daarom neigen koningen ernaar zich allerlei vormen van goddelijkheid aan te meten, ondanks het hiervoor genoemde gegeven dat God het koningschap niet aan Zijn volk heeft voorgeschreven.

Het ambt van koning is in zekere zin permanent en veronderstelt zelfbehoud. Israƫl kon dus niet zomaar af van een koning en nog minder makkelijk van het koningschap. Het einde van een koning(sdynastie) ging vaak samen met (ernstig) geweld of is er een gevolg van. Maar het was God Die Israƫls koning(schap) tolereerde (Dn 2:21).

Ā· Koningstraditie
Een merkwaardigheid van koningschap over Gods volk was de verbinding met het theocratische concept (Gods (in)directe bestuur op aarde). Koningen zouden door hun zalving door een Israƫlitisch priester door God zijn aangesteld en dus namens Hem regeren. De zalving wijst echter eerder op het ontvangen van de voor het koningschap nodige inspiratie of vervulling door Gods Geest.

Ā· Heidendom
Koningschap is geen goddelijke maar een menselijke instelling. Daarom hebben veel volken een koning (of iets soortgelijks). Koningen zullen zich aan elkaar meten. Dat is de competitieve eigenschap van het heidendom. Daarom neigen koningen ernaar zich allerlei vormen van goddelijkheid aan te meten, ondanks het hiervoor genoemde gegeven dat God het koningschap niet aan Zijn volk heeft voorgeschreven.

In alles waarin heidense koningen overtraden en zich misdroegen deden Israƫls koningen dat in meerdere of mindere mate ook (zie bijvoorbeeld: 2 S 11:3-4; 2 Kr 28:3). Als koning over Gods volk wordt dat echter als lasterlijk (ernstige zonde) aangerekend. Israƫls incompetente koningschap eindigde daarom, hoewel in twee delen, in de verbanning van Israƫl als natie.

Kortom, het koningschap is in Bijbelse zin facultatief en geen vereiste van Godswege. Maar zelfs gelovigen zouden dat vergeten en er een beeld bij maken net zoals de volken doen. Het blijft moeilijk om Gods wil volledig te doen ondanks de herhaaldelijke oproep (Mt 5:48). Ook gelovigen kiezen er steeds weer opnieuw voor Hem te belemmeren. De koningsvraag is daar een voorbeeld van.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wƩl weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader Ʃn voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syriƫ. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst op maandag 7 juli zijn een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd uitgevoerd door vermoedelijk islamitische extremisten. Een vro

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn dinsdag 8 juli vrijgesproken van blasfemie, bijna twee jaar nadat ze op grond van valse beschuldigingen werden gearresteerd. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toe

Meerartikelen

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht op bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: ā€œdeze keer niet met de PVVā€, ā€œdeze keer maken we ā€œhet strengste asielbeleid wel waarā€, ā€œdeze keer r

Diederik van Dijk
Opinie

Willekeur in wetshandhaving: liefdevol protest bestraft, haat gedoogd

Terwijl de politie toekijkt hoe activisten Joden en christenen intimideren, wordt een stille, liefdevolle pro-lifewaker ingerekend en urenlang opgesloten in een politiecel. Dit is totale willekeur. Belangrijke grondrechten zijn in het geding. Verbran

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syriƫ

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syriƫ wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israƫl: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan IsraĆ«l, de inwoners van IsraĆ«l en Joodse Nederlanders. ā€œHet gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van IsraĆ«l door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israƫl tart elke logica: God is geen mythe

Er is ā€˜iets’ met IsraĆ«l wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen werden vervuld met Gods Geest

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d