Moeilijke Bijbelteksten: Waarom schiep God Israël?

God30 april 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag waarom God Israël schiep.

God beloofde Abraham om zijn nakomelingen tot een grote natie (Hebreeuws: goj gadol (enkelvoud); Gn 12:2) te maken. Maar om een natie (sociaal-bestuurlijk, georganiseerd volksverband) te worden moest zijn gezin eerst een volk worden. Deze nodige voorontwikkeling voltrok zich tijdens hun gunstige verblijf in Egypte. Maar een volk is nog geen natie, want dat wordt bepaald door een eigen land plus een eigen regering(ssysteem). God had hen al eerder een eigen Land (Kanaän) toegezegd. Hij gaf hun later een regeersysteem, waarvoor de onderrichting van Mozes (meestal ‘de Torah’ genoemd) het kader vormde. Maar staat ook in de Bijbel waarom God Israël tot een natie maakte? Is dat van de naam ‘Israël’ af te leiden?

De naam Israël werd dus pas een volksbenaming toen ze zich onderscheidde van hun heidense buurvolken en omdat God dit deed kreeg de naam ook een verdere spirituele betekenis.

Woordstudie
De Hebreeuwse naam Israël is een woordcombinatie van de Hebreeuwse woorden jisra en ‘El. Jisra komt van de stam sarah – strijden/(in staat zijn) stand te houden. ‘El is een Godsnaam, die komt van een niet-Hebreeuws woord in de betekenis van ‘machtig zijn’/‘sterk zijn’. Israël drukt uit dat de macht om te strijden/stand te houden van ‘El komt (externe afhankelijkheid).

De naam Israël komt ruim 2000 keer voor in de grondtekst van de Bijbel, waarvan zo’n 30 keer in het Nieuwe Testament (NT) als vergriekste omzetting van het Hebreeuws. Israël wordt voor het eerst genoemd in Genesis 32:28 als nieuwe, spirituele naam voor de aartsvader Jakob. Die kreeg 12 zonen die ‘zonen van Israël’ of ‘Israëlieten’ werden genoemd (Gn 36:31). Dat had nog niet de betekenis van een volks- of natieverband. Ze waren toen nog een familieverband. Ze deelde afstamming en familiecultuur. Toen de 12 zonen kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen kregen ontstonden aparte familietakken. Ze werden een stammenverband (lossere vorm van familieverband).

Van stammenverband tot volk
De kinderen van Jakob werden een volk toen ze werden losgemaakt van het heidendom en diens overmacht; de Uittocht. Ze werden apart gezet, verlost en expliciet tot Gods Eigendom gemaakt (Ex 19:5). De naam Israël werd dus pas een volksbenaming toen ze zich onderscheidde van hun heidense buurvolken en omdat God dit deed kreeg de naam ook een verdere spirituele betekenis.

Van volk tot natie
Toen Israël een apart volk was geworden bevestigde God dat ze een natie (enkelvoud; Ex 19:6) zouden worden. Dat zou de beloften aan de aartsvaderen vervullen (Gn 17:4; 46:3). Zij die uit Egypte waren geleid, zouden het Land bezitten dat aan hun aartsvaderen was beloofd en daarin een aparte natie worden. Namelijk nadat een collectief bestuur zou zijn aangesteld. De benaming Israël kreeg dus feitelijk pas betekenis van een spirituele natie nadat zij het beloofde Land in bezit hadden genomen.

De reden om Israël te scheppen staat eigenlijk in verband met het geven van een eigen thuisland aan de gelovige Abram (verblijfplaats); gelovigen afscheiden van ongelovigen.

Afname betekenis Israël
Vanaf het moment dat hun meerderheid (de 10 noordelijke stammen) het door God aangestelde koningshuis van David verwierpen en zichzelf een andere koning aanstelde noemden ze hun aparte koninkrijk ‘Israël’ (1 K 12:21; 2 Kr 11:1). Daarop noemden de zuidelijke stammen, die het Davidische koninkrijk voortzette, ‘Judah’, omdat Davids dynastie tot die stam behoorde. De benaming Israël nam daardoor af in betekenis en beantwoord de vraag van natievorming niet goed meer. Er moet dus een betere reden gezocht worden.

Voorgeschiedenis
De reden om Israël te scheppen staat eigenlijk in verband met het geven van een eigen thuisland aan de gelovige Abram (verblijfplaats); gelovigen afscheiden van ongelovigen. Vrome gelovigen, zoals Abrams familie, doen dat eigenlijk vanzelf. Ze konden geen rust vinden op aarde en trokken van plaats naar plaats. God wilde hen verlossen van blootstelling aan de kwaadaardige schepselen en enige rust geven.

Maar God had gezworen niet opnieuw al de schepselen te verwoesten om hun boosheid (Gn 8:21). Afscheiden van de heidenen (volks- of natievorming) is dus het gevolg van Gods genade met de mensheid, maar heeft behoud van Gods volk tot doel. Hoe verontrustend dat ook mag zijn voor buitenstaanders. Afdoen aan segregatie, bijvoorbeeld door integratie, leidt volgens God altijd tot de ondergang van Zijn volk (Ex 34:12, 15; Ps 106:35-36; 1 Kor 15:33; 2 Kor 6:14, 17). Veel mensen, ook gelovigen, zijn echter eigenwijs op dit punt. De meest radicale vorm van afscheiden is het wonen in een eigen domein waar Gods wil regeert, zoals de hof van Eden.

Het was Gods bedoeling dat Israël het aan hun beloofde Land zouden bezitten, behouden en onderhouden namens Hem.

Landbezit garanderen
Dat Israël een natie werd is het logische vervolg op de Landbelofte, maar ook de garantie van dat laatste. Als de Israëlieten zwervers (Hebreeën) waren gebleven als stammenverband of als volk, dan hadden ze nooit blijvend een claim kunnen leggen op dat Land. Het was Gods bedoeling dat Israël het aan hun beloofde Land zouden bezitten, behouden en onderhouden namens Hem.

Verdergaande doelen
Maar het ultieme doel van het laten bezitten van het heilige Land was niet slechts het vervullen van de Landsbelofte. Aangezien Israël een spirituele oorsprong heeft was het doel van Landbezit gericht op de permanente vestiging van Gods heiligdom, waar de ene ware eredienst aan God werd gehouden. Het kon dus niet blijven bij een mobiel heiligdom (de Tent van samenkomst (Ex 25:8)). Hoe tegenstrijdig dit ook is met het feit dat God Zelf aangaf niet gebonden te zijn aan een door mensen gemaakt Huis, maar overal is (1 K 8:27). Voor het centrale heiligdom was gewijde grond nodig (Ex 3:5).

Het centrale heiligdom had ook de functie als referentiepunt (autorisatie) van Zijn godsdienstige natie. Die godsdienst (Verbondstrouw uit het onderhouden van Gods Torah) diende echter niet alleen voor Israël. Ze waren geroepen om vanuit het heiligdom en het beloofde Land zowel als natie als persoonlijk een licht voor de wereld te zijn (Js 2:2-3; 49:6). Het ultieme doel van Israëls natievorming is dus ook verbreiding van het Bijbelse geloof.

Andere nationale doelen zijn:
• Intern heil
Als natie kan Gods volk zich optimaal opbouwen als gewijde en wijze dienstknechten van God. Binnen de Landsgrenzen kan alles daarop afgestemd worden zonder verstoringen of belemmeringen en door het verwijderen van afwijkingen.
• Extern heil
Natievorming vraagt ook om een goed getraind en alert leger dat de Landgrenzen bewaakt en het contact met de omringende wereld door buitenlands beleid in goede banen leidt naar Gods wil.

Belangrijk is te benadrukken dat God niet slechts wilde dat Israël een natie werd, maar dat Hij het ook mogelijk maakte en het in stand hield.

Handelen van God
Belangrijk is te benadrukken dat God niet slechts wilde dat Israël een natie werd, maar dat Hij het ook mogelijk maakte en het in stand hield. Het is aan Hem om het in te stellen en om het (tijdelijk) op te heffen. Ook dat is het profetische gegeven van het volk Israël (Hos 1:9; 2:23); Zijn plan met hen als natie is altoosdurend. De Messias zal dat garanderen.

Gods volk versus Gods natie
Gods ‘kinderen’, zij die Hem als Vader hebben aangenomen en Zijn dienstknechten zijn, kunnen als een familie worden gezien in spirituele zin. God heeft mensen geroepen en wie dat aanneemt wordt als Zijn kind ‘verwekt’. Maar eigenlijk vormen ze, gezien hun omvang, een volk dat geloof, godsdienst, geschiedenis, cultuur en onderlinge loyaliteit deelt. Leden van Gods volk hebben inmiddels heel diverse achtergronden. Ze komen uit verschillende families, volken en naties.

Dat God Israël tot natie maakte is uniek (1 Kr 17:21; Ps 147:20). Uit Gods volk stelde Hij een familie apart en maakte die tot natie met de bovenstaande doelen. Dat is niet overdraagbaar en geen opdracht van heel Gods volk. Israëlieten hebben dus naast het feit dat ze tot Gods volk behoren ook een nationale identiteit van God gekregen. Jammer genoeg is dat omstreden door onbegrip en deels door het falen van Israël zelf.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho