Israël en de gemeente: wat Paulus duidelijk wil maken via Romeinen 9-11

God 6 januari 2021 Piet Guijt
Piet Guijt

In discussies over Gods plan met Israël en de relatie tussen Joden en christenen wordt Romeinen 9-11 heel vaak aangehaald. Wat is de kernboodschap van Romeinen 9-11? Waarom is dat zo belangrijk? Wat wordt er bedoeld met de ‘edele olijfboom’ en met het ‘geheimenis’? Wat zijn veelvoorkomende misvattingen over deze hoofdstukken? Drs. Piet Guijt onderzocht het Bijbelgedeelte en deelt zijn bevindingen.

Wat is de kern van de Romeinenbrief?
Romeinen 9-11 moeten we bezien in het kader van de gehele brief. Heel kort gezegd, is de kern ervan: ieder mens heeft gezondigd, en zowel Jood als niet-Jood kunnen alleen door geloof in Christus behouden worden. Het evangelie “is een kracht Gods tot behoud voor een ieder die gelooft” (Rom. 1:16). Zij delen in al Gods beloften (2 Kor. 1:20).

Waarom Romeinen 9-11?
Paulus heeft “grote smart en voortdurend hartzeer” over zijn volksgenoten die Jezus Christus (nog) niet als hun Messias herkennen. Hun waren wel vele voorrechten toevertrouwd (Rom. 9:4), maar die hebben geen nut als zij de vervulling van dat alles in en door Jezus niet aannemen. En daaruit mogen de Joden niet concluderen dat Gods Woord gefaald zou hebben. “Want niet allen, die van Israël afstammen, zijn Israël” (Rom. 9:6). Natuurlijke afstamming is geen waarborg voor het delen in Gods heilsbeloften.

In hoofdstuk 10 betuigt Paulus zijn liefde voor zijn volk, maar hij moet hen erop wijzen dat het toch hun eigen verantwoordelijkheid is als zij Jezus niet aannemen.

In hoofdstuk 10 betuigt Paulus zijn liefde voor zijn volk, maar hij moet hen erop wijzen dat het toch hun eigen verantwoordelijkheid is als zij Jezus niet aannemen. Om dat absoluut vast te stellen en zij dus geen excuus hebben, besteedt Paulus via de herhaalde formulering “ik zeg/vraag dan” aandacht aan het gegeven dat aan alle voorwaarden van heilsverkondiging aan de Joden is voldaan. Zij kunnen dus niet zeggen dat ze het evangelie niet gehoord of niet begrepen hebben. Maar in Christus blijft God trouw aan Zijn beloften, ook voor de Joden. De Jood Paulus zelf is er het bewijs van.

Welke misverstanden zijn er?
De misverstanden betreffen vooral hoofdstuk 11. Allereerst bij de verzen 12 en 15.
a) Beide verzen werden ten onrechte vaak beschouwd als parallellen met ongeveer dezelfde inhoud. Paulus wilde verschillende dingen zeggen.
b) ‘Hun volheid’ in vers 12 betreft niet het gehele volk Israël, maar de Joden die Jezus hebben aangenomen.
c) Bij vers 15b is een misvatting dat vaak een toekomende tijd is gebruikt omdat men automatisch dacht (wilde denken) aan een toekomstige bekering van het nationale volk Israël. De Griekse grondtekst geeft daartoe geen enkele aanleiding, mede omdat ook vers 15a in de tegenwoordige tijd is gesteld. Paulus had het niet over de verre toekomst, maar over gebeurtenissen, verhoudingen en situaties in zijn tijd.
d) Een volgende misvatting is dat men ‘leven uit de doden’ in vers 15 vaak heeft opgevat als de opstanding uit de doden bij het eindoordeel. Maar met ‘leven uit de dood’ bedoelt Paulus de bekering tot God, het door geloof in Christus opgewekt zijn uit de geestelijke dood (o.a. Rom. 6:4; Ef. 2:5), dus een nieuwe schepping zijn geworden (2 Kor. 5:17).
e) Sommigen zien ‘hun verwerping’ en ‘hun aanneming’ in vers 15 als door God. Maar dat is strijdig met onder andere Romeinen 11:1 en 11. Het gaat om verwerping en aanneming van Christus door Joden.

Wat wordt er bedoeld met de ‘edele olijfboom’?
Paulus wil benadrukken dat men alleen door persoonlijk geloof in Jezus Christus geënt kan worden op de edele olijfboom, dus deel kan hebben aan de beloften van God en kan worden overgeplaatst in het Koninkrijk van God, door wedergeboorte (Joh. 3:3). De takken zijn een beeld van individuele mensen die in Jezus geloven, en die samen het ware Israël zijn. Want indien Joden tot geloof in Jezus Christus komen (dat is dus de voorwaarde), dan zijn zij, en daarbij ook de bekeerde heidenen, leden van het nieuwtestamentische volk van God, de gemeente van Jezus Christus, waardoor zij Gods volle zegen kunnen ontvangen. In deze gemeente is geen onderscheid tussen Jood en Griek (o.a. Rom. 10:12). Eén kudde, één Herder.

Het vasthouden aan een aparte status voor het volk Israël in Gods heilsplan is daarom niet te rijmen met de metafoor van de edele olijfboom waarin zowel Joden als heidenen gezamenlijk deel uitmaken van dat ene volk van de Messias.

Het vasthouden aan een aparte status voor het volk Israël in Gods heilsplan is daarom niet te rijmen met de metafoor van de edele olijfboom waarin zowel Joden (natuurlijke takken) als die heidenen (wilde takken) die in Jezus geloven, gezamenlijk deel uitmaken van dat ene volk van de Messias. De boom is dan compleet.

Wat zegt Romeinen 11:25-27?
Dit is het gedeelte waarover het meeste verschil qua uitleg en interpretatie bestaat. Nu blijkt de relatie tussen de metafoor van de edele olijfboom en de verzen 25 t/m 36 de sleutel te zijn tot het ontdekken van Paulus’ argumentatielijn, en het vinden van antwoorden op vragen.

Sommigen menen dat de gedeeltelijke verharding van Israël slechts tijdelijk is, namelijk totdat de volheid van de heidenen erbij komt, en daarna zal ‘heel Israël’ (en dan denken zij aan het natuurlijke volk Israël) behouden zijn. Maar dat roept veel vragen op als we allereerst kijken naar andere teksten in de Romeinenbrief, namelijk Romeinen 2:28 en 29; 4:25; 9:2,6,27; 10:9,10; 11:5,7. De keuze voor ‘daarna’ (in vers 26) als argument voor een aparte toekomst voor het etnische Israël, is onjuist omdat de betekenis ‘alzo, aldus’ de normale betekenis is. Bovendien geven de uitspraken van Jezus en de apostelen geen enkele aanleiding voor een aparte positie voor Israël. En het zou toch wel merkwaardig zijn dat eerst de volheid van de heidenen binnen moet zijn alvorens dát bedoelde ‘heel Israël’ kan worden gerealiseerd?

Wat is het ‘geheimenis’?
Vele Bijbeluitleggers wijzen erop dat uit de vergelijking van Romeinen 11:25 met zowel Efeze 1-3 als Kolossenzen 1:27 en 28 geconcludeerd mag worden dat het geheimenis in verband staat met de in Christus aangebroken nieuwe bedeling. Met de aanloop in vers 25 en de daarop volgende verzen werkt Paulus toe naar een lofzang op Gods rijkdom, kennis en genade, namelijk dat God Zich ontfermt over allen (zowel Jood als niet-Jood) die Jezus Christus (de Verlosser door Wie de schuld is afgewend – vers 26b) aanvaard hebben. Die lofzang gaat over het geheimenis van de gemeente, het Lichaam van Christus.

Wat is ‘heel Israël’?
Vele exegeten concluderen dat het totaal van in Jezus gelovende heidenen, tezamen met het overblijfsel van Israël - dat zijn de Joden die in Jezus geloven - ‘heel Israël’ vormen. Ook is daarvoor een aanwijzing vanuit de grondtekst waar niet staat ‘pas ho Israël’, maar ‘pas Israël’, wat betekent: ‘al wat Israël is’. We kunnen Romeinen 11:26a dus als volgt lezen: “Zo zal al wat [het ware] Israël is, behouden worden”. Zij zijn het van wie gezegd kan worden dat “Ik hun zonden heb weggenomen” (Rom. 11:27b). En ‘heel Israël’ in Romeinen 11:26 valt dus samen met alle geënte takken in de metafoor van de edele olijfboom.

De vaak aangehaalde 'bewijsteksten' geven allereerst geen onderbouwing voor de opvatting dat heel het etnische volk Israël behouden zal worden.

Is de huidige verharding bij een deel van de Joden door God gewild?
Nee, want waarom zou Paulus dan hartzeer erover hebben? En waarom moest dan het evangelie verkondigd worden, nota bene te beginnen in Jeruzalem (Luk. 24:47) en ook in Judea en Samaria (Hand. 1:8)? Het was toch juist Gods wil dat iedere Jood en ook heiden Jezus als Verlosser zou aanvaarden?

Conclusies
Paulus maakt onderscheid tussen Israël en het ware Israël. Dat zien we al in Romeinen 2:28 en 29, maar ook in Romeinen 9:6. En dat wordt voortgezet in Romeinen 11:26, waar met ‘heel Israël’ bedoeld wordt het ware Israël, bestaande uit Joden en niet-Joden die in Jezus Christus geloven. En dat sluit geheel aan bij de metafoor van de edele olijfboom waarin allen die in Jezus geloven (dat wil zeggen alle geënte takken) het ware Israël zijn.

De grote misvatting over Romeinen 9-11 is dat men vaak denkt dat het gaat over een aparte positie voor Israël. Grondige bestudering van deze hoofdstukken geeft daarvoor geen enkele ondersteuning. Ook Jezus en de apostelen spreken nergens over een aparte rol. Denk aan de evangeliën, aan Handelingen 1:3; 19:8; 28:23 (geen woord over het volk Israël, maar alleen over het Koninkrijk van God), aan de andere brieven van Paulus en aan de Hebreeënbrief. De vaak aangehaalde 'bewijsteksten' (Rom. 11:12,15,25 en 26) geven allereerst geen onderbouwing voor de opvatting dat heel het etnische volk Israël behouden zal worden. Bovendien geeft het geen enkele aanleiding om te geloven dat naast de gemeente van Jezus Christus er nog een afzonderlijk ander volk van God, namelijk het volk Israël zou zijn met een aparte taak. Daarmee doet God de Joden beslist geen tekort. Integendeel. De gemeente van Jezus Christus, waarin zowel in Jezus gelovende Joden als heidenen aanwezig zijn, is het nieuwtestamentische volk van God dat “aan de overheden en de machten in de hemelse gewesten de veelkleurige wijsheid Gods bekend zou maken” (Ef. 3:10). Het is déze gemeente van Jezus Christus, die getuigt en zal getuigen van het komende Koninkrijk van God op aarde.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. Aart Veldhuizen en ds. Derk Blom
Interview

Deze predikanten steunen Rode Lijn-protest bij PKN-gebouw: "Zwijgen is geen optie"

Vandaag trekken tientallen predikanten, kerkelijk werkers en gemeenteleden bij het PKN-dienstencentrum in Utrecht een rode lijn. Zij vinden dat het kerkverband zich onvoldoende uitspreekt tegen de oorlogsvoering van Israël in Gaza en het optreden van

Ds. Arenda Haasnoot
Opinie

Deelnemers Rode lijn-protest PKN ont-Joodsen de Bijbel

Voor velen begint de geschiedenis van het zionisme pas in 1948, bij de stichting van de staat Israël. In het beste geval verwijzen ze nog naar Theodor Herzl (1860-1904), alsof hij op een ochtend wakker werd en uit het niets het idee van een autonome

euthanasie
Opinie

De dood als medisch instrument? De schrijnende praktijk van euthanasie

Discussies over euthanasie zijn nog altijd in volle gang. Euthanasiecijfers blijven stijgen, inclusief als het gaat om euthanasie bij psychisch lijden, iets wat in het bijzonder controversieel is. Op maandag 16 juni verdedigde NSC een voorstel om eut

Chris Stoffer
Persbericht

Chris Stoffer gekozen tot lijsttrekker SGP

Na een voordracht door het partijbestuur op 17 juni, is Chris Stoffer afgelopen vrijdag met een ruime meerderheid van 97 procent van de stemmen gekozen tot lijsttrekker van de SGP voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het aantal van 329 afgevaardigden va

Iran
Nieuws

Zwaardere vervolging van christenen in Iran na oorlog met Israël en VS

Het recente conflict met Israël en de Verenigde Staten heeft de situatie voor christenen en andere minderheden in Iran drastisch verslechterd. De laatste weken arresteerde het regime honderden mensen. Ten minste tien personen zijn inmiddels geëxecute

Cvandaag podcast
Podcast

Cvandaag podcast: vooruitblik op pro-Palestijns PKN-protest

Aanstaande dinsdag staan tientallen predikanten, kerkelijk werkers en leden van de Protestantse Kerk (PKN) in Utrecht op de stoep van het dienstencentrum van hun kerk. Zij roepen de PKN op zich duidelijker uit te spreken tegen het Israëlische optrede

Pride-vlaggen
Nieuws

Christenen reageren fel op Pride-vlaggen in Londen: "Eeuwige straf volgt"

De jaarlijkse regenboogvlaggen op Regent Street, een van de bekendste straten in Londen, zorgen opnieuw voor onrust. Meer dan driehonderd Progress Pride-vlaggen werden geplaatst in aanloop naar de Pride-optocht op zaterdag. Burgemeester Sadiq Khan st

Ds. A. Simons
Video

Waaraan kan je merken dat je vervuld bent met de Heilige Geest? Ds. Simons antwoordt

Het Pinksterfeest ligt alweer even achter ons. Christenen herdenken tijdens dit feest de uitstorting van de Heilige Geest. De Heilige Geest, die vaak ook als de Trooster wordt omschreven, kwam als Plaatsvervanger van de Heere Jezus op aarde. Maar waa

Meerartikelen

Overstromingen Texas
Nieuws

10 meisjes en begeleider vermist na dodelijke overstroming bij christelijk zomerkamp in Texas

De situatie rond het christelijke meisjeskamp Camp Mystic blijft ernstig. Tien meisjes en één begeleider zijn nog steeds vermist nadat hevige overstromingen afgelopen vrijdag het kamp en de omliggende gebieden in de Texas Hill Country troffen. Plotse

Aanbidden in de kerk
Verdieping

Hoe reageren we op de groeiende interesse in het christelijk geloof?

Jarenlang werden we in Nederland geconfronteerd met sombere berichten over religie en kerkbezoek. Rapporten voorspelden een gestaag uitstervende kerk, maar opeens horen we overal om ons heen kleine, hoopvolle signalen van groei. In de afgelopen jaren

Christendom.nl
Nieuws

Waar gaat Romeinen 9 écht over? Bekijk dit videofragment

Wat bedoelde Paulus écht in Romeinen 9? Gaat dit hoofdstuk over de vraag of christenen hun redding kunnen verliezen of zit er iets heel anders achter zijn woorden? In deze video duiken christenen diep in de context en boodschap van Romeinen 9 en late

ZERA worship
Persbericht

Dagtickets beschikbaar voor ZERA worship festival 2025

Deze zomer organiseert ZERA worship het ZERA worship festival. Een uniek evenement van 50 uur non-stop aanbidding, van donderdag 14 tot en met zaterdag 16 augustus 2025 in Maarsbergen (Utrecht). Ervaar de kracht van aanbidding met onder andere Martin

Aden Friedman en Cara Friedman
Getuigenis

Van breuk naar verzoening: hoe een orthodox-joodse vader Jesjoea vond

De vader van Aden Friedman hield van zijn familie, van zijn tradities en van God. Hij was een trotse Jood, toegewijd aan zijn geloof en geworteld in de geschiedenis van zijn volk. Voor hem betekende het Jood-zijn alles. Dat zijn zoon Aden op een dag

Dr. Bert Loonstra
Opinie

In de CGK spelen broeders met heilig vuur

In Rijnsburg kwamen onlangs 71 van de 181 Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) bijeen om zich te bezinnen op de toekomst van het samen kerk zijn. Een belangrijke voorbeslissing was door de uitnodigende kerkenraad van Rijnsburg al genomen. Alleen k

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Geef pro-Palestijnse PKN-dominees voordeel van de twijfel

Wie zijn die mensen? Dit vroeg ik mij af toen vorige maand 150.000 mensen naar het Malieveld trokken. Een duidelijk signaal aan het demissionaire kabinet-Schoof om actie te ondernemen ten opzichte van de vermeende oorlogsmisdaden van Israël. Deze wee

King of Kings Community Jerusalem
Positief nieuws

Messiasbelijdende Joden komen weer bijeen in Jeruzalem: "God is de Bewaarder van Israël"

Na de twaalfdaagse oorlog tussen Israël en Iran is er een wapenstilstand. De Messiasbelijdende gemeente King of Kings Community Jerusalem (KKCJ) kwam vorige week voor het eerst weer fysiek bijeen in het hart van Jeruzalem. “Het is een wonder van God

Dominee Marloes Meijer
Interview

Ds. Marloes Meijer spreekt zich uit over Israël: "Met twee uitersten kom je nergens"

“Ik wil opstaan tegen uitsluiting en geweld, maar dan zonder te vervallen in polarisatie.” Dominee Marloes Meijer zwijgt niet langer over de oorlog in Israël en Gaza. Haar LinkedIn-post leidde tot positieve en negatieve reacties. Hoe houd je het hoof

Raouf Leeraar
Video

Christenen voor Israël genoemd in VN-rapport over verdrijving Palestijnen: Raouf Leeraar reageert

Volgens VN-rapporteur Francesca Albanese zouden bijna 50 organisaties zich schuldig maken aan de verdrijving van Palestijnen. Dat schrijft zij in een nieuw rapport. In het rapport staat onder meer dat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever blijf

Matthijn
Opinie

Het is moeilijk om 'echt' te zijn in de christelijke muziekwereld

Onze zintuigen zijn opmerkelijk. Wat ons getoond wordt en wat we willen zien, kan soms nogal verschillen. Toch zijn er onverwacht meer overeenkomsten dan je denkt. Het oog wil wat, het oor ook. En voor je het weet, zie en hoor je meer dan je van plan

Drs. Piet Guijt
Column

Christenen moeten zich wapenen tegen dubieus piramideverhaal

Sinds maart 2025 gaat er een opmerkelijke theorie rond over verborgen structuren onder de Egyptische piramide van Chefren. De hype verspreidt zich razendsnel online, maar wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt volledig. Sterker nog: betrokken onder